Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Meşoy (is.) -  kisə. -  Qalxozun taxıl bölgüsündə 20 m eşoy taxıl
aldım.
M eş  (z.) -  aşığın dik durması.  -  Qurvanxn  attığı  aşığ:  həmxnəşə 
meş dunır o9nca da udur.
Məçgal  (is.)  -   öküz  kotanmı  idarə  edən,  əkin  zamanı  kotanın 
məcindən  tutan  adam.  -   Məçgalm  işi  çox  çətin  olor,  əkinin  başrnda 
kotam  çəvirir,  şapakelnən  zığını  təmizdiyir,  hodaxlan  haylıyır,  o 
xartana çavıyır kin,  axşam evdə xurt düşür (Q.).
Mədəd (is.) -  kömək. -  Allah saqa mədət eləsin.
M ədik (is.) -  çayım xda bitən, yerkökünə bənzər yeməli bitki. -  
Göllünün qavağındakx əkinnərdə yaxşı mədix' bitir.
Məfrəş//mafraş  (is.)  -   yorğan  döşəyi  içinə  yığmaq  üçün 
toxunma  ev  əşyası.  -   Keşmişdə  qaravat  yoxuydu,  əmə  m əfrəş 
varıydx, yükü yığmağa.
M əhmizdəməx'  (f.)  -   çəkmənin  dabanı  ilə  ata  toxunub 
tələsdirmək. -  Alpaşa atı məhmizdədi.
Məlimləməx  (f)-  sahib  olmaq,  mənimsəməxG.-  Qolxorun 
ambanndakı  toxumlux  taxıh  məlimlədiyinə 
görə  şaxələd  kişiyi 
tutmuşdular.
M əəl (is.) — isti vaxtı qoyun-quzunun axşamadək dincəldivi yer 
(su  ətəyi,  çay  qırağı  bulaq başı  və  s.  təqlidi  söz).  -  Dərmamn  qavağı 
həm genişdix, həm də su çox olduğuna binədən ora Məəl dellər.
Məma  (is.) -  ana anm n yumurtası. -  A n məmə bağlıyanda təzə 
ana çıxır və anyx bölüf aparır.
MəngirməxZ/manqırmax  (f.)  -  bərkdən  ağlamaq.  -  Uşağm  tişi 
ağndxğma səhərətən manqxnf.
Mənşirrəmək//manşırnamax  (f.)  -   bəlləmək,  nişaniamaq.  -  
ökəndə qartolnan kələmin arasım manşırramışam kin, bəlli olsun.
M ərtəx'  (is.)  -   evin  əsas  atmasmdan  divara  atıian  qoşa 
gontlann  üstünə  döşənən  taxta  və  ya  yarma  ağaclar  -   Əv  dammın 
üstünü həm mərtəx'lədim, həm də  avaıradım.
Mərəkə  (is.)  -   yığmcaq.  -   Əyə,  bu  İmran  mərəkədə  binəü 
özünü aparammır.
M ərəx'  (is.)  -   iri,  böyük  və  hündür  ev.  -   Mərəyi  tikillər  kin. 
içinə ot-ələf,  saman yığsınnar.
Məxləs  (mod.söz)  -   xülasə,  nəhayət.  -  Məxləs,  gecə  gəlif evə 
çaidıx.
Qeyd  edək  ki,  bu  söz  Ağbaba  şivəsi  üçün  xarakterik  deyil. 
Amma  1920-ci  illərdə  Talin  rayonundan  qaçqm  düşənlərin 
damşığmda işlədilirdi.
Məs//məst (is.) -  yumşaq və zərif dəridən hazxrlanmış çəkmə. -  
A Kazım, a!  bu pulu Hamasadan maqa  1  cüt məs al.
M zzərsəqnix'  (is.)  —  qəbirstanlxq.  -  
Dellər  ermənilər
məzərsənnix'ləri  dağıdıf töküflər. Allah  onlann balasını versin.
Mızı  (sif.)  -   dodağuıda  danışan  adam.  -   Mızı  adamlan  başa 
diişmək olmur ha.
Mızmız  (sif.)  -   hər  şeydən  küsüb  ağlayan  uşaq.  -   Tərlanı 
dindirməginən,  mızmızm biridir, hersdənif.
Mız  qoymax  (f.)  -   hər  şeyə  bir  qulp  qoyan  (adam).  -   Kəndin 
doxduru əviəri gəzəndə hər şeyə bir mız qoyur.  Bu belədi, o elədi.
M ığı/m ğm ığa  (is.)  -   Çivininin  çəyınnda  axşamtərəfı  çoxlu 
mığmığa olur (Civ.).
Mıncılıx  (sif.)  -  əzik.  -  Pendirin  duzu  az  olduğuna  mmcılıx 
oluf (S.).
Mıncılıxlanmax  (f.)  -  əzilmək.  -   Duzsuz  olduğuna  qazayağı 
turşusu mmcılıxlanıf.
Mırt  (is.)  -   çirk.  -   O  xartana  qonax  gəlmişdi  kin,  qavlann 
mırdım ancax y ü f qutardılar.
Mırtdı  (sif.)  -  çirkli.  -  Mırtdı  qav-qacağı  gərəx’  qumnan bulax 
başında sürtəsən.
1.  Mırtıx  (sif.)  -   divardakı  palavar  daşm(küncdaşı)  altdakı 
daşın  üzərinə  düzgün  qoyulmaması.  -   Pələvər  daşımn  xmrtığı  qalıf, 
pis görsənir.
2.  Mırtıx  (sif.)  -   dodağı  çapıq,  dovşandodaq.  -   Mırtıx  Şahlar 
buralarda nə hərrənirdi? (T.)
Mırçıx  (sif.)  -   kirli,  pinti.  -   Mırçıx  uşax,  elə  yekələnəndə  də 
mırçıx olacax.
1.  Mırçalıx (is.)  -  bitki. -  Mırçahx  bir əz sulu yerrərdə bitir.
2.  Mırçalıx  (sif)  -   üzlü  adam.  -   Bu  Vəli  adama  yapışdımı, 
mırçalıx kimi yapışır,  əl çəkmir.

---

Mırrcy  (is.)  -   pişiklərdə  cütləşmə  həvəsi.  -   X ıdır  Elləzdən 
söram pisix’lərin mırroy vaxtı yetişir.
Mırroya  gəlm əx'  (f.)  -   pişiklərin  cütləşməsi  -   M art  aym da 
pisıx'lər mırroya gəiir.
Mırtdamax  (f.)  -   deyinmək.  -   Güisənəm  qan  Idmi  görsə, 
uşaxlannnan mırtdanır.
Mırz-damax  -   qaş-qabaq.  -   Öyünnərim  getmişdim  əmimgilə, 
əmi.marv'adı mmz-damax etdi.
M ısm ınx  (is.)  -   qaş-qabaq.  -   Gənə  nolufsa,  gəlin  məsmrrığını 
salhyıf, dinif damşmır.
Belə bir bayatı da var.
Arxalığm mısm mx 
Büzməsi beldən burux.
Kim səvdi, kim apardı 
Kim qaldı boynuburux.
Mıy-mıy  (sif.)  -  əiindən  iş  gəlməyən,  fağır.  -  Oünnərirn  mıy- 
mıy Şərəf bizə gəlmişdi.
M ınxlanmax  ( f)   -   özünii  öymək.  Doxdur  Əlinin  oğlu  Nədir 
əsgərrix'dən gəlif,  əmə yaman mızıxlamr.
Milçəx'  (is.)  -  əkin  sahəsmin  kənarmdan  içəriyə  doğru 
şumlanması. -  Sallama yerrəri  miiçəyə əkillər həmməşə
Mindarcə  (is.)  -   kiçik  döşəkcə.  -   Güllü  parçalardan  nənəra 
çoxlu  mindərçə  düzəidif  yükə  yığıf,  yığnax  olanda  tökür  paiazm 
üstünə aonaxıar oturullar.
M insx' (is.) -  üçyaşar  at.  -- Mürsəlin  bir minəy:  vanydı,  axırda 
yaylıya gələnnər oğurruyuf gürcüyə satdılar biidirrərim.
M inix’ (is.) -   minik vasitəsi  (at,  ulaq,  dəvə və s,).  -  Keçənnərdə 
miniyi olmuyan yeyax gedif gəlirdı Gümrüyə.
Mitil  (is.)  -   yorğan-döşək.  -   Hamasada  enkevedinm  sədri 
Yediyar oluf,  davadan qavax, yaxşı kişiiəri xalx tuşmam  kırni  mıtilini 
dalma yux’luyuf Sibirə göndərif.
M um z  (is.)  -   qaş-qabaq.  -   Sədri  irayonda  o  xartanna 
dannıyıflar kin, muruzu yemən gedirdi gələndə.
Murğuz  (sif.)  -  san,  təhər -  Çovan  İsənin  özü kimi  uşaxianmrı 
hammısı murğuzdu.
Murzu  (is.)  -   bığlı  və  sümiiksüz  balıq.  -   Dərmamn 
qavağmdakı qıjoyun daşdannm altda murzu çox olor (B.).
Muçux  (is.)  -   səpki.  -   Nədənsə  uşağın  üzündəki  muçuxlar 
sağalmır.
Muçuxlamax  (f.)  -   səpmək,  səpişmək.  -   İsdiliyi  olduğuna 
bəiəx'dəki uşağın dodaxlan muçuxluyuf.
Mundarça//murdar  (sif.)  -   pinti,  səiiqəsiz,  pis.  -   Cəlilin  o 
arvadı mundarçanm biridir.
Mıısuxlamax  (f.)  -   musux  olmaq,  yeməkdə  gözü  qalmaq.  -  
Gərək uşağtn gözünü bir yeməkdə qoymuyasan, musuxluyar.
Musux/Zumsux  (is.) -   nədəsə gözü  qalmaq.  -  Musux  olmax pis
şeydi.
Mustux  (is.)  -   daşdan  yonulmuş  və  ya  taxtadan  hazırlanmış 
üstü  açıq  su  çəni.  -   Arpagölün  qırağmda,  Ə şrəf  ağanın  bulağmm 
altında  (Mustuxlu  kəndində)  qədimdən  qalma 2  daş  mustux  vanydı, 
sraxtırnarı sürüyüf gətdilər Təpəköyün fermasma.
Muşqurmax  (f.)  -   uşağın  səslənməsi.  -   Körpə  uşağa 
rnuşquıxırsan, o  da sana muşqurur.
Müdəm  (z.) -  həmişə.  -  Görürsənmi bu bır smaxdı, Xıdır EIIəz 
vaxtı  müdəm qar yağır,  boran əsir.
M ü h li  (z.)  --  şübhəli.  -   Əsgərrix'dəydix  Sultannan,  bir  gün 
gördüm  özünü  çox  müləii  aparer.  demə  qaçmax  istiyirmiş,  ağıl 
qoydum ona,  ta. qaçmadı (Q.).
Mürçüm  (is.)  -  ət  püskülü.  -   Omarm  çənəsində  bir  mürçiim
var.
Mürçümlü  (sif.)  -   püsküllü.  -   Qounumuzun  iki  mürçümlü 
quzulan  var.
Müşno  (is.)  -   arabanm  oxunun  ucundan  laydıra-yanova 
bərkidilən  agac.  -   Haravanın  müşnəsini  bərk  ağaşdan  qaynllar  kin, 
qmlmasm (Ö.).
Mütəkkə  (is.)  -   yumru  yastıq.  -   Nənəmin  iri  mütəkkələri 
vanydı, taxtm üstünə qoyurdu km, oturannar dirsəx'lənsinlər.
M ütrüf (sif.)  -   kasıb,  yoxsul.  -  Mütrüfün  biridi  Haxverdi,  əmə 
mana ağıl qoyur.

---