582
yaşayır. O, Avropa Birliyindən daha genişdir. Bura
anqlosakson xətti üzrə təkcə ABŞ, Kanada yox, onlardan
tamamilə uzaq və yad olan Yaponiya da daxildir. Çünki bu ailə
zəngin üzvlərin ailəsidir, Rusiya isə kasıb olduğu üçün buraya
buraxılmır. Hələ onu demirik ki, o, uzun müddət özünü lazım
olan şəkildə aparmamışdır. Hələ də Rusiyaya uzun müddət
ərzində başqalarının canına yeritdiyi alçaldıcı qorxunu
bağışlamırlar. İslam və ümumən, Asiya dünyasında da
Rusiyanın yeri yoxdur. Onun yeri slavyan ailəsində, düşmən
Polşa, Çexoslovakiya, dişlərini qıcıtmış Ukrayna, laqeyd
Belorusiya, demək olar ki, xəyanət etdiyi Serbiya və vaxtaşırı
olaraq Rusiyanı satan Bolqariya ilə birlikdə təsəvvür edilmir.
Pribaltika ölkələrinin, Moldaviyanın, Macarıstanın,
Rumıniyanın nifrəti… Dostu olmayan Gürcüstan və ikiüzlü
şəkildə arabir yaltaqlanan, əsl həqiqətdə ona hamıdan çox
nifrət bəsləyən Ermənistan. Yerdə qalır yalnız Orta Asiya
respublikaları və hərəkətlərindən heç nə anlaşılmayan
Azərbaycan. Bax bu itaətkar ölkələr dinc durmayanda
Rusiyanın səbr kasası daşır.
İkinci məqam burnunun ucunda hiss edilən NATO təhlükəsi
qarşısında keçirdiyi qorxu hissidir.
Ancaq əgər patriotlar Rusiyanın bu gün, doğurdan da, Qərb
əsarətində olmağına səmimi şəkildə inanırlarsa, onda bu
boyunduruğun altına digər millətləri çəkməkdənsə, birinci qoy
özləri xilas olsunlar. Rusları və erməniləri olsun ki, bir başqa
xüsusiyyət də yaxınlaşdırır – azadlığın dadını bilməmək, yəni o
mənada ki, bu hissi litvalılar, gürcülər və çeçenlər bilir.
Ermənilər bütün tarixləri boyu güclü ağaların qarşısında –
istəyir Osmanlı imperiyası olsun, istəyir İran, yaxud Rusiya
olsun, – boyun əyiblər və bu yolla həm də dünyanın min bir
bicliyindən, hiyləsindən keçərək, mənəvi köləliklərinin
intiqamını alaraq dünyadakı mövcudluqlarını təmin ediblər…
Və bütün lovğalıq natamamlıq kompleksindən və "güc varsa,
ağıl lazım deyil" kor-koranə inamından irəli gəlir. Anlamırlar
583
ki, qul da güclü ola bilər. Azadlıq – hər şeydən öncə daxili
keyfiyyətdir. Bəs mənim yazıq, bədbəxt, aldadılmış və
biabırçılığa düçar olmuş xalqım?! O, öz başısoyuqluğunun,
həyata kefcil münasibətinin, həqiqi və yalançı uğurlarıyla bəsit
şəkildə lovğalanmasının, əsl və yalançı qəhrəmanlarına
tapınmasının, hər addımbaşı qəhrəman keçmişiylə, dünyada ən
şanlı tarixə, ən zəngin mədəniyyətə yiyələnməsiylə
öyünməsinin qurbanıdır… Bu da axırı…
***
Rusdilli azərbaycanlı ziyalıları imperiyanın keçmişinə çəkən
qüvvə nədir belə? Ötən 70 il ərzində biz daxilən bütöv,
hərtərəfli ziyalı nəsli yetişdirə bilmədik, elə bir zümrə ki,
onun üçün ana dili istənilən vəziyyətdə özünütəsdiqin əsaslı
qarantına çevrilsin. Bax burada çox şeyləri uduzmuşuq, zəif
yerimiz buradır. Xalq Cəbhəsinin bir illik hakimiyyəti zamanı
buraxılan səhvlər nəticəsində ziyalılara elə bir zərbə dəydi ki,
o, təzədən imperiyanın, kommunizmin, sosializmin… nə bilim,
daha nələrin ağuşuna atılmağa hazır idi, təki öz mövqeyini,
çörəyini qoruyub saxlasın.
***
J.Berje və L.Povelinin "Kahinlərin sabahı" (Moskva, MİF
nəşriyyatı, 1991, səh 12) kitabından: "Flaqelliantlar –
günahlarını bilib özünə qamçı vurduranlardırU. XIV əsrin
ikinci yarısında İtaliyanı çuğlayan kütləvi tövbə hərəkatı. Ucu-
bucağı görünməyən, bütün zümrələri əhatə edən xalq kütləsi
özünü şallaqla döyərək bütün İtaliyanı gəzib-dolaşırdı. 1348-ci
il taunundan sonra bu hərəkat Alplardan aşaraq Qərbi
Avropaya adladı. Katolik kilsəsi əvvəlcə bu hərəkata xeyir-dua
versə də, sonralar onunla tonqallar çataraq mübarizə apardı.
***
Çox zaman ona nə deyildiyinin fərqində olmur, çünki
özüylə ləbaləb doludur.
***
Motsartın musiqisini Motsart yazıb, Baxın musiqisini –
584
Allah. Albioninin Adajiosu da ilahi əsərdir. Baxın xoralları,
Vivaldinin musiqisi, Şubertin "Ave Mariyası" – bütün bu
möcüzələri doğurub-yapan xristian mədəniyyətinə necə
düşmən gözüylə baxasan?
***
Bütün inqilablar, nəhayət, imperiyaların və diktatorların
yaranması ilə bitir – Roma imperiyası, Fransa inqilabından
sonrakı Napoleon. Oktyabrdan sonra doğulan Stalin. Və indi
bütün yenidənqurmalardan, azadlıq və demokratiyadan sonra
Yeltsin imperiyasının növbəsidir. Yeni Yeltsin
konstitusiyasının mayasında imperialist əxlaqı var. Stalin və
Brejnev konstitusiyaları toya getməlidir bunun yanında. Burada
xalqların yalandan da olsa, öz müqəddəratını təyinetmə
hüququna yer yoxdur.
***
İlya Qlazunov yazır: "Rusiya heç zaman heç bir ölkəni zəbt
və istila etməmişdir". Məşhur rəssam heç olmazsa Tretyakov
qalereyasına baş çəkib orada Surikovun "Sibirin Yermak
tərəfindən istila edilməsi" əsərinin qarşısında dayanaydı, yaxud
boş vaxtlarında L.Tolstoyun "Hacı Murad" əsərini oxuyaydı.
***
Hər hakimiyyət sənətkara gizlin, yaxud açıq-aşkar kin
bəsləyir, çünki əqli cəhətdən ən geridə qalmış hakimiyyət
sahibləri də anlayır ki, o, olsa-olsa müəyyən qısa vaxt çərəyi
daxilində hökmlüdür. Həqiqi sənətkar əsrindən yuxarı dayana
biləndir. Bax buna görə də çox qısa bir zamanın hakimləri
sənətkardan öc almalıdır. Sənətkarın zamandan asılı olmamağı
onların əsəblərini gəmirir, onlara öləri olduqlarını xatırladır.
***
Saat 17.00. Gəmimiz Poros adasından yola düşür – sahil
boyu dənizdə gün qüruba enərkən forma və rəngini itirən
meşəli təpələr görünür – bunlar nə müvafiq ölçülü heykəllərə,
nə də rəngləri aşıb-daşan rəsm əsərlərinə bənzəyir. Bu, artıq
xalis qrafikadır, dağların silueti hamar, qaranlıq və tünd, həm
Dostları ilə paylaş: |