Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Tabürsüyün  (z.)  -   səhər,  yox,  o  birisi  gün.  -   Tabürsüyün 
mənim 90 yaşım olacax (Qa.)
Tabanf/tavat -  taqət.  -  Oxartana  işdiyif kin,  ta  tabam  qalmıyıf 
Qardaşxamn.
Tağar  (is.)  -   ölçü  vahidi.  -   İki  tağar  qorunqa  aldım  yerə 
səpbəx' üçün.
1.  Tafdax  (is.)  -  tapdalanan  yer,  bərkimiş  ərazi.  -   Yer  tamam 
tafdax oluf.
2.  Tafdax  (is.)  -   yetim.  -   Tafdaxlarda  qalmış  Nəsir  məhtəvdə 
uşaxnan döyüşüf.
1.  Taftamax  (f.)  -   döymək.  -   Bu  arada  yammdakı  uşağı  anası 
tafdadı. 
.  •
2.  Taftamax  (f.)  -   döyüb  bərkitmək.  -   Tufann  içinə  tökülən 
torpağı taftamasan, tuvar bərkiməz.
1.  Tafdaxlarda  qalmaq  (f.)  -   yetim  qalmaq.  -   Ay  səni  görünı 
tafdaxlarda qalasan (qarğış).
2.  Tafdaxlarda  qalmış  (s i f )  -   atasız,  anasız,  yetim  (qarğış).  -  
Bu  tafdaxiarda  qalmış  uşağı  quzuya  göndərmişdim,  apanf  quzuları 
qoruğa dolduruf,  bizi xatıya qoyuf.
1.  Tağalax  (is.) -   cəhrə  iyinə  keçirilən  girdə  ağac.  -   Cəhrəniıı 
tağalağı düz olmuyanda iy əyri fırranır.
2.  Tağalax (is.) -  sap çarxı. -  Sapın tağalağı çıxıf.
3.  Tağalax  (is.)  -   təzə  doğulan  körpənin  göbəyinə  qoyulan 
daiıəvi əski. -  Uşağm göbəyinə tağalax qoyuliar kin, göbəyi bərkisin.
1.  Taxda  (is.)  -  dağm  döşündəki  düzən  yeı  (coğrafı  termin).  -  
Şiş dağın günöy  taxtasmda qar əridiyinə orda gül-çiçəx’ açıf.
2.  Taxta  (is.)  —  donun  qatlan.  —  Ənbər  a n ’ad  həmməşə  üş 
taxtalı don tix'dirərdi özünə.
Taxtası  əskik  (sif.)  -   dəlisov,  ağılsız.  -   Ramazanm  oğlu 
Dursunun taxtası əysix'di,  elədiyi işi bilmir (M.).
Taxtasız  (sif.)  -  danışıq və  hərskətini bilməyən.  -   Ay  taxtasız, 
sən nə damşdığım bilmirsən?
Taxça  (is.)  -   evin  divannda  hazırlanmış  boş  yer  (şkaf)  - 
Köhnə əvlərdəki taxçalara qav-qaşıq, paltar, yorğan-döşək yığardılar. 
Bu baxırdı taxçanm böüklüyünə.
Tap 
(is.)  -   düzən  sahə 
(coğrafı  termin). 
Ağbabada 
Xatmoğlunun  tapı,  Kəblə  Salmamn  tapı  ad  əkin  yerrəri  var  idi.  -  
Traktırrar Bacoğlunun tapında əkin edillər (Q.).
Tapan  (is.) -  toxumu  torpağa basıran,  həm  də  yeri  düzənləyən 
əkin  aləti.  -  Ağac  budaxlannı  eyni  boyda kəsif,  odda  qızdmb  əyərək 
sıra  ilə  ağaca  sanyır  və  tapan  düzəldillər.  Onu  da  qoşullar 
toxumsəpənə.
Tapannıx  (is.)  -   ağac  budaqları.  -   Qolxoz  Başkeçitdən 
tapanmx gətdi  (Çax.).
1.  Tapannamax  (f.)  -  əkin  sahəsini  düzənləmək.  -   Ziyaratm 
altım tapannadılar.
2.  Tapannamax (f.) -  bixərclik etmək. -  Bu uşax əvi tapannadı, 
illaş qoymadı.
Tapqır  (is.)  -   atm  yəhərini  tutan  qayış  kəmər.  -   D»sən  tapqır 
atın  qamını sıxır.
Tapaşdamax  (f.)  -   döyərək,  tap  düzəltmək.  -   Əkilən  qartolun 
divini tapaşdamalısan, yoxsam gej  cücüx verər.
Tarım  (z.) -  bərk. -  İpi  tanm   çəkəndə  ərişdəni  sərməx'də yaxşı
olur.
Tarakqıya  minməx'  (f.)  -   mənsəbə  çatmaq,  tərəqqi  etmək.  -  
İmran  indi-indi tarakqıya minif,  adam bəyənmir əmə.
1.  Tar (is.) -  qış aylannda küləyin-boranın yığdığı  qar yığım. -  
Əvin  qavağına  boran hündür tar yığıf, gəl  imdi bunu təmizdə (M.)
2.  Tar  (is.)  -   toyuqlann  gecə  üstündə  yatdıqları  ağac.  -   Tan 
yuxarı \Tirullar kin, əl-ayağa ilişməsin.
Tarraşmax  (f.) -  toyuqlann  tara  çıxması.  -  Qarannıx  tüşdümü, 
touxlar tarraşır.
Tarp  (is.)  -   ziyan,  zərər.  -   Mehralıydı  dayandı,  uşaxların  bu 
tarpına
Tamsımax (f.) -  dadmax.  -  Xəlil  yeməkdən bir əz tamsıdı,  əmə 
b«nmədi..
Tas//taz  -  ə!-ayaq  yumaq  üçün  iri  qab.  -  Ay  uşax,  bir tası  qəti, 
əyaxlanmı yüm.
Tasası yatmax (f.) -- sakitiəşmək.  -  Hə,  indi tasan yatdımı?

---

Tasalanmax (f.)  -  əsəbləşmək. -  Yamanca tasalanıf M əm m ədin 
nəvəsi.
Tasatdıx  (f.)-  nəzir-niyaz.  Qəmər  arvadın  nəvəsi  m aşında 
qəriyə tüşmüşdü, ona görə də tasatdıx paylıyurdu qonşulara.
Tava  (is.) -  balaca qazan. -  Şərdən ağzı  dar bir tava  aldım.
1.  Tavax  (is.)  -   xəmir yoğurmaq  üçün  taxta  qab.  -   Tavaxdakı 
xamır acıyıf.
2.  Tavax  (is.)  -   dəyirmanm  un  yığılan  qutusu.  -   Tavax  doluf, 
unu meşəyə boşaltmax lazımdı.
1.  Tavlamaq  (f.)  -   dözmək.  -   Tərlan  qannın  əzav-əziyyətinə 
hər gəlin tavlamaz, əmə Əsmər tavlıyır.
2.  Tavlamaq (f.) -  təzə əti qızartmaq. -  Təzə ət tez tavlanır.
3.  Tavlamax//tovlamax  (f.)  -   yoldaıı  çıxarmaq.  -   San  İsoyun 
qızını qonşusunun oğlu Kazım tovluyuf qaçmf.
Tavlamıx  (is.)  -   atm  hörüyünün  bağlandığı  mıxça.  -   A t 
tavlamıxı çıx an f qaçıf.
Tav  gətirmək  (f.)  -   dözmək.  -   Hər  adanı  davanın  hərbə- 
zorbasına tav gətirmir ha.
Tavot  (is.)  -   fərq.  -  Nə  tavom  var,  qoy  böün  də  Əsgər  gessin 
quzuya.
Taytıya-taytıya  (f.)  -   axsıya-axsıya.  -   Navnz  taytıya-tayhya 
kərəntiynən ot da  piçirdi.
Taytımax (f.) -  axsamaq. -  Qaranamazdı Telli arvad tayt’yırdı.
Tayqulp  (is.)  -   tək  qulpu  olan  su  qabı.  -   Tayqulpun  qəleyi 
tökülüf, paxır dadır (G.).
1.  Tay  (is.)  -   bərabər.  -   Şahbuza  tay  cavan  olmazdı,  h a y ıf 
Fizulidə ermənilərlə döyüşdə şəhıd oldu.
2.  Tay  (ədat)  -   daha.  -   Tay  nə  dem  säna,  yekələııifsən,  adamı 
eşitmirsən.
3.  Tay  (is.) -  yük.  -   Atın  üstünə  2  tay  buğda  qovuf Şuravadın 
dərmamna aparmışdım üyütməyə.
Taykeş  (sif.)  -   dəyişik.  -   Bu  nəvəm  də  həmməşə  oyaxqabıyı 
täkeş geyinir.
Tayqanat  (sif.)  -   anq,  zəif,  çəlimsiz.  -   Tamışm  tayqaııat  bir 
oğlu var, zoman yeriyir.
Tejan (sif.) -  çoxlu. -  Əmətdinin çäınndan tejan ot çıxdı.
Tej (sif.) -  dik. -  Buğda tejini manşırradılar xırmanda.
Belə bir ata sözü də var:  Buğduyu tejdə sayallar.
Tejdəməx'  (f.)  -   toplamaq,  təpələmək.  -   Buğduyu  xırmanda 
tejdədilər, yağış gəldiyinə.
Tejgirə  (is.) -  yük  daşımaq  üçün xərək.  -  Usda Nəviyə tejgirə 
düzəltdirmişdim, əmə ağmydı.
Telan  (is.) -  aşıq oyununda aşığın durusu. -  Telan aşıx oyunda 
çox udur.
Telməx'  (is.)  -   sacaq.  -   Şalm  ucunu  telməx'ləməsən,  pis 
görünər.
Teləx' (is.) -  qazın, toyuğun  lələyi. -  Qazın  teləyini yoluf tükə 
qarışdmllar.
Teləməx (f.) - isinişdirmək. -  Qounu balasına  teləşdirdim (X.).
1.  Tel (is.) - sazrn simi.  -  Sazm teli pastananda səsi də cıxmır.
2.  Tel (is.) - sap.  - Tükannan iki mağara tel aldrnı.
3.  Tel  (is.)  -  məftil.  -  Hasan  telnən  bağladım,  əmə  naxır 
qayıdanda uçurajax..
Telqraf (is.)  -   məftil.  -   Ay  uşax,  bir  əz  telqraf gəti  bu  ağacı 
bağlıyım (S.).
Ten  (is.) - nəm, yaş.  - Tufar yalmqat olduğundan əvi ten basıf.
Tennənməx'  (f.)  -  su  cəkmək.  -  Əvin  üstü  yuxa  olduğuna 
tennənif.
Tenni (sif.) -  nəmli. -  Tenni paltan geyməx' olmaz.
Termaş  (si.)  -  andıra  qalmış.  -  Termaş  kərkiyi  harya 
qoymuşam, yadımnan cıxıf.
Tesi  (is.)  -  əldə ip  əyirmək ücün  işlədilən  alət.  - Tesinin başmı 
uşax qınf.
Teşt  (is.)  -  ləyən.  -  Şəhərdən  bir  teşt  almışdım,  düz  on  il 
işdətdım.
Teştoy  (sif.)  -   çiyni  əyri.  —  Bu  Teştoy  Əhməd  həmməşə 
qoruxcu olur.
Teşibaldır  (sif.)  -  əyriqıc.  -  Teşibaldır  Gülsümün  söyüşü  gənə 
m əhliyi ağzına götümüşdü.

---