Суал Мяшял системинин истисмары

Суал-100: Torpaq işləri

Ъаваб:

Bu sənəd aşağıdakılara şamil edilir:

• 
  torpaq işlərinin üsulu;
  
• 
  torpaq işləri və üçüncü tərəfin kommunikasiya xəttləri, boru kəmərləri (qaz, su, neft və s.) və qurğularının qorunması;
  
• 
  çirkləndirilmiş torpaqların qazılması;
  
• 
  torpağın yerinə qaytarılması üzrə fəaliyyətlər.
  

• 
  Torpaq işləri müvafiq layihə və işçi sənədlərə (işlərin ye­rinə yetirilmə layihəsi, torpaq işlərinin mexanikləşdirilmiş üsul­la aparılması və ya xüsusi tərtib edilmiş texnoloji xəritələr) uy­ğun yerinə yetirilməlidir. Göstərilən sənədlərdə təhlükəli zo­na­lar nəzərə alınmalıdır.
  
• 
  Işlək yeraltı kommunikasiya zonalarında torpaq iş­lə­ri­nin aparılması bu kommunikasiyanı istismar edən təşkilatlarla ra­zılaşdırılmalı və əmək şəraitinin təhlükəsizliyini təmin edən təd­birlər hazırlanmalıdır. Həmin yerlər müvafiq işarə və ya ya­zı­la­rı olan lövhələrlə nişanlanmalıdır.
  
• 
  Bilavasitə fəaliyyətdə olan yeraltı kommu­ni­ka­si­ya­la­rın yaxınlığında torpaq işləri, işin rəhbərində təsdiq olunmuş iş pla­nı və plan-sxem olduqda, cavabdeh şəxsin nəzarəti altında və kom­munikasiya sahibi olan təşkilatın nümayəndəsinin iştirakı ilə aparılmalıdır.
  
• 
  Bu işlərin aparılmasında yalnız beldən istifadə edilməlidir. Zər­bə alətlərindən (lingdən, külüngdən, pazlardan, pnevmatik alət­lərdən və s.) istifadə etmək qadağandır.
  
• 
  Əgər iş prosesində plan-sxemdə göstərilməyən yeraltı kom­munikasiya (elektrik kabeli, boru xətti, kanalizasiya və s.) aş­kar edilərsə, onda iş dayandırılmalı və bu haqda işin rəhbərinə xə­bər verilməli və eyni zamanda bu kommunikasiyanın zədə­lən­mə­məsi üçün tədbirlər işlənməli və kommunikasiya yerləşən yer­lər nişanlanmalıdır. Növbəti işlər əlavə plan (və ya əlavələr edil­dikdə) və yeni plan-sxem alındıqdan sonra işin rəhbərinin nə­za­rə­ti altında yerinə yetirilməlidir.
  
• 
  Qaz təzahürü aşkar olunduqda torpaq işləri dərhal da­yandırılmalı, zonaya insanların daxil olmaması üçün xüsusi ni­şan­lar qoyulmalı və bu barədə işin rəhbəri və ya müəssisənin rəh­bər­liyi xəbərdar edilməlidir.
  
• 
  Torpaq işləri apararkən partlayış qorxusu olan material aş­kar olunarsa, işlər dayandırılmalı, müvafiq təşkilatlardan icazə al­dıq­dan sonra torpaq işləri yenidən davam etdirilməlidir.
  
• 
  Işin rəhbərinin hava elektrik xətləri, kabellər və elek­trik qurğularının başqa cərəyan daşıyan hissələri yaxınlığında işə baş­lamazdan əvvəl bu işlərin təhlükəsiz şərtlərini təyin edən və təşkilatın baş mühəndisi və baş energetiki tərəfindən imzalanmış müvafiq icazə sənədi olmalıdır.
  
• 
  Şaquli divarlı, bərkidilməmiş, qayalıq olmayan və don­mamış qruntlarda qrunt suları səviyyəsindən yuxarıda və ya­xın­lıqda yeraltı qurğular olmadıqda iri çala (hövzə) və xən­dək­lərin aşağıdakı dərinliyə qədər qazılmasına icazə verilir:
  
• 
  1,0m - tökmə torpaqda, qumda və iri qırıntılı qruntlarda;
  
• 
  1,25m - qumlu torpaqlarda;
  
• 
  1,50m - gilli torpaqlarda və gildə.
  
• 
  Möhkəm olmayan qruntlarda qrunt sularından yu­xa­rı səviyyədə (kapilyar qalxmanı nəzərə almaqla) və ya süni su­rət­də su azaldılması vasitəsi ilə qurudulmuş qruntlarda divarları bər­kidilməmiş çala və xəndəklərin qazılması dərinliyi və di­var­la­rı­nın (yamaclarının) dikliyi cədvəl 3-ə uyğun olmalıdır:
  

Cədvəl 1

Qruntların növləri	Yamacın sıldırımlığı (onun hündürlüyünün doldurul­masına nisbəti) çalanın dərinliyi, m-dən artıq olmadıqda
	1,5 m 3 m 5 m
Bərkidilməmiş tökmə Qumlu və çınqıllı Qumlu torpaq Gilli torpaq Gil Narın süxur çöküntülə və çöküntüyə bənzər	1: 0,67 1:1 1:1,25 1: 0,5 1:1 1:1 1:0,25 1:0,67 1:0,85 1:0 1:0,5 1:0,75 1:0 1:0,25 1:0,5 1:0 1:0,5 1:0,5

Qeyd: Müxtəlif növlü qruntların laylanması (qat-qat yı­ğıl­ması) zamanı yamacın sıldırımlığı bütün laylar üçün ən yumşaq qrunta nisbətən təyin edilir.

• 
  Xəndəklər qazılan zaman oradan çıxarılmış tor­pa­ğın, tikinti materiallarının, maşın və mexanizmlərin xəndəyin kə­na­rı boyu yerləşdirilməsi, habelə maşın və mexanizmlərin xən­də­yin kənarı boyunca torpağın uçulma prizması zonasında hərə­kə­ti qadağandır.
  
• 
  Xəndəyin kənarından olan məsafə quru möhkəm tor­paq­lar­da 0,5m-dən, tökmə və nəm torpaqlarda - 1m-dən az olma­ma­lıdır.
  
• 
  Göstərilən zonada həmçinin hava elektrik ötürücü, rabitə xət­lərinin və s. quraşdırılmasına icazə verilmir.
  
• 
  Xəndəyin ətrafında maşın və mexanizmlərin təhlü­kə­siz hərəkət etmələri üçün eni 4,5m-dən az olmayan keçidlər ol­malıdır.
  
• 
  Fəhlənin xəndəyə düşməsi üçün məhəccəri olan as­ma nərdivan və ya eni 0,75m olan pilləkən nəzərdə tutulmalıdır.
  
• 
  Tikinti meydanında qanovdan, xəndəkdən və yer sət­hində olan boru kəmərləri üstündən keçmək üçün eni 0,6m, mə­həc­cərinin hündürlüyü 1,0m olan keçid körpücükləri quraş­dı­rılmalıdır.
  
• 
  Torpaq işləri əl ilə görüldükdə işləyənlər arasındakı məsafə 2m-dən az olmamalıdır.
  
• 
  Tikinti meydanında təhlükəli vəziyyət yaranarsa, (torpağın sürüşməsi, əsasın çökməsi, elektrik xətlərinin qırılması və s.) dərhal təhlükəli sahəni tərk etməli, işin rəhbərinə baş ver­miş hadisə barədə xəbər verməli. Təhlükəli yerlər çəpərlənməli və ya kiçik bayraqlarla, işarələrlə və s. nişanlanmalıdır.
  
• 
  Yerqazan maşınların işçi mexanizmlərinin fəaliyyət zo­nalarında (ekskavator, buldozer, skreperlər və s.) başqa işlərin apa­rılması və işçilərin olması qadağandır.
  
• 
  Ekskavatorun hərəkətdə olan hissələrinin fəaliyyət zona­sın­da, ekskavatorla torpaq tökülən yer arasında tək kovşlu eks­ka­vator işlərkən onların 5 metrliyində işçilərin olması qa­dağandır.
  
• 
  Torpaq işlərini partlayışla apardıqda müvafiq SNiP-lərin tələblərinə riayət edilməlidir.