Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Silhm ə  (sif.)  -   ağzmacan  dolu  qab  (kisə).  -   On  kisə  silləmə 
taxıl apardım dərmana.
Seloy  (is.)  -   sel  suyunun  ovduğu  yer.  -   Göllü  yoiunun  altma 
Seloylar dellər.
Selav/'/selaf  (ıs.)  -   sel  suyunun  axdığı  iz,  cığır.  -   Selavda 
həmməşə qalm ot biter (S.).
Selinti (is.) -  selin yığıb gətirdiyi çör-çöp, zir-zibil. -  Yağışdan 
söram yolda çoxlu selinti yığılıf qalıf.
Seşkin  (z.)  -   seçkin.  -   Seşkin  qalsın  Muradı,  uşağı  basıf döuf, 
dünənnərim.
Sevə  (is.) -  soba.  -  Ağbavada bir kömür  sevəsi  yananda k'ışda 
2-3  otax qızdırırdı.
Seyrana  çıxmax (f.) -  may aymm  güllü-çiçəkli vaxtında kəndə 
təzə  gələn  gəlinin  təbiətə  çıxanlması.  Bu  ənənə  Qars  və  Çıldır
kəndlərində bu gün də  qalmaqdadır.  -  Böün  Ceyranm gəlini  Solmazı 
seyrəngaha çıxartdılar.
Seyiz (is.) -  sürünün  qabağmda gedən, boğazmda zmqrov  olan 
yaşlı  erkək  keçi.  -   Seyiz  həmməşə  qavaxda  gedir.  Belə  bir  sayacı 
sözü var:
Çörəh tabaxda olar,
Xeyir sabahda olar.
Sürünün əvəlində 
Seyiz qavaxda olar.
Sədəmə  (is.)  -  zərər,  ziyan.  -   Uşağı  qarannıxda  eşiyə 
çıxartmazdar,  sədəmə toxunar.
1. Səki (is.) -  təndirin basdınldığı yer. -  Təndiritı səkisinin  (istə 
iri cmqıl döşüyüllər kin,  eşilməsin.
2.  Səki (b.) -  sanki. -  Səki onun oğurruxdarı xavan yoxdu,  əmə
o oğurruyuf.
1.  Sədəf (is.) -  düymə.  -  Baldonun 2 sədəfı  qırılıf itif,  o  irəydə 
sədəf də yoxdu, gərəx' hamısmı dəyişdirəm.
2.  Sadəf (is.)  -   dımaq.  -  Baş  barmağımın  sədəfı  qaralıf,  daşın 
atda qaimışdı.
Səfar  (num.söz)  —  dəfə.  -   O  səfər  elçi  gələnnər  böün 
gəlmədiİər.
Sələ  (is.)  -  söyüd çubuqlanndan hörülmüş  aşsüzən. — Sələ  çox 
quruyanda seyrəlir.
Səllimi  (z.)  -   sahibsiz,  özbaşma,  yabam.  -   İvişdə cavan,  sıvoy 
mallar səllimi  otduyur, onçun da tez kökəlir (İb.).
Sərniş//sərnic (is.) -  ağzı iri qab. -  Sərrıcin qulfu qınlıf tüşüf.
Sərgi  (is.)  -   qurudulmaq  üçün  palazm  üstünə  sərilən  taxı)., 
bulğur,  əriştə  və  s. 
-   Sərginin  yanmda  durmasan,  kuşdar  qonuf 
dağıdır.
Srjmə  (sif.)  -  boş-bikar,  avara  gəzən.  -   Bu  Sərkər  elə  səmə 
gəzir, heş bir işin də qulpunııan yapışmır.
Sətjəx’lix  ( i s )  -   onıa  sümüyünün  başı.  -   Böün  iki  maşın  otu 
tayya  vennişəm ,  ındi  səgəhliyim  ağnyır.  İmdi  çox  adamın 
sənəx'liyinə duz yığılır.  bu da bir xəstəlihdi.
Səıjəx'  (is.)  -   su  gətirmək  üçün  qab.  -   Səgəyin  altı  dəlinif,  su
axır.
Səngin  (z.)  -   zəif.  -   Təndir  çox  səngia  yananda  çörəh  də  pis
pişir.
Səngıməx  (f.) -  zəifləmək.  -  Yağış  da heş  səngiməx'  bilmü- ha, 
elə bil göydən su töküllər.
Sərnə  (is.)  -  əkilən  yerlər.  -   Qolxozun  traxtırran  sənədə  əkin 
edillər.
Sərmə (sif.) -  yuyulmuş paltaı- vo kəsilmiş  əriştənin kəndirə  və 
ya  ipə  düzülməsi.  --  Zəmişan  xala  sərmədən  ərişdiyi  yığdı,  indi  də 
onu təndirdə,  sajda qavıracax (T.).
Səvi  (is.)  -   balaca,  kiçik  uşaq.  -  Anası  öknüş  səvinin barmağt 
qapınm  arasmda qalıf əzilif.
Səvişməx'  (f.)  -   sevişmək.  -  İmdi  cavannann  hamısında telfün 
var, onça da telfunnan səvişillər.
Səvərməx' (məs.) -  arxaüstə uzanmaq. -  Uşaxlar göylüyiin üstə 
səvəriflər.
SəirtrnəxV/Səyirtməx' (f.)  -  at çapmaq.  -  Əmir  kişi  bu  yaşda  at 
səyirtməx'dən xoşduyur.
Səy  (sif.)  -   ağıldan  kəm.  -   Səyin  biridi  bıı  İdrisin  oğlu,  Arpa 
gölün ortasında lotkuyu saxhyıf çimir,  demir boğularam.

---

Sdyriməx'  (f.)  -   toyuğun  səs  çıxararaq  vumuxması.  -   Toux 
yaman səyriyir,  deəsən murtduyajax (Q.).
Səydllənməx'  (f.)  -   başı  firlanmaq,  gicəllənmək.  -   Hörgii 
hörəndə Şapbazın başma daş tüşdü, o  sahat səyillənif yıxıldı.
Səydəş  (sif.)  -  əyri,  tərs.  -   Zəkyə  qan  əyaxqabılannı  səydsş
geyif.
Sıçaxlamax (f.) -  duru ifrazat. -  Buzoy sıçaxiıyır yaman.
Sıcax (sif.) -  isti. -  Cwqırdakı  su sıcaxdı.
Sığır (is.) -  mal. -  Sığır gələn vaxıt ışıxiar da  yanmırdı.
Sırt (is.) -  arxa. -  Oturanda sırtmı xaxa çəvirməx' olmaz.
Sıxma  (is.)  -   çuğundur,  əməkköməci,  gicitikan,  pərpətöyiln  vj 
s. bişirilərək şıxılması. -  Pazınm sıxması yaxşı olur.
Sıxtamax  (f.)  -   ağlamaq,  gözyaşı  töfcnək.  -  Ay  uşax,  noluf ns 
sıxdıyırsan.
1.  Sırımax (f.) -  yorğan və  döşəyə kəfrəm tikmək. -  Hər arvad 
yorğan-döşəx' smyamxnır ha.
2.  Sırımax  (f.)  -   nəyisə  dəyərindən  baha  satmaq.  -   Qardaşım
yekə kişidi, əmə  ö ^ ü n  qısır bir malı boğaz adma 
0112
 sınyıflar.
Sırtıx  (is.)  -  boş-boşuna  deyib  gülən. -   Sırtıx  adamlar həyasız
olur.
1.  Sıra  (is.)  -   növbə.  -   Kəndin  çovam  qounnan  töküf,  indi 
sınya salıflar otarmağı.
2.  Sıra  (n.s.)  -   dəfə.  -   Mən  İravana  4  sıra  getmişəm,  2  sıra 
qızımı aparmışam texnikoma imtahan verməyə, 2  sıra da doxdura.
Sırağagün//sırağagün  (z.)  -   Sırahayün  doxdura  yoxlanmağa 
getmişdim.
1.  Sırsıra  (is.)  -   evin  kirəmidinnən,  telefon  və  eıektrik 
tellərindən  sallanan  buz  salxımlan.  -   Əvin  kirəmitinr.ən  sallanan 
sırsıralar təhlükəli olur,  kiminsə başma tüşər.
2.  Sırsıra  (is.)  -   suyun  üzünün  nazik  təbəqə  ilə  donması.  -  
Gölün üzü sırsıra bağlıyıf  tamam.
Sırğa  (is.) -  arabanm laydınna bərkidilən və hərlənən  dəmir.  -  
Laydınn sırğasmı gücnən miişnüyə  saldıx (Q.N.).
Sırıx  (is.)  -   torun  ağacı.  -  Balıx  torunun  sınğı  4-5  metrə  olur
(G.).
Sıpıxmax  (f.)  -   gizli  aradan  çıxmaq.  -   Görürsənmi,  Mürsəl 
neçə sıpıxıf getdi?
Sıtqı  sıyrüm ax  (f.)  -   inamı  itmək.  -   Qulu  bacım  qızmı 
incidənnən onnan sıtqını sj.ynl.di.
Sımarış  -   xəbər.  -   Sumqayıtdakı  qohumum  sımanş  göndərif 
kin,  ona 3 kiloy Ağbava bah yolluyum.
Sımarramax  (f.)  -   tapşmq  göndərmək.  -   Əsgərrix'dən  uşax 
sımamyıf  kin,  ona basılka göndərim.
Siçandişi  (sif.)  -   taxtanın  qırağma  açılan  fərqli  cızlar.  -  
Qapının yanoyuna sıçandişi salanda yaraşıxh olur.
Sısaa  (sif.) -  anq. -  Biz onnarda olannan 5  il keçif, Əzim onda 
sısqa uşağıydı.
Sıtqamax  (f.)  -   taleyindən  şikayətlənmək.  -   Çox  sıtqıyırdı 
Qızdarbəyi  yengə,  cavan  əri  davadan  qaıtmamışdı.  “Kitabi-Dədə 
Qorqud”da sıqladı  formasında (s.44) işlənmişdir.
Sıvoy (sif.) -  subay.  -  Sıvay mal-qaranı Dərin dəriyə  apardılar, 
yaylağa.
Sıyırtmac//sıyınmaş  (f.)  -   düyünsalma  forması.  -   Malın 
çatısını sıyırtmaş  salsaıı o boğular, kürməx’ usulunda bağlamahsan.
Sıyırtma  (is.)  -   qapı  cəftəsi.  -   Ay  uşax,  getginən  qapınm 
sıyırtmasım aşşağı sal  bağlansın.
1.  Sıyırıx  (is.)  -  əyrilmiş  ipdəki  tükləri  təmizləmək  üçün 
işlədilən alət. -  Sıynxnan ipi nəzildif çox incə edillər.
2.  Sıyrıx  (is.)  -   sivri  ağacı  yonmaa  və  ya  taxtada  müxtəlif 
fiqurlar  açmaq  üçün  işlədilən  dülgər  aiəti.  —  Əvin  üstünə  atılan 
yumru ağacın qavığmı sıyrıxnan yonuf təmizdellər (E., B.).
Sızdırmaq  (f.)  -   xəbər  vermək.  -   Kimsə  irayona  sızdınf kin, 
Əliqulu qolxozun çaııını p içif öz otuna qatıf.
Sızqı  (is.)  -   zəif axan su.  -  Qayqulu  bulağmnan bir  sızğı  gəlir, 
yay oldumu o  da quruyur.
Sicim  (is.)  -   keçi  qəzilinnən  toxunan  ip.  -   Sicim  çox  gec 
üzülür.
Sicilləmə  (is.) -  uzunçuluq. -  O vaxıt qonşumuzun oğiu mana - 
əsgərriyə sicilləmə bir m əhtuf yazmışdı,  düz 5  səhifəydi.

---