Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Vadına  -   ümidinə.-  Çovan  Namazm  uşaxlan,  əm iləıinin 
vadma qalıf indi.
Vala  (is.)  -   baş  örtüyü.  -   Dayım  hər  qış  Batıma  işdəm əyə 
gedirdi, ordan bacılanm a qırmızı vala gətirəıdi.
Varavurt etməx' (f.) -  götür-qoy etmək. -  Varavıxrd etdim,  əm ə 
bu işdən bir şey çıxmadı.
Varmax  (f.) -  getmək.  -  Yaylıya  varanda  uşaxlann  irəngi-rüfu 
gözəlləşir (G.)
Güllübulaqlı 
Aşıq  Nəsifin  bir  qoşmasında  da  “var”  sözü 
dəfələrlə işiənib.  Məsəiən:
Aşıq Nəsif,  sənin dünyan tez itif 
Gir məzara,  ört üstünü yerə var.
Vasvası  (sif.)  -   çox  damşan.  -   Vasvası  Lətifə  rast  gəldin. 
qoymaz kin, işinin dalmcax gedəsən.
Vasqı  (is.) -  ayaqqabı  kremi.  -  Babam ayaqqabı kreminə  vasqı 
deyir. -  A bala, o vasqıyı gəti, bir əyaxqabımı vaskılıyım.
Vasqılamax  (f.)  -   ayaqqabım  kremləmək.  -   Dadaşım 
əyaxqabısmı vasqıladı.
Vasqıçı  (is.)  -   ayaqqabıya  krem  çəkən.  -  Şəhərdəki  bazann 
yanmda bir vasqıçı oturur.
Vay iutmaxi/vay  verməx' (f.)  — dağıtmaq.  — Əmırxanm uşaxlan 
əvlərinə bir vay tutuflar kin, gəl görəsən.
Vayıs (sif.) -  pis işlərə  səbəb olan. -  Allah vayısın əvini yıxsm, 
qonum-qonşu qanmn.
Vayına  oturmax  (f.)  -   qarğış.  -   Pis  adamm  vayına  oturum,
deyərdi nənəm.
Vay-vay  çanağı  (sif.)  —  davakar.  -   Kərim  kişi  vay-vay 
çanağıdı, bunu hammı bilir.
Vaynacar  (z.)  -   çarəsiz.  -   Əmim  vaynaçar  razılaşdı  oğlunun
əvlənməyinə.
Veran  (is.)  — xaraba. — Veran  qaism  qərif eli,  adamlann axnna
çıxtr.
Vərdənə  (is.)  -   basmanı  bərkitmək  və  düzəltrnək  üçün  daşdan 
diizəldilmiş alət. — Vərdənəynən basmıyı düzəldif bərkidilləı
Vərəvurd  etmək  (f.)  -   düşünmək.  -   Bir  qavaxdan  vərvurd 
eləməx' iazımdır kin,  söra peşmannamıyasan.
Virdini  salmax  (f.)  -   vurulmaq.  -   Bizim  uşax  da  virdini  saza 
salıf, gecə-günüz çaler (E.).
Vıncılıx (sif.) - əzik. -  Vmcılıx pendirin dadı nölacax.
Vıncılığı  çıxmax  (f.)  -  əzilmək.  -  Kışda  şəhərdən bir  əz xurma 
almışdım,  əvə gətdim vmcılığı çıxdı, deməynən donufbuş (Çiv.).
Vız  keçməx'  (f.)  -   hədəfdən  uzaqlaşmaq.  -   Ova  getmişdix' 
Sayıman,  2  güllə  atdı,  vız keşdi,  söram 3  qaz vurdu.
Vurğun (is.) -  xəstəlik. -  Vurğun vursun İrəhimi uşağı döyüf.
Vuriyid  (sif.)  -   qoçaq.  -   Məhlənin  bir  vuriyidi  var,  hər  şeyə 
qatdamr.
- r -
Yaban  (is.) -  çöl,  təbiət. -  Yaban da soluf quraxlıxdan,
Yaba//yava  (is.)  -   ot  və  saman  yığmaq,  maşına  ot  yükləmək 
üçün  işlədilən  üç  və  ya  dörd  uclu  alət.  -   Hamasamn  selmağınnan  2 
yava alıf gətirdim  əvə.
Yabaçı  (is.)-yaba iiə işləyən adam .-H ər maşmda 3  yavaçı olur.
Yadır  olmcuc  (f.)  -   yadırğamaq.  -   Qohumlux  elə  şeydi  kin, 
işiətmədin yadır olursan.
Yadırğamax (f.) -  ımutmaq. -  Uşax anasını  yadırğıyjf.
Yadıca  (is.)  -   kötücənin  uşağı.  -   Mində  bir  adam  yadıcasını 
görə bilər,  əmə  Ellərkətdi  Cibreyil kişi yadıcasmı  da gördü.
Yağı  (is.)  -   düşmən.  -   Yağılar  həmməşə  torpaxlanmızı  zəft 
eləməx' istiyülər.
Yağdan  (is.) -  yağ saxlanan və  nəyisə yağlamaq üçün işlədilən 
alət. -  Əvdə  lazım olur,  şəhərdən bir yağdan aldım.
Yağır  (is.)  -  insan  və  heyvanlarda  sürtünmədən  əmələ  gələn 
yara. -  Yehərin altında çul olmadığınnan atm beli yağır oluf tamam.
Yağarrıx  (is.) - yağışlıq. -  Bu yıl çox yağam x keşdi havalar.
1.  Yağlışoy  (sif.)  -   yuyulmuş  qab-qacağın  suyu.  -   Bulaşıxlı 
qav-qacaxdan yağlışoy su çıxır.
2.  Yağhşoy  (sif.)  -   yağa  bulaşmış  qab-qacaq.  -   Yeməhdən 
söram yağa hulaşan qav-qacaxa yağlışoy dellər.

---

Yaxnı//yaxı  (is.)  -   yumurtanın  sansı  və  ağını  unla  q a n ş d m b  
sımq  işlərində  işlədilməsi.  -   Uşağı  aparmışdun  Oxcoxlulu  sm ıx çı 
Əzizin yamna, baxannan söra yaxnı saldı.
Yaxalıx  (is.)  -   köynək,  arxalıq  və  yeləyin  yaxasma  salm an 
əlavə parça.  -  Yaxalığa güləbatm salıllar kin,  gözəl görünsün.
Yaxmaş  (sif.) -  bal  və  kərə  yağın çörəyin  üzərinə  yaxılması.  — 
Uşaxlar yağ və bal yaxmacmı çox səvillər.
Yaxantı  (is.)  -  yuyulmuş  qab-qacağın  çirkli  suyu.  -  Y axantıya 
azacıx un çalıf itə verillər.
Yaxanmax  (f.) -  yuyunmaq.  -   Soux  suynan yaxanmax  adam m  
canmı bərkidir.
Yaxşıcana (z.) - l a p  yaxşı. -  Yaxşıcana boran əsdi,  həm də q a n  
süpürüf apardı.
1.  Yal  (is.)  -   un  və  ya  kəpəyin  suda  qaynadılması.  -   D oğan 
inəyə isdi yal verillər kin,  əməllənsin.
Həmin qaydada itə də yemək verirlər.
2.  Yal  (coğ.termin)  -   aşırım.  -   Naxır  Qızıldağın  yalınnan 
yenif gəlir iizübəri.
Yalahüryən  (sif.)  -   yaltaq.  -   Yalayürən  Calal  gənə  sədirin 
qapısmda işdiyir.
Yalayürənnix' (is.) -  yaltaxlıq.  -  Yalayürənııix'  kişiyə yarasan 
iş döl, axı.
1.  Yalax  (is.)  -   köpəyə  yal  vermək  üçün  daşdan  düzəldilmiş 
qab. -  İtdər yalaxdakj valı işdilər.
2.  Yaiax  (sif.)  -   ikiüzlü,  dürrək  -  Ə,  bu  nə  yalax  adamdı,  indi 
də mana yaranır.
Y a la fy a la f (z.) -  qıpqırmızı,  par- par.  -  Bir-iki  ay  dağ yerində 
qalan  uşaxlann  sufatdan  yalaf-yalaf  yaner  (B.).  “Kitabi-Dədə 
Qorquda”da da  həmin mənada işlənmişdir (12, 26.).
Yalançı  (is.) -   kəndirbazm  yamnda  gəzən  təlxək-məzhəkəçi.  -  
Kəndirbazm yalançısı şenniyi  çox guldurdu.
Yalman (is.) -  atır, yalı. -  Atırı yalmanmı hörüllər.
Yalmanmax  (f.)  -   yaltaqlanmaq.  -   Bu  təzə  müdürə,  Zərifə 
yaman yalmanır.
Yallatmax  (f.)  -   aldatmax.  -   Şəhərin  tükannannda  adamı 
yalladellar.
Yalama  (is.)  -   daş  duz.  -   Qounnann  qavağma  yalama 
qoyginən yalasmnar.
Yalxey/Zyalxı  (say.)  -   tək.  -   Tək-tük  qoun  ekiz  doğur,  əmə 
çoxu yalxey doğur.
1.  Yalınqat  (sif.)  -   bir  qatlı  hörgü.  -   Yalmqat  tuvar həmməşə 
nəm çəkir, qışda da içəri qıroy atır.
2„  Yalınqat  (z.)  -   yüngül  geyinmək.  -   Yahnqat  geyif eşix'də 
hərrənir, bir əzdən deyəcəx xəstələnmişəm.
1.  Yan (is.) -  araba yanı. -  Haravanm yam qmhf, təkərə dər.
2.  Yan  (is.)  -   sağ  və  ya  sol  tərəf.  -   Ta  böyyüf,  qardaşımoğlu 
indi mənnən yan gedir.
Yançax  (is.)  -   heyvanm  böyürii,  yan  tərəfı.  -   İnəyin  yançağı 
qərtməx' bağlıyıf,  onçun  qaşınır.
1.  Yançı  (is.)  -   kiminləsə  bir  yana  gedən  adam.  -  Özü  gəldiyi 
bəs  döl, yanında da bir yançı gətirir.
2.  Yançı  (is.)  -   qış  aylarında  -   döl  vaxtı  çobannara  təhkim 
olunan  köməkçi.  -   Çovannara  yançı  verillər  kin,  döl  vaxtı  quzular 
tələf olmasın.
Yandamı  (is.) -  yaşayış  evinin yanmda olan təsərrüfat  evləri.  -  
Yandammda un,  qavırma, turşu, taxıl və başqa  şeylər saxlıyıllar.
Yannıx  (is.)  -   xananın  yanlan.  -   Xananın  yannığı  mökəm 
ağacdan düzəldillər.
Yanuc verməx' (f.) -  acıq vermək.  -  İmdi  də Müşgünaz Bəsdiyə 
yarnx verir.
Yanımlı  (sif)  -   mehriban,  cam  yanan.  -   Yanımlı  uşaxdı,  bu 
məllimin qızı  Şölə.
Yanını  verməməx'  (f.)  -   özü  haqqmda  danışıldığmı  bilsə  də, 
özünü  o  yerə  qoymamaq.  -   Oğlunun  sarsax  işdərini  atasna  desələr 
də,  əmə o heç yannı yerə vermir.
Yanoy  (is.)  -   qapı  və  ya  pəncərənin  çərçivəsi.  -   Pencərənin 
yanoyu çürüyüf tökülüf (A.).
Belə bir bayatı  da var:
Yediyin yemiş olsun

---