Sizsiz (roman-xatirə) Həyatım ağrıyır (povest-xatirə)
Yüklə 4,02 Mb. Pdf görüntüsü
|
613 yaxud Mamin-Sibiryak olmaq niyyətindəyəm. Onda necə? *** Dini xadimlər var ki, onlar üçün din – əqidə və inam yox, peşədir, iş yeridir.
O, xırda adam deyildi, xırdaçı idi. *** O, rəqs edirdi və qolu, boynu açıq, tarım paltarının içində cilvələnən oynaq, hərəkətli bədəni sanki geyimindən sıyrılıb çıxmaq istəyirdi. *** Vallah, bəzən adama elə gəlir ki, bunlar ikiüzlülükdən, riyakarlıqdan xüsusi seksual ləzzət alırlar.
Həzrət İsa olmasam da, əstəğfürullah, yan-yörəmdə xeyli İuda varmış.
Deyir ki, səni on dəfə tərifləmişəm, bir dəfə tənqid etsəm nə olar? Heç nə, sağlığın. Nə olacaq ki? Amma tənqid də var, tənqid də, daha doğrusu, təhqir də.. Sənin məntiqin belədir ki, on dəfə başını sığallamışam, bir dəfə başını kəsəndə nə olar? Amma başımı kəsməyi çox da asan bilmə… *** Lissabon sammitində 30 ölkə (o cümlədən Azərbaycan) qətnamənin lehinə, yalnız bir ölkə (Ermənistan) bu qətnamənin əleyhinə səs verib. Bizim müxalifət kimin tərəfindədir, bu qətnamənin lehinədir, ya əleyhinə?
Yazır ki, yuxumda Yazıçılar Birliyini tövlə kimi gördüm. Burda təəccüblü nə var ki? Özünə yaxın və doğma məkanları yuxuda görüb qəribsəmək təbii haldır. Elə hey deyir ki, O – pisdir, Mən – yaxşıyam. Buna kimi inandırsa da, hələ ki, özünü inandıra bilməyib. İnandırsaydı, hər çıxışında bu qədər israrlı təkrar etməzdi.
614 *** Çağdaşlarının anlayacaqlarını gözləmirdi. Ancaq ölümündən sonra anlanılacağına ümid edirdi. Düşünürdü ki, o zaman, haçansa uzaq gələcəkdə şəxsiyyətinin miqyasları çağdaşlarını heyrətə gətirəcək, onları heyran qoyacaq, düşmənlərini isə xəcil edəcək. Ağlına gəlmirdi ki, uzaq gələcəkdə axı çağdaşlarının da heç biri qalmayacaq ki, təəccüblənsin, ya xəcil olsun. Əgər ağlı çaşmış, qartımış bir qoca o vaxta qalsa belə, heç nəyi xatırlamayacaq və heç nəyi dərk etməyəcək.
Dünya yer üzündə cənnət olardı, insanlar onu elə yer üzündəcə cəhənnəmə döndərməsəydi. Və məhz elə buna görə də ən adil Hakim – Allah insanları ən ağır cəzaya – ölümə məhkum edib. Doğrudan da, insanlar bir-birini öldürəcəksə, əbədi həyat nəyinə gərək?
Sovet düşüncəsi müəyyən anlamda dini dünyaduyumudur. Xristianlığın Rusiya tərəfindən qəbul edilməsinin 1000 illiyini qeyd edərkən bu olay mənfi, yaxud müsbət dəyərləndirilmir. Rusiyanın xristianlıqdan öncəki inanclarını xatırlamırlar, ortodoks (pravoslav) təliminə də qiymət vermirlər. Ancaq Rusiyanın Bizansdan gələn dini ənənəyə mənsub olduğu qeyd edilir. Bu dini əqidənin könüllü, ya zorla qəbul olunması, sonrakı mürəkkəb taleyi də önəmli deyil. Eynən müsəlman xalqları da bəzən İslamı qılınc gücünə qəbul etmiş olsalar belə və hətta bəzi daha öncəki inancarının qalıqlarını nə şəkildəsə qoruyub saxlasalar da, İslama yalnız yeganə düzgün təlim kimi deyil, həm də daha artıq dərəcədə, min illər ərzində mənimsənilmiş mədəniyyət və məişət cəhətləriylə bağlıdırlar. Bu baxımdan sovet düşüncə və yaşama tərzi də artıq bir çoxları üçün Xeyir və Şər anlayışlarının dışındadır, bu həyat və düşüncə tərzi artıq bir neçə nəslin - əcdadlaırımızın da o cümlədən yaşadıqları və öldükləri bir dövrdür. Və məhz buna görə də həmin sovet dünyaduyumu onlarçün üzvi xarakter
615 daşıyır, bəyan olunan, yaxud icra olunan əxlaqi, ictimai və fəlsəfi prinsiplərdən asılı deyil.
Mən millətlərin əzəli və fatal düşmənçiliyinə inanmıram. Xalqların, insanların, siniflərin, irqlərin və dillərin bir-birinə qənim kəsilməsinə inanmıram. Düşmənçilik – doğuluş, ölüm, sevgi və əmək kimi həyatın əzəli şərtlərindən deyil. Düşmənçilik çox vaxt bir-birini başa düşməməkdən, yaxud düzgün başa düşməməkdən əmələ gəlir. Ona görə də ədəbiyyatın vəzifəsi bu anlaşılmazlıqları aradan götürmək, insanlara, xalqlara, başqa dinə tapınanlara, başqa sinfə, başqa irqə mənsub olanlara – Allahın yaratdığı başqa insanlar, xalqlar, dinlər, irqlər, siniflər haqqında həqiqəti, olanları olduğu kimi çatdırmaqdır, dözümlülüyü təbliğ etməkdir. Həzrət İsa da məhz dözümlülüyü təbliğ edirdi və onun mübahisəsində ən tutarlı arqumenti öz həyatı, daha doğrusu, öz əzablı ölümü oldu. Bütün dinlərin, təlimlərin fanatikləri yalnız öz əqidələri uğrunda həlak olurdular, Həzrət İsa isə hamını anlamaq, hər təlimə, dinə dözümlülük yolunda həlak oldu. Bundan sonra onu edam edən fanatiklərin ardıcılları İsanın təlimi naminə bütün başqa cür düşünənləri və başqa əqidəyə tapınanları məhv etməyə başladı. Tarixdən çıxardığımız bədbin nəticə budur. Rersonajlar, təlimlər dəyişir, amma düşmənçilik, dözümsüzlük toxumları elə hey yenidən cücərib boy verir. *** İnqilablar qum saatı kimidir, məqamı gələndə saat kəllə- mayallaq olur, aşağı tərəf başa, baş tərəf alta keçir. Zaman isə yenə də qum dənələri kimi durmadan tökülür. Ta yenidən saatın baş-ayaq olacağı günə qədər…
Tarix neçə dəfə təkrar olunar? 1848-ci ildə Çılğın Vissarion (Vissarion Belinski nəzərdə tutulur) yazırdı: "Xeyli sayda balaca "böyük" adamlar peyda oldu, əllərinə dəftər alıb Müqəddəs Gilyotin adlandırdıqları maşının yanında dayandılar
Yüklə 4,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|