Sovyet tarih yazimi ve kazakistan tariHİNİn meseleleri
Yüklə 4,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
KAZAKİSTAN TARİHİNİN MESELELERİ 21 Bekmakhanov Pankratova sayesinde 1 Eylül 1954’de Kazakistan Devlet Üniversitesi’nde ancak okutman olarak iş bulabildi. 31 Orada onu öğrenciler onu çok sevdiler. Onun ders anlatış tarzından öğrenciler çok etkilendiler. Sadece Kazak Devlet Üniversitesinin değil, Kazakistan Pedagoji Üniversitesi’nin öğrencileri de onun üniversitede öğretim üyesi olarak ders vermesi gerektiği konusunda hemfikirdiler. Almatı şehrinde beş yüksek eğitim kurumunun 117 öğrencisi imzaladığı dilekçede Bekmakhanov’a desteklediklerini ortaya koydular. Gençlerin verdiği destekler sayesinde Bekmakhanov Kazak Devlet Üniversitesinin Tarih Fakültesinde göreve başladı. Burada çok sayıda öğrenciler yetiştirdi. 32 Komünist Partisi üyeliğini tekrar kazandı. Sonra Çu’da bir dostuna emanet ettiği “Kazakistan’ın Rusya’ya İlhakı” konulu çalışmasını alarak Moskova’ya gitti. Orada 1957’de kitap olarak yayınladıktan sonra Sovyet Bilim Kurulu doktora unvanını iade etti ve böylece tekrar profesörlüğe hak kazandı. Kazakistan Devlet Üniversitesi Kazak SSC Tarihi Bölümü’nü 1 Eylül 1958’de yeniden açarak tekrar bölüm başkanı oldu. 33 1962’de Kazak SSC İlimler Akademisine muhabir üye seçildi. 34 Yüksek lisans eğitimin tekrar başlattı. Vefatına kadar görev yaptığı 12 yılda 20 öğrencisi ilim adayı (kandidat) doktora tezi savundu. 1958’de orta dereceli okullar için Kazak SSC Tarihi ders kitabını yazdı. Bekmakhanov’un 7-8 ve 9-10. sınıflar için hazırladığı bu ders kitabı Kazakistan SSC Tarihi ile ilgili ilk ders kitabıdır. 1959-1990 yılları arasında Kazak, Rus ve Uygur dillerinde 40-50 defa basıldı. Ölümünden sonra 1967’den itibaren kitaba tarihçi kızı Nayla Bekmakhanova’nın adı ilave edildi. Yeni baskıları o güncelledi. 35 Ölümünden sonra Ermukhan Bekmakhanov’un tarih mesleğindeki ça- lışmalarını Moskova’da yaşayan kızı devam ettirdi. O “Babam hayatının son günlerinde kendi çalışmalarını bana vasiyet etti. Benim mesleğim tarihçi olduğu için böyle yapmış olmalı. Onun yazmış olduğu okul kitaplarını her sene kontrol edip güncellememi ve düzenli bir şekilde yayınlamamı istedi. Sağlığı çok bozuk olduğu zamanlarda bile devamlı beni yönlendirdi. Ben babamın vasiyetini yerine getirmeye çalıştım. Ve o hayata veda ettikten sonra 30 sene ders kitaplarını onun ismi ile yayınlanmaya devam ettim. 30 sene babama hizmet ettim. Elbette zamanına göre değişiklikler ve güncellemeler yapıldı. Son 20 yıldır ders kitaplarında benim ismim geçiyor. 50 sene önce babamın yazdığı ders 31 Takenov, s. 380; Bekmukhamedova, s. 11. 32 Halima Bekmukhamedova ile röportaj, 2015. 33 Takenov, s. 379. 34 Takenov, s. 381. 35 Sarseke, s. 667; Ağayev, s. 111. SOVYET TARİH YAZIMI VE 22 kitaplarını hala bilim adamları tutarlı, sistematik ve doğru yazılmış ders kitapları olarak takdir ediyorlar ” demektedir. 36 Bekmakhanov 6 Mayıs 1966’da akciğer kanserinden vefat etti. Mezarı Almatı’da Rayımbek Caddesi boyundaki mezarlıkta, ünlü yazar Muhtar Avezov ve ünlü sinema yönetmeni Şaken Aymanov ile aynı yerdedir. 37 Kazakistan Devlet Üniversitesinde Ermukhan Bekmakhanov’un 1947’de kurmuş olduğu tarih bölümünde Bekmakhanov’un hatırası günümüz- de canlı tutulmaya çalışılmaktadır. Tarih Bölümü’nde “Bekmakhanov Okumaları” adıyla bilimsel toplantılar ve konferanslar devamlı surette yapılmaktadır. Her sene eşi Halime Bekmakhanova davet edilerek Bek- makhanov hakkındaki hatıraları anlattırılmaktadır. Kazakistan Devlet Üniversitesi Tarih Fakültesinde ayrıca Bekmakhanov’un ismi verilmiş bir derslik de bulunmaktadır. Bekmakhanov’un isminde Kazakistan’da iki okul vardır, biri Jambıl Eya- leti Çu şehrinde, ikincisi Pavlodar eyaletinde. Onun ismi Almatı, Pavlodar ve Bayanavıl’da üç sokak ve caddeye verilmiştir. 38 Okullara, caddelere ismi verilen bilim adamının doğumunun 100 üncü yılı dolayısıyla 2015’te Rejisör Narımbet Satıbaldı “Emanet” isimli bir drama film çekti. 39 Sonuç olarak Sovyetler Birliği’nde tarihçiler özgür çalışma ve araş- tırma imkânına sahip olamadılar. Onlar Marksist-Leninist ideolojinin belirlediği çerçevede araştırmalarını yürütmek zorundaydılar. Ancak bu ideoloji belirli bir standarda sahip değildi. Zamana, şartlara ve SSCB Komünist Partisi liderine göre değişim gösterebilmekteydi. Bu sebeple Ermukhan Bekmakhanov gibi tarihçiler Sovyet tarih mektebinde yetişmiş olmalarına ve onlara riayet etmelerine rağmen ideolojideki değişiklikler sebebiyle haksız tenkitlere ve suçlamalara maruz kalarak ağır cezalara çarptırıldılar. Bu bakımdan Ermukhan Bekmakhanov talihsiz bir tarihçidir. Kendisini tarih ilmine adamış bir bilim insanı olarak Bekmakhanov’un Kazak tarihçiliğindeki yeri büyüktür. İlk olarak dönemin önde gelen tarihçileriyle çalışarak kendini iyi yetiştiren Bekmakhanov Kazak tarih yazımına önemli katkılar sağladı. İkinci olarak SSCB’de dönemin önde gelen tarihçilerini teşvik ederek tüm SSCB’de içinde ilk defa Kazakistan SSC kendi tarihini yazdırdı. Bu iki açıdan önem arz ediyor. Birincisi Kazak tarihçileri diğer Rus olmayan cumhuriyetlere göre daha erken milli tarih yazımına elde etti. İkincisi bu yazımda tecrübeli tarihçilerin yer alması tarih gelişimine önemli katkı olmuştur. Tüm bunlar Ermukhan 36 Halima Bekmukhamedova ile röportaj, 2015. 37 Bekmukhamedova, s. 14;Takenov, s. 381. 38 Bekmukhamedova, s. 14. 39 Filmin rejisörü Satıbaldı Narımbetov ile yapılan röportaj için bkz. Anız Adam, Eylül 2015, No: 17 (125), s. 46-47. Yüklə 4,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|