Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Yemlix'//yelmix'  (is.)  -   yabanı,  yeməli  bitki.  Xam  yerdə  v ə  
əkində  bitir.  Əkində  bitən  yemliyə  at  yemliyi  də  devirlər.  -   A t 
yemliyinin şirəsi çox şirin olur.
Yerjdirməx’  (f.)  -   saymaq,  hÖrmət  etmək.  -   Ta  yekələnif 
qardaşım oğlu, bizi heç yendırmir.
Yerjməx’  (f.)  -   qalib  gəlmək,  udmaq.  -   Güllücənin  fotbol 
qamandası  erməniləri  dəfələmən  yegiflər.  Həm  də  qubok  alıflar 
(Gul).
Yengə  (is.)  -  əmiarvadı,  dayıarvadı,  qardaşarvadı.  -  Ağbavada, 
həm də Şörəyeldə əmi, dayı və qardaşdann arvatdanna yengə dellər. 
Yesir (is.) - əsir. -  Savaxtan axşama bu uşax bizi yesir elədi. 
Yetix' olmax  (f.) -  öyrənmək, bələd olmaq.  -  Ay uşax, bir yetix
ol, gör ııaxır gəlirmi?
Yeyax  (z.)  -   piyada.  -   O  vaxtdanm  minix  yoxuydu,  kətçilər 
şəhərə  də  yeyax  gedirdilər.  “Kitabi-Dədə  Qorquda”da  işlənmişdır 
(12,  75).
Yeyin  (z.)  -   cəld,  tez.  -   Ay  bala,  yeyin  ol  geyın,  yoldaşdarm 
eşix'də  səni  gözdüyüllər.  “Kitabi-Dədə  Qorquda”da  işlənmişdir  (12, 
31).
YığvaU/yıvğal  (is.)  -  bəxt,  tale.  -   Yığvalı  qara  gəldi  Bəsdmm, 
əri davadan gəlmədi, bir oğlunu yekələndirdi.
Yığnax  (is.)  -   məclis.  -   Axşamkı  yığnax  yaman  uzun  çəkdı,
qonaxlar çox gej  gəlif çıxdılar mərəkiyə.
Yıxdmış  (s if)  -   ev,  xarabalıq.  -   Həyə,  atasmır)  yıxılmışmnan
qayıtdı, gəldi. 
.
Yoğrum  (h.s.)-
 
bir  yoğum  un.  -U n  təhnədən  qutant, 
ıKı
yoğrum qalıf.
Yol  (n.s.)  -   dəfə.  -   Ayaxlanm  öldürürdü  məni,  üç  yol  getdım
doxdura indi yaxşıyam.
Yolkəsdi  (is.)  -   toy  maşmmm  qabağmı  kəsib  nəmər-hədıyyə 
almması.  -  Qonşu  kəndə  gəlin  apanrdılar,  uşaxlar maşmm  qavağma
dar yerdə kəsif yolkəsdi aldılar.
Yollaşmax  (f.)  -   razılaşmaq,  yola  getmək.  -   Qolxozun 
sədrinnən  hesafdan  bu  aralıx  heş  yollaşmıllar,  nələri  ortax  tu şu . 
görəsən?
1.  Yolmalamax  (f.) -  ot-ələfi  tələm-tələsik yolmaq.  -  Qartoftm 
arasmdakı  alağı  tez  yolmalamax  lazımdır  kin,  boy  assm,  yoxsa  alax 
basar.
2.  Yolmalamax  (f.)  -   birinin  digərinin  saçım  yolması.  -  
Tükanm qapısmda arvatdar bir-birini yolmaladılar.
1.  Yolma  (sif)  -   dəridən  əl  ilə  yolunmuş  yun.  -   Yoima  yun 
keyfiyyətli olmor (G.).
2.  Yolma  (sif.) -  kərəntiyə  gəlməyən,  yerə yatan vələmir və ya 
digər  dənli  bitkilərin  yolub  yığılması.  -   CeyTan  xala  çox  qoçax 
aıvatdı,  çam n qırağmnan düz 2 harava yolma apardı.
1.  Yolağ  (is.)  -   cığır,  iz,  yol.  -   Şavannann  yolağnman 
Afpaçayın dərəsinə tüşməx' olur.
2.  Yolax  (is.)  -  yolunan  ot.  -  Yolağı  nədənsə  mal  yaxşı  yemir, 
əmə xeyir də vermir.
Yolağa  (is.)  -   üsul,  fənd.  -   Binəli  bu  İsmeyil  işin  yolağasını 
bilmer (Q., E., B.).
Yolçu  (is.)  -   dilənçi.  -   İndi  yolçulux  eliyən  adamlara  rast 
gəiinmir.
Yoncumax  (f)- 
yalvannaq.-  Sabax  ertədən  uşax  anasrna 
yoncuyur.
Yortmax  (f.)  -   at  sürmək.  -   Binnət at  minməx'dən  ötrüm  ölür, 
har gün at yorhjr.
Yosun  (is.)  -   sifət,  bəniz.  -   Yosunnu  görmürsən  bu  Məcıdin, 
ona da söz dersən.
Yosunlu (sıf.) -  bənzərli. -  İtyosunnu adamlann əməlləri də pis
olur.
Eşşək yossunusan, qatır xəsiyət 
Halın yoxdu yıxıl, öl,  ay Alaşa.
(Aşıq Nəsif)
Yovuşmax  (f.)-  mənəvi  yaxınlıq.  Bu  nəvəm  adlı  adama 
yovuşmaz..
Yoz  (is.) -  cavan  mal-qara.  -  Yayda  qolxoz  və  solxozların  yoz 
malını Dərin dəıiyə yayiıya apanllar.
Qars vilayəti kəndlərində də bu söz çox işlənir.

---

Yozalanmax  (f.)-  özünə  yer axtarmaq.  Bu  söz heyvandarlıqda  , 
xüsusilə  boğaz  qoyun  və  ya  mal  rahat  doğmaq  üçün  yer  axtaranda 
deyilir:-  Bu inəx'  səhərdən yaman yozalamr,  də:  sən doğacax.
Yozutmax  (f.)  -  əsas  fikirdən  yavındmmaq.  -   Çovan  İlyas 
oğrunu tamsa da, əmə bizi yozudur.
Yön  (is.) -  tərəf. -  Onnan görüşməx'  istədim,  əmə yonnü m ənə 
çəvirmədi.
Yönnü  (sif.)  -   yaxşı,  yaraşıxlı.  -   Bir  yönnü  adama  ras 
gəlmədix', bu qonşuluxda.
Yönsüz  (sif.)  -  pis.  -  Zileyxa  qızını  bir  yönsüzün  birinə  venf, 
indi də qalıf mətəl.
Yönübəri  (z.)  -   xəstənin  sağalması.  -   Sadıx  kişi  yam anca 
xəstələnmişdi, ama indi yönübəridi.
Yöntəhməx' (f.) -   başdansovdu  iş  görmək.  -   Usda  işi  qutardı, 
əmə yöntəliyif gedif.
Yörə (z.) -  tərəf. -  A y Urustam, atım itif, bu yörüyə gəlipbi? 
Yazı bu yeırərdə ayn busatdı 
Ağbaba elinin yörəsi gözəi.
(Aşıq Nəsif)
1.  Yuxa  (is.)  -   sacda  bişirilən  yuxa  çörəx’.  Əvəllərim  toyda 
bir meşəy unun yuxasını pişirirdilər.
2.  Yuxa  (sif.) -  nazik. -  Ay uşax, eşix' souxdu, yuxa geymə,
Yumax  (is.)  -   iri  ip  sanğı.  -   Nənəm  düx'çələrdən  iri  yumağ
elədi.
Yumaxlamax( s.)  -   dolamaq.  Qoca  arvatdar  yumaxlamaxdan 
bezmillər ha.
Yun-çubuğu (is.) -  yun  çırpan  çubuq.  -  Nəııəmin  acığı  tutanda 
yunçubuğunnan uşaxlara bir-iki çəkərdi.
Yun-darağı  (is.)  -   yunu  daramaq  üçün  işlədilən  alət  -  
Əvimizdə nsnəmin nənəsinnən qalma yundarağı var.
Yüət -  bir dəfə  yumaq.  -   Paltan  bir  yüət  yaxıyanda  kiri  təmiz 
çıxmır.
Yüngül  (sif.)  -   ağılsız,  necə  gəldi  danışan,  oturub-durmağım 
bilməyən  adam.  -  Naxartana  desən  bu  Nemət  yüngüi  adamdı,  harda 
nə söylədiyini biLmir.
YüyrüxV/yüyürəx  (is.)  -   beşik,  nənni.  -   İçi  boş  yüyrəyi 
yırğalasan, boş qalar dellər.
Yüyürəx'  (z.)  -   qaça-qaça.  -   Dayımoğlu  yüyürəx'  gəldi  kin, 
nənəmin xəstə olduğunu anama desin.
- Z -
Zad (is.) -  şey. -  Uşağm touna da bir zad qalmıyıf.
Zaft  etməx'  (f.)-  zəbt  etmək.  -   Şərif  fermiyi  qohumlanynan 
zaft eliyif.
Zağa  (is.)  -  mağara.  -   Güllübulaxdakı  Zağalarda  əvəllər  qoun 
saxlıyıllarmış (Gül.).
Zağar (sif.) -  qısaboy, kök  adam.  -  Zağar adam həm kök  olur, 
həm də hirsdi.
Zağzamax  (f.)  -   zəvzəmək.  -   Həmid  axşamatan  sədrə  zağzadı 
kin,  şəhərə getməx' üçün bir maşın kirələsin.
Zağarrtx  (is.) -  dikbaşlıq.  -  Belə  zağam x olmaz,  əmbə  Həmid
eliyir.
Zaha (sif.) -  təzə uşaq doğmuş  qadm. -  Uşağın qırxı çıxanatan 
qadm zaha sayılır.
Zanka  (is.)  -  kirşə.  -   Qış  oldumu  uşaxlann  hərəsi  atalannnan 
bir  zanka  istiyir.  O  vaxıt  qalxoz  sədirlərinin  iri  və  yaraşıxlı  at 
kirşələri (zankalan) olardı. Rayona gedib-gələrdilər.
Zatıqırıx (sif.)  -  əsilsiz. -  Bu qardaşım oğlu zatıqınx çıxdı.
Zayfa  (sif.)  -   zəif.  -   Anadan  olannan  bu  uşax  zayfadır,  heş 
irəlləmir.
Zeh (is.) -  haşiyə, iz. -  Taxtıya zeh salıf bir-birinə qavlıyıllar.
Zənzə  (is.)  -   otun  içində  olan,  lakin  mal  yeməyən  acı  ot.  -  
Otun  içində zənzə olanda mal da yemir.
Zərəl  (is.)  -   zərər.  -S irkə  xəstəliyi  anlara  çox  zərəl  verir, 
qoymur çoxala.
Zəvzəməx  (f.)  -   yalvarmaq.  -   Bu  Qara  hər  gün  qolxozun 
qapısmda sədirə zəvziyir.
Zsvzəx'  (sif.)  -   danışığmı  bilməyən,  boşboğaz.  -   Bu  mal 
doxduru çox zəvzəx' adamdı.

---