Социально-педагогические проблемы социализации

Spontan sotsializatsiya
Spontan sotsializatsiya insonning butun hayoti davomida uning jamiyat bilan o'z-o'zidan o'zaro munosabati jarayonida sodir bo'ladi.
Muayyan shaxs butun jamiyat bilan emas, balki uning turli qatlamlari bilan o'zaro munosabatda bo'ladi. Bunday segmentlar ­juda xilma-xil, ko'p sonli va mutlaqo bir-biriga bog'liq bo'lmagan hodisalar bo'lishi mumkin: oila, qarindoshlar ­, mahalla muhiti, tengdoshlar guruhlari, turar-joy ­jamoalari (qishloqdoshlar, shahardagi bitta mikrorayon aholisi), doimiy yashash joylaridan ajralgan vatandoshlar ( armiyada, ozodlikdan mahrum qilish joylarida va boshqalar), kursdoshlar ­, kasbiy guruhlar, manfaatlar ­va siyosiy qarashlar birlashmalari, vaqtincha bo'lish guruhlari ­(kasalxonada, dam olish joylarida va boshqalar), situatsion ­jamoalarda (bir vaqtning o'zida) poezdda, teatrda, stadionda, basseynda ­va hokazo).
Shaxsning yoshi, jinsi, individual xususiyatlari ­, yashash joyi, etnik-konfessional va sotsial- ­madaniy mansubligiga qarab ­, u o'zaro aloqada bo'lgan jamiyat segmentlari majmui ­soni va o'ziga xos xususiyatlari bilan sezilarli darajada farqlanadi.
Ammo har qanday holatda ham o'zaro ta'sir tashkillashtirilmagan ­, ko'pincha o'z-o'zidan paydo bo'ladigan xususiyatga ega. U ­qadriyatlar, me'yorlar, urf-odatlar, odatlar, norasmiy sanktsiyalar ­va shunga o'xshash vositalar to'plami bilan tartibga solinadi. Bundan tashqari, har qanday tashkilotlar doirasidagi o'zaro munosabatlar haqida gap ketganda ham ­, ulardagi o'z-o'zidan sotsializatsiya hali ham nisbatan ­ijtimoiy nazorat ostida bo'lganlar bilan birga sodir bo'ladi.
O'z-o'zidan sotsializatsiya insonning jamiyatning ma'lum qatlamlari bilan tanlab o'zaro ta'sirida ham ­, ba'zi segmentlar bilan majburiy o'zaro aloqada ­(masalan, maktabda, armiyada, kompaniyada va boshqalarda) ham sodir bo'ladi. muayyan segmentlar bilan majburiy o'zaro munosabatlar holati (masalan, qamoqxonada).
Nisbatan boshqariladigan sotsializatsiya
Shaxsning nisbatan boshqariladigan sotsializatsiyasi uning ­jamiyatni birgalikda boshqaradigan ­davlat va davlat organlari va tashkilotlari ­bilan o'zaro munosabati jarayonida va natijasida sodir bo'ladi ­.
ma'lum bir jinsga, yoshga mansub fuqarolarning hayot yo'liga ob'ektiv ravishda ta'sir qiladigan yoki ta'sir qilishi mumkin bo'lgan davlatning turli funktsiyalarini amalga oshirishga qaratilgan faoliyati sifatida tavsiflanadi. ­, aholining ijtimoiy-madaniy, etno-konfessional va boshqa qatlamlari.
Nisbatan boshqariladigan sotsializatsiya davlat ichida va uni tashkil etuvchi ma'muriy ­birliklar - respublikalar, hududlar, viloyatlar, shuningdek, ­munitsipalitetlar (shaharlar, shahar va qishloq ma'muriy okruglari) doirasida sodir bo'ladi.
Ushbu darajalarning har birida (federal, mintaqaviy va shahar), qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat organlari ­o'z vakolatlari doirasida ­mamlakat, mintaqa aholisining ijtimoiylashuviga u yoki bu tarzda ta'sir qiladigan yoki ta'sir qilishi mumkin bo'lgan turli xil muammolarni hal qiladilar. , shahar, tuman, qishloq va boshqalar.
Masalan, shtat (federal) miqyosda ­avtomobillar uchun import bojlarini oshirish to'g'risida qaror qabul qilinmaydi, bu esa import qilinadigan va mahalliy avtomobillar narxining sezilarli darajada oshishiga olib keladi. Bir qarashda, bu qaror fuqarolarning ijtimoiylashuv jarayoniga hech qanday aloqasi yo'q . ­Biroq, yuqori narxlar haqiqatda ­aholining barcha guruhlarini avtomobillarga egalik qilish imkoniyatidan mahrum qiladi ­. Bu nafaqat harakat erkinligini ­, balki faoliyat turlarini, dam olish xatti-harakatlarining stsenariylarini tanlash erkinligini ham cheklaydi ­va umuman olganda, ularni ­rivojlanish, o'zini o'zi belgilash, o'zini o'zi ­anglash va o'zini takomillashtirish uchun ba'zi imkoniyatlardan mahrum qilishi mumkin.
Davlat siyosatining o'z fuqarolarining sotsializmiga qanday ta'sir qilishiga yana bir misol, Xitoy hukumatining ularning reproduktiv xatti-harakatlariga qonunchilik aralashuvi ­. XX asrning 70-yillari boshidan . XXRda ­“bir oila, bir bola” siyosati izchillik bilan olib borildi. Ikkinchi, uchinchi va hokazo bolaning tug'ilishi ­iqtisodiy choralar bilan ta'qib qilinib ­, barcha sohalarda oilaviy hayotning yomonlashishiga olib keldi (faqat yaqinda ­faqat turmush o'rtoqlarning ayrim toifalariga ikkinchi farzand ko'rishga ruxsat berildi). Natijada ­2000 yilda rasmiy statistik ma’lumotlarga ko‘ra har 100 qizga 117 o‘g‘il bola tug‘ilgan bo‘lsa, qishloq joylarda bu ko‘rsatkich ­100 qizga 130 o‘g‘il bolani tashkil etgan. Bu Xitoy aholisining tegishli jinsi va yosh guruhlarining hayot yo'li va ijtimoiylashuviga qanday ta'sir qildi ? Aniq ta'sir: ­fohishalik darajasining ­keskin o'sishi, ­ayollarni sotib olish va o'g'irlash, gender rolini ijtimoiylashtirishdagi qiyinchiliklar, ­oila qurish va boshqa "bog'liq" muammolar. Yashirin ta'sir ­: 70-yillarning boshidan beri bir necha o'n millionlab ­ikkinchi va uchinchi bolalar tug'ildi, ular go'yo hech qachon tug'ilmagan ­. Ular hech qayerda ro‘yxatga olinmagan, tibbiy va ijtimoiy yordam olmagan, hech qayerda o‘qimagan, ko‘pincha yo yashiringan yoki hech qanday hujjat va huquqsiz ko‘chaga chiqib qolgan. Ya'ni, davlat tomonidan olib borilayotgan siyosat ­natijasida bu odamlar marginallashgan ­, deviantlar, huquqbuzarlar, jinoyatchilar, o'z joniga ­qasd ­qilishlar va hokazolar bo'lib qoldilar ­. oiladagi birinchi bolalar ), va aslida fuqaroligi bo'lmaganlar (ikkinchi farzandlar, hujjat ­va huquqlarga ega bo'lmagan odamlar).
Nisbatan boshqariladigan sotsializatsiya spontan va nisbatan ijtimoiy boshqariladigan sotsializatsiyadan kamida ikki jihatdan farq qiladi.
insonning butun jamiyat va uning alohida ­segmentlari (yuqorida muhokama qilinganidek), shu jumladan ­jamiyat segmentlari sifatida ­davlat va hukumat tashkilotlari bilan o'zaro munosabatlarida sodir bo'ladi .­
Shaxsning nisbatan boshqariladigan sotsializatsiyasi jamiyat va uning fuqarolarini ­boshqaradigan tuzilmalar sifatida davlat va davlat ­tashkilotlari bilan o'zaro munosabatlar jarayonida sodir bo'ladi ­.
Ikkinchidan, o'z-o'zidan sotsializatsiya beixtiyor , nisbatan boshqariladigan sotsializatsiya ­davlat siyosati va qonunchiligi, shuningdek ularni davlat, uning ­ma'muriy sub'ektlari va munitsipalitetlarning ijtimoiy amaliyotida amalga oshirish bilan belgilanadi .­