Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Lütdəməx'  (f.)  -   var-yoxdan  çıxmaq.  --  Bu  uşax  5  il  U rusetdə 
oxudu,  əvi təmiz  lütdədi.
Lüt-üryan  (sif.)  -   çılpaq,  tam  paltarsız.  -   Bu  nədi  lü tü ry an  
geyinif kəndin içində gəzüiər uşaxlar.
Lülüx' (sif.) -  avara, qanmaz.  -  Bu  şofer Qasımın  oğlu  lülüyün 
biridi, heş anasına da qulaq asmır.
L ül  ('sif.)-  uca,  dik.-  Tayanm  başmı  binəü  lül  yığıllar  kin,  su  
keşməsin.
- M -
M aa (əv.) -  M aa demillər kin,  qardaşım oğla ağır xəstədi (T).
M acal  (is.)  -   vaxt.  -   Əcəl  macal  veraıədi  kin,  Usur'  k işi 
vəsiyyətini eləsin uşaxlanma.
Mac//umac  (is.)  -   ovulmuş  xəmir.  -   Souxdəymədə  macaşx 
xəsdiyi yaxşılandınr.
M adar (sif.) -  tək (oğlan). -  0   madanmm başı üçün savağatan 
ağndan yatammamışam.
Madyan  (is.)  -   dişi  at.  -   Madyanm  kürüyü  xəstəliyif,  anasm ı 
əmmir heç.
M afrax  (sif.)-  tezsınan  bir  şey.  Çaytabaxlan  çox  mafraxdı,  əl 
dəydimi, qmlır.
Mafış  (is.)  -   kəsilərək  yağda  qızardılımış  xəmir  parçalan.  -  
Dınqılı uşaxlar mafış yeməyi səvillər.
M ağar (is.)  -  toydamı.  -  M ağann ışıxlan  sönmüşdü,  mantyoru 
tapıf gətdilər, düzəltdi.
Mağaza  (is.)  -  əsas  arı  kötüyünün  üstünə  qoyulan  əlavə 
şanalar.  -   Mövsüm  vaxtı  an   kötüyünün  (yeşiyin)  üstünə  daha  bir 
mağaza qoullar.
M ağıl 
(sif.)  -  ehtiyatla,  ehmalca.  -   Mağıl  getsən,  gecə
Arpaçaym  körpüsünnən  keçə  bilərsən  Qtä.  Təpəköylülər  düz  20  ıl 
şikat 
yazdılar 
Maskvıya, 
İravana, 
əmə 
yenə 
körpüyü 
düzəldəmmədilər.
Mağmun//mağmın  (sif.)  -   fağır,  yazıq,  iş  bacarmayan.  -   Oğui 
kin mağmun oldu, vay ataqın halma.
Mağzal//mazğal  (is.)  -   tövlədə  malm  peyini  yığılan  yer.  -  
Mağzala yığılmış peyini qartol yerinə töx'dülər.
Mağallax  aşmax  (f.)  -   irəliyə  və  ya  geriyə  doğru  başıüstə 
hetlənmək. -  Yoi buzdamışdı,  Səlim mağallax asdı.
Mahna  (is.)  -   bəhanə.  -E lə  bu  uşax  mahna  gəzir  kin,  ağlasın. 
Bu sözdə yerdəyişmə və b > m  əvəzlənməsi vardır.
Malaqondu 
(is.) 
-  
qaynata 
himayəsində  yaşayan. 
-
Qaynatasıgıldə yaşayan oğlana malaqondu dellər.
Malyeməz  (sif.)  -   qazancım  yeməyən,  xəsis.  -   Malyeməz 
adamlar  ailəsinin  boğazmnan  kəsif  pul  yığır,  axırda  da  ona  buna 
qnsmat olur onun var-dövləti.
Malxor  (sif.)  -   yastıburun.  -   Malxor  Cənnət  çox  fağır 
adamıydı, nə  qərtənə desən.
Malcannı  (sif.) -  ev-eşiyə canyandıran (adam).  -  Bu Süleyman 
çox nə xərtənə desən malcannıdı.
Malaşərik  (is.)  -   kinayə  ilə  evdə  doğulan  oğlan  uşaqlanna 
deyiiir: - Xavar gəldi kin, bir malaşəriyimiz gənə oluf.
M aim adıx(sif)- aciz.  Allah heş kimi malmadıx eləməsin.
1.  Malalamax  (f.)  -   eyibli  bir  şeyi  camaatdan  gizlətmək.  -  
Anası qızının eybini həmməşə malalıyır.
2.  M alalamax  -  əkin  yerinə  səpilən  toxumun  üstünün 
örtülməsi. -  Əkin yerini tapannan malaladılar (C.).
Maliyyət  (is.)  -   dəyər.  -   Onun  maliyyəti  nədi  kin,  umu-küsü 
edillər (Ox.).
Mama (is.) -  bibi.  Ağbavada atanm bacısma mama dellər.
Mampax//pampax  -  əlküt,  bacanqsız.  -   Əlişin  oğlu  mampax 
uşaxdı, onun tayian  yekələniflər, həyət-bacada qaçıllar.
Mancanax  (is.)  -  szılmiş  zəyərəyi  çxxıb  yağmı  çıxaran  dəzgah.
-  Belə  bir  ata  sözü  var:  -  Zor  zəyrəkdən  bəzir  çıxardır;  Zəyrəx'  qara 
torpaxda yaxşı pitır.
Manqo  (sif.)  -   bumunda  danışan.  -   Manqo  Sırəfıl  buralarda 
hərrənirdi, nə dedi başa düşəmmədim heş.
Matja  (əv.)  -   mənə.  -   Ayda-ildə  mana  bir  iş  tapşınllar,  o  da 
belə.  M.Kaşqarlınm  “Divan”ında həmin mənada sağır  nunla (magqa) 
daha çox işlədilmişdir (TV.365).
Manşır  (is.)  -   nişan.  -   Axşam  çaımxda  an  yuvası  tapbışdıx, 
yerini  manşır qoydux.  savaxlarım qazıf çoxlu bal  çıxartdıx.

---

Manşırramax  (f.)  — bəilənıək,  nişanlamacj.  --  X ınnandakı  taxı! 
tığlannı manşırradılar.
Marıt//marıx (is.) -  pusqu. -  Qolxoz  sədri  işə  gecıkkənt-ərə  b ır 
m ant qurmuşdu,
Marıtdamax  (f.)  -   pusmaq.  -   Səhəıdən  pişix’  marıtdıyır  k in , 
quşu tutsım.
Masatdamax  (f.)  -   bülövləmək.  itiləmək.  -   Kərəntrys  q o lu n  
başmda masatdamasaıı kəsmir (A.).
Masat ( i s .) -  kərəxıti  itiiəmək üçün işlədılən daş.  -  Y adım nanca 
çıxıf masat əvdə qalıf.
Maş  (is.)  -   xırda  və  qırmızı  iobya.  -   Bazardan  3  kiloy  m a ş
aldım.
Maşqı  (is.)  -   balaca  it  cinsi.  -   Maşqı  böüx’  itdən  çox  səs- 
samarta salır.
Matrax  (is.)  -   qamçı.  -   Məhərrəm  kişi  atı  m atraxlıyıf 
qavırsanmğa doğru getdi.
Matan  (sif.)  -   ağbəniz,  gözəi  qız-gəim.  -   Sənəm  matan  bır 
arvaddıydı.
Belə bir oxşama da var:
Matan-matan,
Mamıiı matan,
Qapıda yatan 
Qaş-göz atan.
Matara  (is.)  -   su  qabı.  -   Çovan  Əhməd  məəldə  qoyunu 
sağannan  söra  südü  m atanya  dolduruf bulağm  içinə  aour,  söram  da 
içirdi
1.  Maya  (is.) -   xəmir  və  südə  qatılan  maddə.  -   ÇəçilLn mayası 
çox  oiduğuna bərk oluf.
2. Maya ( i s ) -  dımağın dibi. -  Dımağın mayası  çoxlu su çəkif,
şişif.
1.  M a yıf (sif.)  -   zəif.  -   Nəvəm  5  aylıxdı,  ama  çox  mayıfdı 
nədənsə.
2.  M ayıf (sif.)  -  şikəst.  -   Qərivin  bir  gözü  əsgərrix'də  mayıf
oluf.
M aymax  (sif.)  -   sadəlövh,  ağılsız.  -   Mayınax  adam  hər  şeyə 
inanzr,  bijdix  zad bilmir.
Maytamax  (f.)  -   axsamaq.  -   Kişi  səhərrərim  işə  gedəndə 
salamatıydı,  indi nolufsa,  maytıyır.
1.  M ayalandırmax  (f.)  -   yumurtadan  təzə  çıxan  cücə,  ördəx 
balası,  bılık  və  s.  quş  balalanna  bir  neçə  gün  yumurta  yedirtmək.  - 
Bilix'lən mayalandırannan s5ra cana gəldilər.
2. M ayalandırmax (f.) -  təzə doğulmuş buzov və ya quzunu ilk 
dəfə əmizdiriiırıəsi.  -  Buzoy mayaianmasa, ölə bilər.
Mavrı (ıs.) -- pişik balası. -  Pişiyin m avnlan tez böyyiir.
Maz  (ıs.)  -   araba  oxu.  --  Haravamn  mazmı  yağlamax  vaxtıdı, 
səsdəmii.  Be!ə  bir  atalar  sözü  və bayatı  da var:  Harava cınllanıaxdan 
mazısı  cınlhyır (D.).
Harava mazılıdı,
Ağ qoun quzuludu.
İsdər gəl, isdər gəlmə,
Alnma yazıldı.
Mazax  (is.)  —  zarafat.  -   Axşamatan  məhlə  uşaxlan  mazax 
təpillər.
Mazarrat  (sif.)  -   dəcəl.  -   Çox  mazarrat  adamıydı  Əmir  kişi, 
ərnə qaçquı kimi düz  100 yaşmda Quşçuda rəhmətə getdı.
Mazaxlaşmax  (f.)  -   zarafatlaşmaq.  -   Bu  uşaxlann  işi  nağıldı, 
mazaxlaşıiiar,  söram  da döyüşüllər.
Mazıx  (sif.)  -   iri  quyruqlu  q o ^ rı  növü.  -   Mazıx  qounun  qışa 
davamı yoxdıı.
Mehrini  salnıax  (f.)  -   meyl  salmaq.  -   Qıızunun  anası  oluf, 
melırini  o  biri  qcuna saler,  o  da aimer (B., E., Q.).
Mehirri  (sif)  -   mehriban,  gülərüz.  -  Gəlin  kin  mehirri  oldu,  ta 
bəsdı (Gül.).
Metal  (is.)  -   sahibsiz  əşya,  heyvan.  -   O  merətə  qalmtş  inəx' 
qonşunun hasanm  a ş ın f gənə.
Merəsə  (is.)  -   ölmüş  adamm  paltan.  -   O  köhnə  paltarran  ki 
satıllar,  hamısı ınerəsədi.
Meyxoş  (sif.) -  turşməzə. -  Quzuquiağmın meyxoş dadı olur.

---