Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Tünnüx' (is.) -  qanşıqlıq.  Tüımüx' yerdə adam bezir.
Türpəx' (is.)  -  yabam,  yeməli  bitki.  -   Türpəyin  özəyini  soyuf 
yeillər.
1.  Tüşüx'  (sif.)  -  əskik,  yaramaz  adam.  -  Tüşüx'  adam   nədən
utanacax. 
_
2.  Tüşiix'  (is.)-  qadmm  yanm çıq  uşaq  salması.  D əsən, 
Xeyransanm gəlininin iki tüşüyü oluf.
Tütyə (is.) — mis qab. -  Ə w əllərdə mis tütyələr vanydı,  ildə bır 
dəfə də içini qəleylədirdilər kin, paxır olmasm.
Tütməx  (f.)  -   tüstünün  bacadan  və  ya  buxandan  çıxm ası.  -  
Buxan tüstüyü tütmür,  içəri  vurur.
Tüyünməx'  (f.)  -   nəyi  isə  əldə  etmək  üçün  vumuxmax.  -   Ay 
bala, nə tüyünürsən ora-bura, bir sakit otursana.
-  
U -
1.  Uçunmax  (f.)  -   uşağm  əl  atması.  -   Uşax  ta  qaner,  adam a 
uçunur (Q.).
2.  Uçunmax  (f.) -  Ürəyi  getmə,  bayılmaq.  -  Tünnüx  olduğuna 
Misirin ürəyi uçunur.
Uç-uç  (is.)  -   qara  xalı  olan  qırmızı  yaz  böcəyi.  -   U şaxlar  üç- 
üçü əllərinə alıf uçurdullar, böcüx häna uşsa, deməli, uzaxda olannan
o tərəfdən gələcəx’.
Ucunnan  (q.)  -  ötrü.  -   Usda  ucunnan  əvin  hörgüsü  yanm çıx
qalıf.
Ucbat  (b.)  -   görə.  -   Qardaşımın  ucbatınnan  çox  əziyyət 
çəkdix’, biyil.
Ufalamax  (f.)  -   ovalamaq.  -   Əpbəyi  ufaladım,  töx’düm 
hindilərə.
Ufax (sif.) -  narın. -  Tükana ufax duz gəlif.
Ulaşmax  (f.)  —  qoşulmaq,  çatmaq.  -   Balaca  bilihlər  böükiərə 
ulaşdılar.
Umsux (is.) -  umduğunu ala bilməmək. -  Uşax umsux oluf. 
Umac  (is.)  -   xəmirin  ovulub  dənlənməsi.  -   Qara  unun  umacı 
yaxşı olur.
Umacaşı  (is.) -  xırda-xırda ovulrnuş xəmirdən bişirilən yemək.
-  Umacaşmı soyuxlu havada pişirellər.
Umurucu  (is.j- 
ixtıyar,-  Allah  ona  heş  umurucu  verməsin, 
yoxsa hər şeyi bir birinə qatar
Unnuca  (is.)  -   vabanı,  yeməli,  yağh  bitki.  Yaşayış  yerlərinin 
yanmda bitır. -  Ayran  aşına unnuca töküllər, çox da yağlı olur.
Be!ə bir bayati da var:
Unnucaydı unumuz,
Yağhcaydı, yağımız.
Unnucuya qurt tüşüf,
NGlacaxdı halımız?
Unnux  (is.)  -   un  saxlanan  taxta  anbar  (qutu).  -   Ağbabada  hər 
əvdə taxtadan 250-300 kiloy un tutan anbar düzəldərdilər.
Ura yeri (z.) -  yığılnuş bostan bitkilərinin yeri.  -  Bosdanm ura 
veridi, ’oir şey qalmıyıf.
Urğan//urğun  (is.)  -  kəndir.  -   İrayonun  selmağınnan  20  metrə 
urğan  aidım.  ‘"Kitabi-Dədə  Qorquda”da  (12,71)  urğan  formasmda 
işlənmişdir.
Urğannamax (f.) -  bağlamaq. -  IVIaşmdakı  otu urğannaıJım.
Urcah  eləmək (f.) -  rast gəlmək.  -  Çox pis  adama oğlum məni 
urcah eJədi axrı  xeyri  oisun.
Urcaşmax  (f.)  -   rastlaşmaq.  -   Gümrünün  bazannda  Gəncədə 
yaşıyan qohumuma urcaşdım.
Uru  (z.)  -   tez.  -   Yerinnən  uru  duruf  irayona  getdi,  əmə  gej
çatdı.
U ruf-ədət  (is.)  -   qayda-qanun.  -   Uruf-ədətdən  çıxmax  oünaz
ha!
Urvx (is.)  -  nəsıl.  -- Bu uşax başmaxçılann uruğunnandı.
Urva  (is.)  -   xəmiri  kündələmək  üçün  işlədilən  un.  -   Dəsən, 
heş urvalıx saxlamadın.
Urvat (is.) -  ədəb,  mərifət. -   Urvat bazarda satılnnr ha, alasan.
Urvatdan  salmax  (f.)  -   hörmətdən  salmaq.  — Övladm  pis  işi 
kta-anıy! urvatdan saler,  el  içində hörmətsiz eder (E).
Urvatdı  (sif.)  -   hörmətli,  izzətli.  -   Urvatdı  adamı  hər  yerdə 
sayıliar.
Unızqu  (is.) -  bərəkət,  qismət.  -  Adam doğulanda umzqusu da 
onr.an doğulur.

---

Uruf//urf (is.) — ruh. -  Rəhməddiyin urfunu incitmək olm az.
Urza (is.) -  bərəkət, qismət. -  Allah urzasım versin, uşaxların.
Ustufla  (sif.)  -   ehmalca.  -   Ustufca  yaz  kin,  dəfdərə  q a ra  
tüşməsin.
Uşqunmax  (f.)  -   hürkmək.  -   At  uşqunuf qaçıf,  M usduxlunun
altma.
Uyğu  (is.)  -  yuxu.  -  Dədəmiz nacaxlıyannan  uyğumuz  yoxdu. 
“Kitabi-Dədə Qorquda”da uyxu formasmda (12,  56) işlənmişdir.
Uyarrı  (sif.)  -   uyğunluq.  -   Dahar  özünə  uyam   bir  y o ld aş 
tapammadı.
1.  Uyux  (is.)  -   xəbərdar,  diqqətli.  -   Çox  uyux  adam dı, 
qalxozun qaroulu.
2.  Üyux  tüşməx'  (f)  -   bilmək,  xəbəri  olmaq.  -   O ğlunun 
işinnən atası uyux tüşüf.
Uyuşmax  (f.)  -   keyimək.  -   Yaşdı  adamın  souxda  ayağlan 
uyuşur.
Uzu  hokqar  (sif.)  -   ucaboy,  çox  uzun.  -   Sävələt  uzun  hok qar 
bir kişiydi.
- Ü -
Üçsyax  (is.)  -  qazan və ya sacm  altma qoyulan üçayaqh  dəm ir 
qurğu. — Üçəyağın bir k'ıçı qınlıf, ehmalh  elə.
Üçəm  (sif.)  -   üç  baia  doğmuş  qoyun.  -   On  qounumuzdan  biri 
üçəm doğuf.
Üförəx' (is.) -  qoyunun sidik kisəsi. -  Qounun üfürəyi  şişif.
Ülgü  (is.)-  ölçü.  Ülgüsü bilinməsə,  uşşuyu dür kəsməx'  olmur. 
Belə bir deyim də var> Güzgü əyər, ülgü düzəldər.
Ün  (is.)  -   səs,  səda.  -   Eh  ay  bala,  indi  dağlara  əlim  yetnnr, 
ünüm çatmer.
Ürgə//üryə  (is.)  -   3  yaşa  qədər  olan  erkək  ad.  -   Göy  ürgə 
yaman ülkmüşdü.
Ütələx' -tələsik. -  Bu Qurvan çox ütələx’ adamdı.
Ütələmməx' (f.)  -  tələsmək,  vumuxmaq.  -  Nə  ütələnir gənə  bu 
Məsim
Ütməx'  (f.)  -   quşun  yolmadan  qalan  tüklərin  yandınlması.  -  
Touxlan yolannan  söra ütüllər.
Ütüx  (sif.)  -   bacanqlı,  sırtıq,  hiyləgər.  -  Ütüx'  adamlar  hər 
işdən baş  çıxanr.
Ü şənm əx'(f.) -  qorxmaq. -  Kişi əvə gej  gələndə üşənirəm.
1.  Üşütmə  (is.)  -   soyuqdəymə.  -   Uşağın  axşamnan  üşütməsi
var.
2.  Üşiitmə  (is.)  -  şübhələnmək.  -   Uşax  dünənnən  Gənciyə 
getmişdi,  gəlif çıxmadı,  mənim camma üşütmə tüşüf.
Üyütməx (f.) -- qorxmaq.  - Ərköünnüx' edirdi Şərif,  indi bu təzə 
gəiən direxturaan laf üyüdür.
Üz (is.) -  qaymaq. -   Süd maşnasmnan çıxan üzü. yığıf kərə yağ 
düzəidillər.
Üzbəsufat  (z.)  -   iızbəüz.  -   Üzbəsufat  dirənif  isbalkoma 
özsözünü dedi  Əsəd kişi.
Üzəngi  (is.)  -   at  yəhərinin  qıç  qoymaq  yeri.  -   Üzəngınin  altı 
enni olanda adam yəhərə yapışır.
Üzdəməx'  (f.)  -  yorğan-döşəyə  üz  çəkmək.  -  Gəlinin  cehizdix’ 
yorğan-döşəyini üzdədilər.
Üzdü (sif.) -  utanmaz. -  Çox üzdü uşaxdı bu məllimin oğlu.
Üzdüx  (is.)  -   yorğan-döşəyin,  yastığın  üzü.  -   Yorğan-döşəyə 
ləstix’ üzdüy aldım.
1.  Üzüx'məx' (f.)  -  görünmək.  -  Ay uşax,  ara bir nənənə üzüx', 
gör no qayırır.
2.  Üzüx'məx'  (f.)  -   gəlmək.  -   O  vaxıtdan  Məmış  buralara 
üzux'rnür.
Üzülüşməx'  (f.)  -  əlaqəni  kəsmək.  -   Kərəm  bazardakı  işinnən 
çoxdan  iizülüşüf.
-  
V -
Vağıya/Zvağya  (is.)  -   vuxu.  -   Bu  gejə  vağyamda  qonşumuz 
Urustamı gördüm,  Allah axınnı xeir eləsin (Q.).
Vaxıt  (is.)  -   vaxt.  -   0   vaxtdanm  çıranm  ışığına  uşaxlar 
oxuyardı.

---