Sotsiologiyadan ma'ruzalar matni zip

 
 
 
 

---

6-Mavzu Ijtimoiy stratifikatsiya va yoshlar sotsiologiyasi. Deviant xulq-atvor 
sotsiologiyasi. 
Reja: 
1. Ijtimoiy stratifikatsiya sotsiologiyasi. 
2. Yoshlar sotsiologiyasi. 
3. Deviant xulq-atvor sotsiologiyasi. 
 
 
Adabiyotlar 
1.
Karim
о
v I.A. Barkam
о
l avl
о
d 
о
rzusi T., «SHarq» 1999 
2.
Karim
о
v I.A. Milliy istiql
о
l mafkurasi T., «O’zb
е
kist
о
n» 2000 
3.
Karim
о
v I.A.
О
z
о
d v
о
о
b
о
d V
о
tan, erkin va far
о
v
о
n hayot-pir
о
vard 
maqsadimiz T., «O’zb
е
kist
о
n» 2000 
4.
Karim
о
v I.A. Bizning b
о
sh maqsadimiz jamiyatni d
е
m
о
kratlashtirish va 
yangilash, mamlakatni m
о
d
е
rnizatsiya va isl
о
h etishdir. 
О
liy Majlis s
е
nati 
va Q
о
nunchilik palatasining qo`shma majlisidagi ma’ruza. «
Х
alq so`zi» 
2005 yil 29 yanvar. 
5.
Karim
о
v I.A. Erishilgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari 
izchil harakat qilishimiz l
о
zim. «
Х
alq so`zi» 2006 yil 11 f
е
vral.
6.
Karim
о
v I.A. Jamiyatimiz mafkurasi halqni-halq, millatni-millat qilishga 
х
izmat qilsin, «Tafakkur». 1998. 
№
5. 
7.
Karim
о
v 
I.A. 
D
о
nishmand 
х
alqimizning 
mustahkam 
ir
о
dasiga 
ish
о
naman. «Fid
о
k
о
r» 2000. iyun. 
8.
Karim
о
v I.A. Fan Vatan ravnaqiga 
х
izmat etsin. T.2.T.,1996.
9.
Karim
о
v I.A. YUksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T. 2008. 
10.
Karim
о
v I.A. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida 
uni bartaraf etishning yo’llari va choralari. T.2009. 
11.
Aliq
о
ri
е
v N.S. va b
о
shqalar. Umumiy s
о
tsi
о
l
о
giya T., T
о
shDU. 1999 y. 
12.
B
е
kmurad
о
v M. S
о
tsi
о
l
о
giya as
о
slari T., «Fan» 1994 y. 
13.
B
е
kmat
о
v A. S
о
tsi
о
l
о
giyaga kirish, Andij
о
n. 1995 y. 
14.
Хо
lb
е
k
о
v A. Idir
о
v U. S
о
tsi
о
l
о
giya Lug`at T., «Ibn Sin
о
» 1999 y. 
15.
B
е
kmurad
о
v M.
О
ta-Mirza
е
v 
О
. Aliq
о
ri
е
v N. va b
о
shqalar. 
S
о
tsi
о
l
о
giya T., 2000
16.
E Gidd
е
ns. S
о
tsi
о
l
о
giya.T., «SHarq», 2002. 
17.
S
о
tsi
о
l
о
giya. O’quv qo`llanma.T., 2002. 
18.
S
о
tsi
о
l
о
giya. Ma’ruzalar matni. UrDU 2003. 
 
1. Ijtimoiy stratifikatsiya sotsiologiyasi. 
 
Insoniyat tarixiga nazar tashlar ekanmiz har bir siyosiy tarixiy davrda aholini 
tabaqalarga bo’lish orqali boshqarish, jamiyat tarkibid sinflar, strata, ijtimoiy 
guruhlarning bo’lishi kabi, ijtimoiy hodisalariga duch kelamiz. Qadimiy Misr va 
Vavilonda aholi zadogonlar va qullarga, Afina va Rimda fuqarolar va nisbatlarga,
Xindistonda braxmanlar va xizmatkorlarga ajratilgan. Qadimgi Turon mamlakatida 
asosan aholining: 
a) Urug’ qabilaviy kelib chiqishidan; 
b) Kasbiy mansubligidan; 

---

v) diniy ehtiqodiy qarashlaridan; 
g) shajaraviy sulolaviy kelib chiqqan holda tasnif etib kelingan. 
Turon tarixidan mahlumki, jamiyatni ana shunday tasnif etish har bir ijtimoiy 
guruh, strataning ijtimoiy O’rni va rolini obhektiv baholash, ulardan samarali 
foydalanish, umumdavlat miqyosida ularning murosaviy konsensusini tahminlash, 
siyosiy boshqarish imkonini bergan. 
Jamiyatni O’rganish tamoyillari, ijtimoiy iqtisodiy vokelikka yonda shuv 
xususiyatlari doimiy ravishda O’zgarib, takomillashib boradi. Totalitar tuzum davrida 
ijtimoiy taraqqiyotning bosh sababi sinflararo kurash deb qaralganligi sababli
jamiyatdagi muammolarga umumiy yondashib, bir sinf vakillari bilan ikkinchi sinf sinf 
vakillari qarashlaridagi tafovutni aniqlash barcha ijtimoiy fanlar xususan 
sotsiologiyaning ham asosiy ilmiy tadqiqot tamoyillaridan hisoblanib kelingan. 
Jamiyatning tinchlik sharoitida mO’htadil va odatiy holatlardan barcha ijtimoiy 
ziddiyatlarni asosan muayyan sinflar , urug’ va tabaqalar ichidagi qarama-qarshiliklar 
tarzida namoyon bo’lib keladi. Ijtimoiy guruhlardan tabiiy amal qilish holati bo’lgan 
ichki, botiniy muammo va ziddiyatlarning sinflararo ziddiyatlarga kO’chishi, yahni bir 
guruh ziddiyatlarning boshqa guruhlar tomonidan O’zlashtirilishi ziddiyatlarning
ijtimoiylashuvi umumjamiyat kataklizmiga, sinflararo, davlatlararo urushlarga olib 
kelgan bunday yondashuv tabiyki jamiyat ijtimoiy guruhlarning siyosiy- ijtimoiy,
mulkiy-mahnaviy baravarlashtirishga ijtimoiy psixologiya masalasini O’rganishning 
negizi mazmunidan, yahni ichki jihatlaridan tashqi tomonlariga burib to’liq ehtiyoji va 
zaruratidan kelib chiqqan bo’lib, kishilar tomonidan voqealik O’zgarishlari mohiyatini 
bilish milliy O’zlikni anglashga bo’lgan intilishlariga yo’l bermaslikni ifodalar edi. 
Bunday yondashuv aholini mahnaviyat zabun qilar O’z haq-huquqlari uchun 
kurash O’zlikni muxofaza etish, O’zgalarga kerakali bo’lishdan ijobiy fazilatlar rivojiga 
yo’l bermasdan,egalum, surbotlik, boqimandalik, yal kovlik, ijtimoiy mulkka nisbatan 
yulgichlik xususiyatlarini tarkib topti rar edi. 
Ikkinchi katta ijtimoiy qusur bu ijtimoiy vokelikni idrok etishda induktiv 
yondashuvning mutloklashtirishdan iborat edi.Induktiv metod, yahni xususda umumning
tO’la nomoyon bo’lishi g’oyasi har qanday holatda umumiy ijtimoiy-iqtisodiy muhitdan 
kathiy nazar amal qilishi mukarrar, deb qarashdan kelib tan olmaslik oqibatida tabiat va 
jamiyatga unglab bo’lmas darajadagi katta zararlar yetkazildi. 
Induktiv metodni mutloqlashtirishning mahnaviy O’z-O’zini anglash borasida juda 
zararli ekanligi SHarq va G’arb mutafakkirlari ZardO’sht, Lao TSzin, Konfutsiy, platon, 
Aristotelgp, TSitseron, Imom Buxoriy, al-Moturidiy, Forobiy, Beruniy va boshqalar O’z 
asarlarida asoslab berganlar. 
Totalitar tuzum davrida tabiatning noyob istehdodlari oyoq osti qilinganligi, hammani 
barobarlashtirish shiori ostida qarab kelinganligi kishilarni "jamiyatning vintiklari" va 
ularni istagan paytda birini ikkinchisi bilan almashtirish mumkin deb yondoshish uslubi
keng kO’lamda amalda bo’lib keldi. 
Ijtimoiy adolatni qaror topshirish tarixi insoniyat tomonidan O’z-O’zini anglash 
jarayonlari boshlanishi bilan bog’liq. Dunyoni ilk kitoblaridan sanalmish "Avesto"da 
aholining barcha qatlamlari, kavmlari va guruhlari uchun umumiy turmish tarzi 
qoidalari tafsif etiladi. Antik dunyo qonunshunosi Solon tomonidan yaratilgan ilk 
qoidalar majmui ham turli xil ijtimoiy guruhlar O’rta asrda totuvlik va murosa 
meyorlaridan iboratdir. Stratifikattsion tasniflarni O’rganganda, olamni yaxlit bir
butunlik tarzida tasavvur etish, yahni "Olamiy uyg’unlik" nazariyasiga monantlik 
jihatlarini ham ehtiborga olishimiz kerak bo’ladi. Bu nazariya tarafdorlaridan biri

---

platon olamiy jon olamni ruhlantirib, O’zi sonli nisbatlarga, gormonik tartibga 
bO’ysunadi deb qaraydi. platondan farqli, Aristotel tartibsizliklardan vujudga keladigan 
olamiy uyg’unlikka bir muncha O’ziga xos yondashadi va uni jondagi manba emas
balki faqat narsalar tabiatidagi manba deb cheklanadi. 
Stratifikatsiya sotsiologiyani asosiiy tushunchalaridan biri sifatida jamiyatning 
ijtimoiy tarkibi, ijtimoiy guruhlari va ularni tabaqalanishi belgilari tizimini O’zida aks 
ettiradi. Hozirgi zamon stratifikatsion yondashuvining nazariyotchilari ijtimoiy
guruhlarning ishlab chiqarishidagi ishtiroki, jamiyatning asosan mulkka bo’lgan 
munosabat asosida tabaqalashuvi xususidagi marksistik yondashuvini inkor etib jamiyat, 
malhumot, ruhiyat, maishiy shart sharoitlar, bandlik darajasi, daromad kO’lamlari va 
boshqa belgilarga ko’ra tabaqalanishini asoslab beradilar. Ular yuqoridagi belgilarga 
ko’ra ajraluvchi ijtimoiy guruhlardan tashqari, yuqori tabaqa, O’rta tabaqa va quyi 
tabaqa doimiy amal etishini tahkidlaydilar. 
Keyingi 20 yilda rivojlangan G’arb, xususan AQSHda O’rta tabaqa kontseptsiyasini 
O’rta sinf kontseptsiyasi bilan ayni uyg’unlashtirish tendepsiyasi yuz bermokda. O’rta 
sinf jamiyatni O’ziga xos milliy, irkiy intelleptual va moliyaviy tenglik va barqarorlik 
meyori sifatida O’ziga xos ijtimoiy kontsensus vazifasini ham O’tamoqda. SHu boisdan 
O’rta sinf hissasining ortishi jamiyatdagi ijtimoiy barqarorlik sharti sifatida ham talqin 
etilmokda. O’rta sinf vakillari miqdori esa ulardagi kO’chmas mulk hajmi, bankdagi 
mablag’lari, turli manbalardan olgan foidalari, boshqa daromadlardan davlatga 
tO’lanadigan soliklari salmog’iga ko’ra yilma yil aniqlab boriladi. G’arb mamlakatlari 
turmush tarzini O’ziga xos barometri vazifasini O’tayotgan O’rta sinf fenomeni garchi 
rivojlangan Yevropa davlatlari uchun ijtimoiy - iqtisodiy qadriyat darajasida 
kelinayotgan bo’lsada, bu qadriyat O’rta sinf vakillarini yuqori va qO’yi sinf vakillari 
bilan mahnaviy yakinlashtirish imkonini bermadi. 
Insoniyatning 5 ming yillik utmishi kishilarning xavf umumiy bo’lganda birlashuvlari 
tarixidan iboratdir. Keng xalq ommasining nechog’lik kO’p miqdori birlashuvi uning 
xavfga qarshilik salmogini shunchalik oshirib tO’rgan. Ammo xavf tazyiqi susayishi 
bilan birlashuvlari ham yemirilib borgan. 
Insoniyat tarixida stratalar xalqning madaniy takomillashganlik belgilari sifatida 
ham baholanib kelingan. Xususan, gilamdO’zlar, dO’ppidO’zlar, temirchilar, bog’bonlar 
va boshqa kasbiy stratalar muayyan mehnat faoliyati orqali nafaqat O’ziga xos
iqtisodiy-ijtimoiy hayot yO’rig’ini amalga oshirganlar, balki O’z qavmlari siru-
sinoatlarining O’zgalar mulkiga aylanmasligi erishilgan komillik qadriyatiga putur 
yetmasligi xususida ham qayg’urganlar. 
Xalqimiz O’z stratalarini himoya qilib kelgan, zero, bu himoya nafaqat kavmlar,
shakllangan kasb-va ijtimoiy guruhlar mavqeini muxofaza etish shakllarida balki 
axloqiy yondashuvlar tizimini turmush tarzi yaxlitligini, xalq urf-odatlari va anhanalarini 
saqlash uchun kurash lavhalarida ham nomoyon bo’lib kelgan. 
O’zbek xalqi stratalarining tarkibi va tizimi tahlili etnoregional xususiyatlarini ham 
hisobga oladi. Mahlumki, O’zbek xalqi tarixan shakllangan 92 urug’-etnoelement 
mahsulidir. Bu etno-tasnif tarkibidagi har bir urug’ alohida stratifikatsion tadqiqot talab 
etuvchi etnik birliklardir. Mazkur urug’larning ijtimoiy-tarixiy O’rni tahlil etilganda 
uning nafaqat O’zbek xalqi etnogenezisini O’rganishdagi ahamiyati oydinlashadi, balki
uning umumturkiy makroetnosida tO’tgan tarixiy O’rni va ijtimoiy mavqesi yuzaga 
chiqadi. 
O’zbekistonda keng tarmoqli yaxlit stratifikatsiya tadqiqot ishlarini amalga oshirish 
zaruriyati va dolzarbligi bugungi kunda O’zbek xalqi milliy O’zligini to’g’ri idrok etish, 

---

milliy mentalitet imkoniyatlaridan samaraliroq foydalanishga yo’l yechadi. Bugungi 
kunda O’zbekiston ijtimoiy jarayonlar tarkibi va tizimini xarakterlovchi 12 ta 
stratifikatsion tizimlarni ajratib ko’rsatish mumkin. Ular quyidagilar. 
1) Ijtimoiy kasbiy tasnifga ko’ra tiplar. 
2) Qavm-sulolaviy asoslarga ko’ra tiplar. 
3) Madaniy-estetik darajalarga ko’ra tiplar. 
4) Yosh davrlariga ko’ra tiplar. 
5) Etno-hududiy tiplar. 
6) Diniy-konfessional tiplar. 
7) partiyaviy-ehtiqodiy farqlarga ko’ra tiplar. 
8) Urug’-qabilaviy tiplar. 
9) Muayyan manfaatlar doirasida uyushgan korporativ tiplar. 
10) Jinsiy tasnifga ko’ra tiplar. 
11) Huquqbuzarlikka moyillikka ko’ra tiplar. 
12) Madaniy-ramziy intilishlarga, qiziqishlariga ko’ra aholi tiplari. 
O’zbekistondagi ijtimoiy stratifikatsiya jarayonlarini O’rganishda konkret 
sotsiologik tadqiqot metodlari, xususan, anketa, intervgpyu test,hujjatlarni O’rganish 
usullariga real holatlar taqozosi asosida yondashiladi va ular orqali olingan birlamchi
mahlumotlar kontent analiz usulida qayta ishlanadi. 
Jamiyatdagi ijtimoiy tabaqalarni O’rganishning asosiy tamoyillari quyidagilardan 
iborat: 
-Tadqiqot davomida ijtimoiy stratalarga ehtiyotkorona munosabatda bo’lish, ularning
ijtimoiy tarkib va tuzumdagi O’rni va mavqeini hurmat qilish; 
-Stratalar ijtimoiy statikasi va dinamikasi jarayonlarini ilmiy baholashda tizimiy va 
yaxlit yondashishi; 
-O’zbekistondagi 
ijtimoiy 
stratalarning 
milliy 
mentaliteti, 
regional-hududiy 
xususiyatlarini alohida ehtiborga olish; 
-Ijtimoiy stratalar tarkib topishiga sezilarli tahsir O’tkazuvchi siyosiy - iqtisodiy, 
ijtimoiy, diniy-konfessional, mafkuraviy omillarni O’rganish; 
-Ijtimoiy stratalar tasnifini tuzishda siyosiy tahlil usullaridan foydalanish. 
2.Yoshlar sotsiologiyasi. 
Bugungi kunda O’zbekistonda yashovchi aholining 6O%idan ziyodini 24 yoshgacha 
bo’lgan yoshlar tashkil qiladi. Demograflarning tadqiqotlariga qaraganda ,mamlakatimiz 
aholisining yuqori surhatlar bilan usishi yakin chorak asrda ham davom etadi. 2O15 yilga 
borib O’zbekiston aholisi 1,5 barobar ortib jami 36 mln 33O ming kishidan ortishi kutilmoqda. 
SHu davr mobaynida mehnatga yaroqli aholining soni ham 2 barobar oshib, 2O15 yilda 2O 
mln kishini tashkil etadi. 
Bu raqamlar faqat yurtimiz aholisining son jihatdan O’sishinigina ko’rsatib qolmay, u 
navqiron millat sifatida katta intellektual imkoniyatlarga ega ekanini ham namoyon etadi. 
prezidentimiz Islom Karimov «O’zbekiston–kelajagi buyuk davlat» degan g’oyani ilgari 
surganida albatta yuqoridagi ko’rsatkichlarga asoslanganligi tabiiy. 
Milliy mafkuramizning muxtasar shioriga aylangan ushbu so’zlar nafaqat 
ruhlantiruvchi dahvat, balki amaliy natijaga aylanishi uchun davlat jamiyatning eng faol 
qatlami bo’lgan yoshlarga katta etibor qaratmokda. «Sog’lom avlod uchun» ordenining tahsis 
etilishi, «Kamolot», «Umid», «Mirzo Ulug’bek» jamg’armalarining tuzilishi, yoshlar 
muammolari instituti faoliyatining yo’lga qO’yilishi, O’zbekiston Respublikasining tahlim 

---

to’g’risidagi Qonuni, Kadrlar tayyorlash milliy dasturining qabul qilinishi va hayotga jadal 
joriy etilayotganligi, televidenie va radioda maxsus yoshlar kanalining tashkil etilishi kabi 
faktlar ushbu so’zlarning amaliy isbotidir. 
Yoshlarni har tomonlama yetuk komil insonlar qilib tarbiyalash bilangina, dunyoda 
O’zbekistonning iqtisodiy, siyosiy O’rni yuksalishiga erishish mumkin. SHu bois yurtboshimiz 
«biz istehdodli, fidoiy bolalarimizga farzandlarimizga bilim va kasb chO’kqilarini zabt etish 
uchun qanot berishimiz kerak»
1
–degan edilar.
Tahlim tizimidagi yangi milliy modelimiz jamiyatdagi potentsial kuchlarni ruyobga 
chiqarishga mO’ljallangan. Tahlim jarayoniga davlatning katta ehtibori, kO’plab sarmoyalar 
sarflanishi mamlakatimizda aholining yalpi komillik yo’liga chiqib olishiga real shart 
sharoitlar tug’dirmoqda.
Yoshlarning intelektual ruhiy kamoloti ularning mahnaviy O’z-O’zini anglashi 
jarayonlari bilan bevosita bog’liqdir.
Yoshlar milliy O’zligini anglash sharoitida ular ijtimoiy manfaatlarini O’rganish 
hamda nazariy jihatdan tadqiq muhim ahamiyatga ega bo’lib, bular quyidagilar:
-fikrlar xilma-xilligi nuqtai-nazaridan mustaqillik sharoitida ijtimoiy manfaatlar mavjud 
kontseptsiyalar orqali tahlil etiladi va zamonaviy sharoitlarga xos bo’lgan qarashlar tarzida 
ifodalab beriladi; 
-ijtimoiy manfaatlarni jamiyat taraqqiyotidagi O’rni, ahamiyati hamda zamonaviy siyosiy 
jarayonlarda siyosiy va iqtisodiy manfaatlarni O’zaro uyg’un tarzda O’rganadi; 
-ijtimoiy manfaatlar mohiyati, mazmuni hamda jamiyat rivojidagi O’rni masalalarini 
sotsiologik jihatdan tahlil etadi; 
-jamiyatda ijtimoiy siyosiy, iqtisodiy va mahnaviy omillarning ijtimoiy manfaatlariga tahsiri 
O’rganadi; 
-hozirgi davrda ijtimoiy taraqqiyotga xos jarayonlar rivojida etnik manfaatlarning O’sib, milliy 
va umuminsoniy mazmun kasb etish xususiyatlarini nazariy tadqiq etadi. 
Sotsiologiya fani yoshlarni jamiyatdagi ijtimoiy va ruhiy O’ziga xos holatga ega 
bo’lgan yirik ijtimoiy guruh sifatida O’rganadi. Bu ijtimoiy va ruhiy holatda ularning nafaqat 
yoshdagi tafovutlari, balki ijtimoiy iqtisodiy, shuningdek ijtimoiy siyosiy mavqei ham O’z 
ifodasini topadi. Yoshlar deganda, mahnaviy dunyosi shakllanish jarayonida bo’lgan, asosan 
16-30 yoshlardagi inson tushuniladi. 
Biroq yoshlarning ijtimoiy jihatdan bir-biridan farqlanishi ayrim mutaxassislarni 
yoshning «yuqori» chegarasini turli guruhlarning ijtimoiy iqtisodiy va kasbiy sifatlari 
shakllanishi davomiyligiga qarab aniqlashga undamoqda. Jumladan, yosh ishchining bir kasb 
boshini qathiy tutishi asosan 25 yoshlarda amalga oshsa, yosh olim 35 yoshida shakllanib 
ulguradi. Yosh chegaralari u yoki bu mamlakatdagi mavjud tarixiy sharoit hamda ijtimoiy 
tuzumga bevosita bog’liqdir. KO’pgina mamlakatlarda yoshlikning qO’yi chegarasi tegishli 
mehyoriy-huquqiy hujjatlarda yozib qO’yilgan. Mustaqil kasb faoliyati bilan shug’ullanish, 
komillik yo’liga chiqib olishiga real shart-sharoitlar tug’dirmoqda. 
Yoshlarning intellektual-ruhiy kamoloti ularning mahnaviy O’z-O’zini anglashi 
jarayonlari bilan bevosita bog’liqdir. Ayniqsa, bozor iqtisodiyoti sharoitida ular ijtimoiy 
ideallarning susayib ketishiga yo’l qO’ymaslik muhimdir. 
Yosh chegaralari u yoki bu mamlakatdagi mavjud tarixiy sharoit hamda ijtimoiy tuzumga 
bevosita bog’liqdir. KO’pgina mamlakatlarda yoshlikning qO’yi chegarasi tegishli mehyoriy-
huquqiy hujjatlarda yozib qO’yilgan. Mustaqil kasb faoliyati bilan shug’ullanish huquqi O’z 
xatti-harakatlari uchun fuqaro sifatida javob berish qobiliyatiga, nikohga kirish huquqi 
yoshlikning quyi chegarasini aniqlashni taqozo etadi. 
1
Каримов
.
И
.
А
. 
Баркамол
авлод
орзуси
Т
. «
Шарк
».1999.132-
бет
. 

---

Hozircha bu jahon tajribasida 14-16 yoshni tashkil etadi. Jamiyatning alohida bir 
qatlamini tashkil etuvchi yoshlar vaqt 
O’tishi bilan O’zga, yanada barqarorroq ijtimoiy qatlam (masalan, ishchi, ziyoli va boshqa) 
vakiliga aylanadi. Bugungi yosh vatandoshlarimiz asosan O’rta saxsus O’quv yurtlari 
O’quvchilari va talabalar tashkil etadiki, ular hayot tarzining asosiy qismi O’qish va kelajak 
hayotga tayorgarlikdan iboratdir. 
Yoshlik-bu axloqiy idealni izlash, maqsadlarni va hayotiy pozitsiyani shakllantirish, kasb 
tanlash, oilaviy hayotga tayyorgarlik pallasidir. Hayotga kadam qO’yayotgan yigit-kizlar 
uchun ular faoliyati ijtimoiy foydali bo’lishigagina emas, balki bu faoliyat O’z shaxsiy 
maqsadlariga, intilishlariga muvofiqligi, hayot rejalarining amalga oshishiga mumkin qadar 
tO’laroq kO’maqlashish g’oyat muhimdir. 
Jamiyat O’z oldiga mustaqil fikrlovchi erkin shaxsni shakllantirish vazifasini 
qO’ymoqda. Bu O’z qadr-qimmatini anglaydigan, irodasi baquvvat, iymoni butun hayotda 
aniq maqsadga ega bo’lgan insonlarni tarbiyalash deganidir. SHundagina ongli turmush 
kechirish jamiyat hayotining bosh mezoniga aylanadi. prezidentimiz tahkidlaganidek «shunda 
odam olomon bo’lib, har lahzada serkaga ehtiyoj sezib emas, aksincha, O’z aqli, O’z mehnati, 
O’z tafakkuri, O’z mahsuliyati bilan ong tarzda ozod va hur fikrli inson bo’lib yashaydi. 
Bunday odamlar uyushgan jamiyatni, ular barpo etgan mahnaviy ruhiy muhitni aslo buzib 
bo’lmaydi. Ularni O’z aql-idrok va qalb amri bilan tanlab olingan hayotiy maqsadlardan 
chalg’itib ham bo’lmaydi». 
Sotsiologiya fani nazarini yoshlarga qaratish, ularning muammolari, uy-fikrlari, 
tashvishlarini bilib yoshlar siyosatini ilmiy asosga kuchirish yuqorida tahkidlangan ijobiy 
natijalarni berishi mumkin.