Социально-педагогические проблемы социализации

Ijtimoiylashtirish agentlari
Mikrofaktorlar inson rivojlanishiga sotsializatsiya agentlari, ya'ni ­uning hayoti sodir bo'lgan bevosita aloqada bo'lgan shaxslar orqali ta'sir qiladi. Turli yosh bosqichlarida agentlarning tarkibi o'ziga xosdir ­. Shunday qilib, bolalar va o'smirlarga nisbatan amerikalik ­tadqiqotchi G. Barri va uning hamkasblari sotsializatsiya agentlarining bir nechta turlarini aniqladilar. Funktsional jihatdan, ta'sir qilish xususiyatiga ko'ra, ular vasiylar, ya'ni ­bolaga g'amxo'rlik qiluvchi shaxslar, hokimiyatlar, tarbiyachilar va murabbiylardir ­. Bu funktsiyalar bir odamda birlashtirilishi mumkin yoki ular ajralib chiqishi mumkin. Oilaviy mansublikka ko'ra, ular ota-onalar, oilaning boshqa a'zolari (bobo-buvilar, xolalar va amakilar, aka-uka va opa-singillar, boshqa qarindoshlar va oila a'zolari ), shuningdek, qarindosh bo'lmaganlar (qo'shnilar, o'yindoshlar , o'qituvchilar) bo'lishi mumkin . ­Yoshga ko'ra, sotsializatsiya agentlari kattalar, tengdoshlar, katta yoki kichik ­sheriklar (aka-ukalar, o'rtoqlar va boshqalar) bo'lishi mumkin.
O'smirlik yoki yoshlik davrida agentlar soniga turmush o'rtog'i, ishdagi hamkasblar va boshqalar ham kiradi. Voyaga etganida o'z ­farzandlari, qarilikda esa ularning oila a'zolari qo'shiladi.
Ijtimoiylashuvdagi rolida agentlar ­inson uchun qanchalik ahamiyatli ekanligi, ular bilan o'zaro munosabatlar qanday tuzilganligi, qaysi yo'nalishda va qanday vositalar bilan ­ta'sir qilishiga qarab farqlanadi. Ko'pgina tadqiqotlar ­ijtimoiy tizim, qarindoshlik tizimi va ­oila tuzilishidan mustaqil ravishda sotsializatsiya agentlarining ta'sir darajasi va ahamiyati ­ierarxiyasini aniqlamadi (I.S. Kon).­
Ijtimoiylashtirish vositalari
Shaxsning ijtimoiylashuvi ­ma'lum bir jamiyatga, ma'lum bir ijtimoiy ­qatlamga, sotsializatsiya qilingan yoshga xos bo'lgan keng universal vositalar, mazmun bilan amalga oshiriladi. ­Bularga quyidagilar kiradi:

• 
  chaqaloqni ovqatlantirish va parvarish qilish usullari;
  
• 
  sotsializatsiya agentlarining tili va nutqi;
  
• 
  maishiy va gigienik ko'nikmalar va g'oyalar rivojlangan ­;
  
• 
  shaxsni o'rab turgan moddiy madaniyat mahsulotlari ­;
  
• 
  ma’naviy madaniyat unsurlari (beliknay, ­ertaklar, belgilar, xurofotlar, urf-odatlar, adabiyot va san’at asarlari ­va boshqalar);
  
• 
  oilada, tengdoshlar guruhlarida ­, ta'lim va boshqa tashkilotlarda muloqot uslubi va mazmuni;
  
• 
  oilada, tengdoshlar guruhlarida, ta'lim, kasbiy va boshqa ijtimoiy tashkilotlarda mukofotlash va jazolash usullari;
  
• 
  insonni ­hayotining asosiy sohalarida ­: muloqot, o'yin, bilish, predmetli-amaliy ­va ma'naviy-amaliy faoliyat, sport, shuningdek, oilada, kasbiy, ko'ngilochar, ijtimoiy munosabatlarda ko'p sonli munosabatlar turlari va turlari bilan izchil tanishtirish. ­, diniy sohalar.
  

Har bir jamiyat, har bir davlat, har bir ijtimoiy ­guruh (katta yoki kichik) o‘z tarixida ­ijobiy va salbiy, rasmiy va norasmiy sanksiyalar majmuini ­– taklif va ishontirish usullari, buyruq ­va taqiqlar, majburlash choralari va tazyiqlarini, shu jumladan, to‘g‘ridan-to‘g‘ri ishlab chiqadi. jismoniy zo'ravonlik, tan olish, farqlash va mukofotlarni ifodalash usullari tizimi .­
qonunda nazarda tutilgan jazolarning butun arsenalidir , ya'ni ­barcha turdagi ogohlantirishlar, tanbehlar, jarimalar, hibsga olish, ozodlikdan mahrum qilish, fuqarolik huquqlaridan mahrum qilish, ­mulkni musodara qilish, o'lim jazosi, chiqarib yuborish, tavba qilish ­va boshqalar. norasmiy salbiy sanktsiyalar ajablanish, masxara qilish, qoʻl berib koʻrishishdan bosh tortish, axloqiy qoralash, ­doʻstona munosabatlarni saqlashdan bosh tortish, doʻstona boʻlmagan gʻiybat va boshqalarni bildiradi (Ya. Shchepanskiy).
Ushbu usullar va choralar yordamida inson va butun ­odamlar guruhining xatti-harakati ma'lum bir madaniyatda qabul qilingan naqshlar, me'yorlar va qadriyatlarga moslashtiriladi.