Sumqayıt Dövlət Universiteti Azərbaycan dili və dilçilik kafedrası Folklorşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyası

Modux  (is.)  -   öküz  kotanmm  oxunun  üst  hissəsi.  -   KotaxıiB 
moduğu da çox vaxıt sürtünməx'dən xarav olurdu.
Modyam  (is.)  -   ortaq,  şərik.  -   O  vaxtdar  hərə  bir  ökiiz  q o y u f 
əkində də modyam olurdular, piçində də (Qar.).
Mollabaşı  (is.)  -   ip  yumağı.  -   Şəhərdə  irəx'bərəx  m ollabaşı 
saflar vanydı, alıf uşaxlara fayka toxuyurdux.
Molla-molla  (is.)  -   uşaq  oyunun  adı.  Əsasən  yaz  aylannda 
çəmənlikdə  oynayırdılar.  -   Molla-molla  oynunda  tullanmax  əsas 
şərtdi.
Motal-motal  (is.)  -   uşaq  oyunu.  -   Təpənin  yastanasm da 
uşaxlar motai-motal oynuyullar.
Mot-motuya  qoymax  (f.)  -   lağa  qoymaq.  -   Kənd  yeri  belədi, 
biri eidənçıxarı iş gördümü, mot-motuya qoyuiiar.
M or  (sif.)  -   qəhvəyi  rəng.  -   Mor  rəngində  bir  qondara 
almışdım gəlinə şəhərdən, çox dayanxxlı oldu (Çax.).
Moyda  (sif.)  -  əxlaqsız,  pozğun.  -   Moyda  Nazpəriyi  kətdən 
çıxartdıllar.
Möçüx'  (is.)  -   büzdüm.  -   Əmiih  quzunun  möçüx'ü  çox  daddx 
oiorpişəndə (Q.).
M özəh x'  (is.)  -   mozaian.  -   Yayda  danıyı  mözələx’  tutdumu, 
təzif kəndə tərəf qaçxr,  soxulur pəyyə (Q.).
Mözətenndməx'  (f.)  -   yayda  mozalan  dişiəməsindən  m ai- 
qaranxn hürküb qaçmasx. -  Gənə danalar mözələnnənif qaçeliar (G.).
- N -
Naçax  (sif.)  -   xəstə.  -   Bir  naçağı  gəlmişdi  doxdura,  Allah 
göstərməsin əyağüstə dura biimirdi  (Q.).
Baiaca cib pıçağı 
Oidum yarrn naçağı.
Açxidı beidən kəmərirn,
Bir də günorta çağı.
Naçaxlamax  (f.)  -   xəstələnmək.  -   Boz  ayda  pütün  uşaxlar 
naçaxhyxr.
Naxır (is.) -  mal sürüsii. -  Naxır kəndə girondə toz qaldırır.
Naxır yolu  (is.)  -   mal-qara  və  qoyun-quzunun  yığxldığı  yer.  - 
Kişılər naxır yoluna yığılıf dərddəşillər.
Naxıs  (sif.)  -   tərs,  bəduğur,  pis.  -   Naxıs  adam  tezdənnən 
qabağımnan çıxdımı,  işim düz gətimir (Gül.).
Şura el-obanı beybec eylədi,
Naxxs adamİann zamam gəldi.
(Aşıq Nəsif)
Naqolay  (sif)  -   səmtsiz,  yöndəmsiz.  -   Eiə  binədən  rnənim 
naqolay adamdan xoşum gəlmir.
Naxönəx'çi  (is.)  -   boş-boşuna  birinin  yanmda  gəzən  adam.  -  
Bu  Bəşir  də  Nəsivin  naxönəx’çisıdi,  heş  bir  iş  görmür,  elə  onun 
yanrada gəzir.
1.  Nal (is.)  — vəlin  altxna  vurulan  dəmir  və  ya  bərk  daş,  qranit 
daş parçalan. -  Vəlin nallan töküiüf, çox seyrəiif.
2. Nal (ıs.) -  evin  atmasmı bir-birinə biriəşdirmək üçün  onlann 
altma,  calaq  yerinə  qoyulan  ağac  yastıq.  -   Ağaşdann  başmı  nalm 
üstündə birrəşdirif, nahn altma isə dirəx' vurullar.
Nanay  (is.)  -   şifahi  xalq  ədəbiyyatının  bir jann .  Halay  (yaliı) 
zamanı  xüsusi  zümzümə  ilə  oxunan  ritmik  xalq  mahnılan.  -   Yallı 
oynuyan vaxıt zurnamn səsiynən nanay oxuyuilar (T.).
Nanay nanaydan gəiir,
Səivim saraydan gəiir.
Andxr qaJsın nanayı,
Hamsı da yardan gəiir.
Napzar  (z.)  -   kəndin  önündəki  pay  torpaqlan.  -   Kəndin 
qounnan Napzarrarda otduyur (Qon.).
Narış (sif.) -  san  təhər rəng.  -  Nanş  qoun baiasmı almer,  küzə 
salginən  (X., B.,  E.).
Nat  (is.)  -   dırmxx,  kərənti  və  yabanın  sapı.  -  Birqadir Nərman 
Başkeçidə gedif nat gətıməyə.
Natərəz/Znataraz  (sif.)  -   tərs,  görkəmsiz  adam.  -   Bir  nataraz 
erməni gəlif yun alırdı  arv'adınnan (D.A.).
Beiə bir bayatı  da var:
Eləmi nə tarazı,
Nə daşdı, nə tarazı.

---

Kişini tez qocaldar,
Arvadm natarazı.
Nav//nov//navalca (is.) -  yağış suyunun axması üçün kirəm idin 
ətəyinə  bərkidilən  boruvari  tənəkə.  -   Əvin  navı  əyilif,  himə  su 
tökülör (Q., E.,  B.,  G.).
Navalıx  (sif.)  -   başdanxarab,  ağılsız,  dəli.  -   Sədinih  oğlu 
Qurvan laf navalıxdı, nə qanır, nə qandınr.
Navaxıtdan//}ıavaxtdan  (əv.)  -   nə  vaxtdan.  -   Navaxıtdan 
babamı görmürəm,  Gəncədə yaşıyır,  düz  100 yaşı var.
N am x//havax  (əv.)  -   nə  vaxt.  -  Navax  gəlirəm,  bu  uşax  yatır 
ki yatır.
Nay (sif.) -  comərd,  əliaçıq. ~ N a y  adam imdi az olur.
Nayqara  (sif.)  -   zarafatcıl.  -   Rəhmətlix’,  Qara  Namazdı 
Dərvişov Qurvan  çox nayqara  adamıydı.  Onun  çox  dərin  sözdəri  var 
(Q.N.).
Neyvət (sif.)  -çirkin,  kifir.  -   Orucun  qızı  Dəsdiyi  bir neyvətin 
birinə veriflər.
Nəfit//nöyüt  (is.)  -   neft.  Otuzuncu  illərin  əwəlinnən  kəndin 
tükənində nöyüt satılır (T.).
Nəqolay  (z.)  -  babat,  birtəhər.  -   Tufan  nəqolay tikif qurtardıx
böün.
Nəm (sif.) -  yaş. -  Nəm yerdə oturanda baldırım sızıllıyır.
Nəmişdix (is.) -  rütubətli  hava.  -  Hava nəmişdıx  olanda canım 
sızıllıyır.
Nəmlənməx  (f.) -  yaş  olmaq.  -  Əvin kirəmidi  qınldığına  yağjş 
tufan nəmləndirif.
Nəm-num  (z.)  -  naz-qəmzə.  -  İsmeyilin  qızı  elçilərə nəm-nüm 
edirdi,  axırda  noj,du.  əvdə qalıf.
Nəmər  (is.)  -   hədiyyə,  sovqat.  -   Qaraçənteyə  toya  atdı 
getmişdix', hammıya nəmər verdilər (D.).
Nərdivan  (is.) -  pilləkən. -  Nərdivamn ucu qmlıf.
Nəs  (sif.)  -   nəhs,  tərs,  bəd.  -   Belə  nəs  uşağı  Allah  heş  kimə 
qısmat eləməsin.
Nəsdix'  (is.)  -   tərslik,  bəduğurluq.  --  Bayram  nəsdix  edif,  tä 
peşə məx’təvində oxumur.
Nəzix'  (is.)  -   südlə  yoğrulmuş  xəmirdən  bişirilmiş  çörək.  -  
Təndirdə pişirilən nəzix'  isdi-isdi yaxşı olor.
Nırx (is.) -  qayda-qanun. -  Təzə  gələn solxoz direxturu təzə də 
nırx qoydıı.
Nıxt  ('is.)  -   nitq.  -   Onu  bu  vəziyyətdə  görəndə  nıxtım  kəsildi, 
qaldım (Gül.).
Nıxtı  qurumax  (f.)  -   rıitqi  qurumaq,  susmaq.  -   Piçin  yerinə 
gələn iraykomu görəndə sədrin nıxtı qurudu.
Nıx  deyincən  (f.)  -   axıra qədər.  -  Toyçular  atdılaman  baravar 
nıx deincən işdilər.
Nıx  durmax  (f.)  -   doyana  qədər.  -  Nıx  durana  qədər  qonaxlar 
yeyif içdilər nişanda.
Ntxqız  (sif.)  -   xəsis.  -   Nıxqız  adamlar  qonağa  da  yeməx' 
vermir,  elə özü də yemir.
Nıxqızdıx (is.) -  xəsislik. -  Nıxqızdıx eləmə,  özünə əyin-baş al, 
oğlunun toyu olacax  (G ül).
Aran yox kavavnan, yağlı ətiynən,
Nıqqızdıx yoluynan görürsən kan.
(Aşıq Nəsif)
Nımx/Münüx' (sif.)  -  əliııdən  bır  iş  gəlməyən.  -   Nınığın  biridi 
Gülməmmədin oğlu,  əvləıinə bir xeyır vennir.
Niyaz  (is.)  -   nəzir  növü.  -   Nəvəm  yerimirdi,  niyaz  demişdim 
ona, təndirdə kətə pişirtdirif niyaz kimi qonşulara payladmı.
Novat (is.) -  növbə. -  Paşa kişi su dərmanında nobatım saxlıyıf 
gəlif.Belə bir bayatj  da var:
Olmaz, xamm, olmaz 
Su gəlib harxa dolmaz.
Hamıya nobat olsa,
Gəlinə nobat olmaz.
Noyruz  bayramı  (is.)  -   mılli  bayram. -  Ağbavada mart ayımn 
2]  və 2.2-də Noyruz bayrarnı olardı.

---