Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Qullaflamax  (f.)  -   iri  tikələri  tələsik  yemək.  -   Uzun  S əm əd 
toylarda yaman qullaflıyır (Qar.).
Quluşdamax  (f.)  -   addımlamaq.  -   Əvin  enini  qulaşdadım., 
görüm neçə metrədir.
1.  Qulunc  (is.)  -   motalm  bağlanan  yerləri.  -  Motallıx  dərinin 
quluşdanm  (ayaq  yerlərinin  aşağı  tərəfıni)  bağlıyannan  söranı  çəçili 
basıllar.
2.  Qulunc  (is.)  -   künc,  bucaq.  -   Mərəyin  quluncunda  pişix' 
balalıyıf.
QuJuc  (is.)  -   künc,  uc,  qıraq.  -   Həsirin  qulucunnan  tu tu f 
çəkdim.
1.  Qulağagiran  (is.)  -   gildan  (həşərat).  -   Yağışdıx  olduğuna 
qulağagirən çoxalıf.
2.  Qutağagirən  (is.)  -   xəbərçi.  -   Sədrin  qulağına  girməx’lə 
neliyəcəx’, bu alağuz Ələsgər.
1.  Qulax  (is.)  -   ot  yüklənmiş  araba və  ya  maşının  küncləri.  — 
Maşma yüx’lənən otun sağ qulağı əyilif,  dəvriləcəx'.
2.  Qulax  (is.)  -   cəhrənin  iyini  saxlayan  qayış.  -   Cəhrənin 
qulağı geniyif, onça da iy dalğa vurur.
Qulax həyəni  (is.)  -  danxmamaq üçün  yoldaşlıq  edən  adam.  -- 
Eşiyə  çıxammu'am,  bir  qulax həyəmm yoxdu kin,  danışasan,  dərdini 
böləsən.
Qulaxlı  (is.)  -   qulaqlı papaq.  -  Axısqıya  getmişdim,  ordan  bir 
yaxşı qulaxlı aldım.
Qulançar  (is.)  -   yabaıu,  yeyilməli  bitki  -   Qulançan  pişirif 
süzənnən söram yağda qızardır və sanmsaxlı qatıxla yeyillər.
Qulazdamax  (fe.)  -   tullamaq.  -   Veysal  kişi  ağacı  inəyin 
dalmcax qulazdadı.
Qum-quma  (is.)  -   nefit  saxlanan  dəmir  qab.  -   Güllücəli  Usda 
Vəli həm sevə, həm də qum-quma qayınrdı cahamata.
Qunut  (is.)  -   qamçı.  -  Qunut  olmasa,  zankanı  (kirşəni)  çəkən 
atdan sürmək olmur.
Qunut  və  sanka  rus  mənşəlı  sözdür.  Qars  vilayəti  ruslann 
işğalında (1878-1918) bu sözlər dilimizə keçib.
Qurut  (is.)  --  süzülüb  kündə-kündə  qurudulan  qatıq.  -   Üzdü 
qatığın qurudu yaxşı olur,  əmə tez acıyır.
Qurax,  quraxlıx  (is.)  -   uzun  müddət  sürən  yağışsız  havalar.  -  
Havalar qurax  keçir.  Quraxlıx taxılı pitməyə qoymadı.
Quma (is  ) -  bulaq  suyu tökxilən boru.  Təqlidi sözdür.  Bulağrn 
quması qınldığm a çınqır doldurmax çətin olur.
Qurdağzı  (is.)  -  çəkic,  balta,  kərki  və  digər  ağacdan  sapı  olan 
alətlərin ağız  tərəfmə vurulan  ağac  civi.  -  Qurdağzı  olmasa,  kərkinin 
sapı tez çıxır.
Qurum  (is.) -   sobanın  lıisi. -  Yağamxda  sevənin buxansınnan 
qumm suyu axıf tııfarı batınf.
Qurumsu  (is.)  -  kəsilmiş yaraya  basılan yanmış parçanm  külü.
-   Uşağm  əli  kəsilmişdi,  qurumsu  edif  basdılar  yarasına,  tez  də 
sağaldı.
Qurcuxmax  (f.)  -   narahat  olmaq.  -   Ay  İdris,  yaman 
qıırcuxursan,  n o lu f  sarja?  “Kitabi-Dədə  Qorqud”da  qurcusmaq 
formasmda (səh.  12)  işlənmişdir.
Qurcalanmax (f.)  - dinc  dunnamaq,  çabalamaq.  -  Ay uşax,  ns 
qurcalanırsan orda, nə itirifsən tapammırsan.
1.  Qurşax  (is.)  -   qövsi-qüzeh.  -   Yağışdan  söra  göydən  qurşax 
sal'anır (Bıına el arasında qan nənənin qurşağı da dellər).
2.  Qurşax/fquşax  (is.)  -   belə  sarınan  smnma.  -   Yaşdı  kişilər 
bellərinə qurşax  sanyıllar.
3.  Qurşax//quşax  (is.) -  qapmm taxtalan bərkidilən ağac.  -  Əv 
damının  qapısmm  qurşağı  çürüdüyünə  qullava  tutmör  (E.Q.).  Pəyə 
qapısımn taxtaları  ağır olduğuna qurşax saxlamır
Qurğu  (is.)  -   qəsd,  hiylə.  -   Bu  qurğunu  quran  elə  edıf kin, 
hamıyı  bir-birinə qaldırsm.
Qurtdanquc  (is.)  -   kömür  və  ya  təzək  sobasmın  küliinü 
qurdalamaq  üçün işlədilən alət.  -  Qurtdanquc  seviyi qurdalanmaxdan 
yeyilif tamam (M.).
Qurtdamax  (f.)  -   gızlı  və  köhnə  işləri  aşkar  etmək.  -   Köhııə 
işdəri qurtduyan adamlar da aramızda var.
).  Qurucanax (is.) -  külək,  quru yel. -  Qurucanax əsdimi, yeri- 
yurdu tamam qıırudur.

---

2. 
Quruçanax (sif.) -  boş-boş gəzən,  işsiz-gücsüz,  bikar və  s.  — 
Çox qurucanax adamdı bizim Çoydar, binəli işnən arası yoxdu.
Qurmuzd  etm ək  (f.)  -   hər  şeyixıi  əlindən  almaq,  C o w an n an  
qalxoz  qurumuzd  elədi,  ölən  quzulann  əvəzinə,  pullanm  tutduiar 
tamam.
Qurdeşənəx'  (is.)  -   qaşmma  xəstəliyi,  dəridə  əmələgələn  və 
qaşman səpki. -  Əmir kişinin əyaxlan qurdeşənəx' oluf,  qaşmmaxdan 
kışi dəli  oluf.
Qurdyeməz  (is.)  -   kəsilən  mal-qoyun  boğazmm  axınncı 
hissəsi. -  Ətin qurdyeməzini yeməzdər, itə atallar.
Qurt-quri  (is.)  -   su  qabı.  -   Covannara  qurt-qurt  çox  yarıyır, 
çölə, kəfşənə su apanllar.
Qurs  (sif.) -  ağır. -  Bir qurs erkəx' aldım 25 kiloy əti çıxdı.
Qurulamax  (f.)  -   kasıbiatmax.  -   Bu  Səfər  oxuyuf  qurtarana 
qədər əvi quruladı,  əvdə illaş qoymadı.
Qurutmax  (f.) -  inəyin süddən kəsilməsi. -  İnəyimizin ikisi  də 
quruduf.
Qurama  (z.)  -   yalan,  uydurma.  -   Yasin  kişi  çox  qurama 
danışır,  ona görə də heş kim ona inanmır.
Qurşatmax (f.) -  bel bağlamaq.  -   Souxda belini qurşat kin,  isti 
olsun.  M.Kaşqarlınm  “Divan”mda  həmin  forma  və  həmin  mənada 
işlədilmişdir (IV.348).
Quşquşu  (sif.)  -   yüngül  xasiyyətli  adam.  -   Quşquşu  adamlar 
hər yetənə inanıf qalmağal çıxardıllar.
Quşdaban  (sif.)  -   dikdaban.  -   O  vaxıtdanm  quşdavan 
əyaxqavı yoxuydu,  söram çıxdı.
Quşəppəyi  (is.)  -   kənd  həyətlərində  və  hasarlann  dibində  yaz 
vaxtı  bitən  yarpaqlı,  yeməli  bitki.  -   Quşəppəyidən  çilvıra  pişirer, 
sanmsaxlı qatıxnan yeyellər (B.).
Quşqun  (is.)  -   atın  quyruğunun  altından  keçən  qayış.  Yəhən 
irəli  sürüşməyə  qoymayarı  bu  qayış  qoşqun  sözündəndir.  -   Yəhərin 
quşqunu qırılıf, onça da irəli sürüşüf.
Quşdux  ( i s . ) s ə h ə r   yeməyi.  -   Sahat  altıda  bir  quşdux  edif. 
irayona  getdim.  M.Kaşqarlınm  “Divan”ında  həmin  söz,  həmin 
mənada işlədilmişdir (IV.351).
Quvat  (is.)  -   q üw ət,  güc.  -   Uşax  yaman  quvatdamf,  böün 
yerin otunu pişdi tamam.
Q uym ğastan  (is.)  -   qoyun  quyruğunun  altı,  tüksüz  hissəsi.  -  
Quyruğasdannı yaxı kimi. belə salıllar.
Quymax (is.) -  qaymaq və unla çalınaraq bişirilən yemək növü.
-  Üznən quymax çalmağı hər arvad bacarmır.
Quzulamax  (f.)  -   divann  rütubətdən  ovulub  tökülən  suvağı.  -  
Tufann suvağı quzuluyuf tökülüf.
Quzuqulağı  (is.) -turşəng.  - İkiqatda çoxlu quzuqulağı olur.
Qüzdühlü  (sif.)  -   qozbel.  -   Öyünnərim  Qüzdühlü  Məmmədi 
gördüm, yasa gəlmişdi.
- L -
L a f  (i?.)  -   mənasız,  damşıq.  -   Boş  laf nəə  lazımdı,  iş  olmasa 
ortada.
L a f etmək  (f.)  -  mənasız,  boş-boşuna  damşmaq.  -  Gənə  nə  laf 
edir Bilix' Salman.
Lafazan  (sif.)  -   özünü  öyən  (adam).  -   Lafazan  adam  nə  iş 
görəcəx'.
Lağım  (is.) -  yeraltı  yol,  tunel.  -  Bir-iki  dovşan almışdım,  evin 
altma lağım vurdular bütün.
Lağama  (is.) 
ayama,  ləqəb.  -  Kət yerində  işinə-gücünə  görə 
həriyə  bir  lağaına  qoşullar.  Məsələn  Toyçu  Xəlii,  Zumaçı  Əhməd, 
Dəmirçi  Nəsif,  Qozbel  Şərif,  Komsökən  Müxtər,  Kor  Qəmər,  Kar 
Vəli və s.  (A.)
Lağar//lağart  (sif.)  -   iri,  böyük,  gen  (paltar).  -   Lağart  paltar 
adarnı  yekə görsədir.
Lağlağı  -  hər  şeyə  qulp  qoyan.  -   Toyçu  Xəlil  çox  lağlağı 
kişiydi, gözünnən heş bir şey qaçmazdı  onun.
Laxanqa/Zlahanqa  (is.)  -  böyük  ləyən.  -  Ayağınm  altda  ölöm, 
bir laxanqa su  gəti, nənən yünsun (X.E.B.)
Lax'lamax  (f.)  -   boşalmax.  -   Haravanın  təkəri  laxlıyıf,  səkgiz 
yazer (B., X.,  E.).

---