Eserin sonuç bölüm ünde (s.236-238), Osmanlı
Devletinde m erkezin izni olmadan herkesin istediği
yapıyı inşa edem ediği vurgulanarak, inşaat ve imar
işlerinin teknik yönüyle ilgilenen H assa M im arlar
O cağı’na ilişkin daha önce verilm iş bilgilerin iki
paragraflık kısa bir özeti tekrarlanmıştır. Yazar değişik
türde yapı, yol, çevre krokisi vs. olmak üzere Osmanlı
Arşivinde 640, Topkapı Sarayı M üzesi Arşivinde 41
proje tespit ettiğini belirterek, haklı olarak Osmanlı
mimarisi üzerine yapılacak sağlıklı değerlendirmelerin,
a r ş iv le r e g irm e d e n m ü m k ü n o la m a y a c a ğ ın ı
vurgulamaktadır.
B azı p ro je le rin ta tb ik e d ilm e d iğ i, taşra d a
yapılması düşünülen eserlere ait projeleri çizilen bazı
yapıların günümüze ulaşamamış olması nedeniyle bu
çizimlerin, mimarlık tarihimize ilişkin önemli belgelere
dönüştüğü elde edilen sonuçlardan bazıları olarak ifade
edilmektedir.
Eser, bibliyografya, çizim ve resimlerle birlikte
arşiv belgelerinin yer aldığı eklerle sona ermektedir.
Yaklaşık 1,5 yıl O sm anlı A rşivlerinde “arşiv
elemanı" olarak çalışan Abdülkadir Dündar’ın bu eseri,
Osm anlı M im arisinin, ferm anlar, şe r’iye sicilleri,
mühimme defterleri gibi belgelerinde dahil edildiği,
tarihi çizimler ışığı altında daha sağlıklı değerlendirile
bileceğini gösterm esi bakım ından büyük önem arz
etmektedir.
Kazakistan Cumhuriyeti
Kazakistan Büyükelçiliği,
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu
Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı,
Bilkent Üniversitesi Rektörlüğü ve
Ahmet Yesevî Üniversitesi Vakfı
•
i • i » w • M
işbirliği ile
“Bağımstzltğtnun 10, Yzltnda K a za k ista n 99
konulu toplantı
10-12 Ekim 2001 tarihlerinde
Ankara’da yapılacaktır.
Yer : Türk D il Kurum u konferans salonu - A N K A R A
■ I I M
i l H
M
I I M
i m
i l —
I I
1
H
H
I «
H
«
I I M
I I M
İ I I H
I
1
[ I W
I H
M
1
I B »
1
I
1
Celal_Esad_Arseven_Anısına'>I I W
Bilge 60
2001 / Güz 30
“Celal Esad Arseven Anısına
Sanat Tarihi Semineri
Bildirileri”
Celal Esad Arseven Anısına Sanat Tarihi Semineri
Bildirileri, M imar Sinan Üniversitesi Türk Sanatı
Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Fen Edebiyat
Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü , Yayına Hazırlayan :
Banu Mahir, İstanbul 2000, ISBN : 975-7634-47-6,
363 sayfa metin, 62 sayfa resim.
Dr. Sevay OKAY-ATILGAN
Sanat Tarihçisi
I
* ilim adamları araştırma ve çalışmalarıyla, ilgili
C oldukları alanlara katkılarının yanı sıra bazen
*
bu görevlerinin de ötesinde önemli misyonlara
sahip olmuşlardır. Öyle ki onlar âdeta, mensup oldukları
bilim dalının tem el taşlarından birini oluşturm uş,
çalışm alarıyla sonraki kuşaklara ışık tutarak yeri
doldurulamaz bir öncü sıfatı kazanmışlardır. Bu nedenle,
bu özel şahsiyetlerin gerek sonraki kuşaklara tanıtılması,
g ere k se a la n la rın a y ap m ış o ld u k la rı k atk ıla rın
h a tır la n m a s ı a y r ı b ir ö n e m ta ş ı m a k t a d ı r .
M im ar Sinan Üniversitesi A rkeoloji ve Sanat
Tarihi B ölüm ü, 7-10 M art 1994 tarihleri arasında
sözünü ettiğimiz özel şahsiyetlerden biri olan Celal
E sad A rseven anısına bir sanat tarihi sem ineri
düzenlem iş ; bu sem inerin bild irileri ise çeşitli
nedenlerden ötürü ancak 2000 yılında basılabilmiştir.
Bununla birlikte, Türk Sanatı Tarihi alanında son derece
önemli bir yeri olan Celal Esad Arseven ve anısına
düzenlenm iş olan bu sem ineri m eslekdaşlarım ıza
yeniden hatırlatmak ve bildiriler kitabının geç de olsa
bazı eksikliklerle yayınlandığını duyurm ak istedik.
Celal Esad A rseven, Sanat T arihine yapm ış
olduğu katkıların yanı sıra, engin birikim leri, çok
yönlü bilim ve sanat adamı kişiliğiyle diğer alanlara
da örnek olabilmiş bir şahsiyettir. Türk Sanatı Tarihi
araştırma ve incelemeleri söz konusu olduğunda, Celal
Esad Arseven ilk akla gelen isimlerden olup, son derece
kapsamlı ve nitelikli eserleri yeni kuşaklar için de
önemini korumaktadır. Anısına düzenlenen bu seminer
“Kültür Mirasının Korunması ”,
“Sanat Tarihi Yazımı
ve Term inolojisi”, “Sanatta İle tişim " , “Türk Sanat
Tarihi A r a ş tır m a la r ı" , “Ç ağdaş T ürk Sanatı ve
Sorunları” gibi Celal Esad A rseven’in ilgi alanına
giren ve aynı zamanda onun çok yönlü kişiliğine işaret
eden farklı başlıkların oluşturduğu 16 oturum şeklinde
düzenlenm iş ve toplam 57 b ild iri su n u lm u ştu r.
Kitabın ilk bildirisinde Celal Esad A rseven’in
yaşam ı ve Türk Sanat tarihine olan katkılarına yer
verilmiştir. Prof. Dr. Nermin Sinem oğlu tarafından
kaleme alınan bu yazı, değerli bilim adamının yalnızca
sanat tarihi alanında değil m üzik, p iy es, rom an,
belediyecilik gibi değişik sahalardaki etkinliklerini de
gözler önüne serm ektedir. K ısaca değinirsek ; C.E.
A rs e v e n 1889 y ılın d a B e ş ik ta ş R ü ş d iy y e - i
Askeriyyesi'nâen mezun olmuş, ancak Harbiye yerine
M ekteb-i M ülkiyye'ye. kaydolm uş, yazı hayatına da
burada başlamıştır. Daha sonra kaydını Sanayi-i Nefise
M ektebi’ne aldırdıysa da, ailesinin baskısıyla 1891
yılında M ekteb-i H arb iy e’nin “Zadegan” sınıfına
kaydolmuştur. Buradan mezun olduktan sonra kendini
bütünüyle sanata adayan C .E. A rseven, 1895’den
itibaren resim sanatına ilişkin öğretici nitelikte kitaplar
yayınlamaya başlamış, 1903’de şehircilik ve mimarlık
ta r ih in e y ö n e lm iş tir . 1912 y ılın d a İs ta n b u l
B elediyesi’nde idari bir görev üstlenm iş, 1914’de
Kadıköy Belediye Başkanı olm uş, 1915-16 yılları
arasında ise belediyecilik konusunu ele alan kitaplarını
yayınlam ıştır. K urtuluş savaşı sonrasında Sanayi-i
Nefise Mektebi'ne mimarlık tarihi hocası olarak atanan
C.E. A rseven, yanı sıra fotoğrafçılık, term inoloji,
kütüphanecilik gibi konularla da ilgilenerek çeşitli
yayınlar yapmıştır. 1930’lu yıllarda, Türk kültürünün
O rta A sy a ’dan C um huriyet T ü rk iy e si’ne uzanan
sürekliliği anlayışına uygun eserler hazırlamıştır. 1942
ve 1946 yıllarında milletvekili seçilmiş, 1951’de birkaç
arkadaşıyla birlikte Türk Sanatı Tarihi E nstitüsü'nü
kurm uştur. C.E. Arseven 13 K asım 1971’de vefat
etmiştir. Yukarıda sözü edilen çalışm alarının büyük
bölümü, sözkonusu bildirinin sonunda “C.E. Arseven
B ib liy o g r a fy a s ı" b a şlığ ı a ltın d a s u n u lm u ştu r.
K itapta y er alan d iğ er b ildirilerden birkaçı
doğrudan C.E. A rseven’i konu almakla birlikte, daha
çok onun ilgi alanına giren Türk Sanat tarihine ilişkin
çalışmaları içermektedir. Bu yazıları burada ayrıntılı
bir şekilde irdelem em iz mümkün olam ayacağından,
kısaca konu başlıklarına değinm ek istedik. Böylece,
seminerde hangi konuların kimler tarafından ele alındığı
hakkında okuyucuların bir fikri olabilecektir. Bu
bildiriler kitapta sırasıyla şu şekilde yer almaktadır :
2001
/
Güz 30
Bilge 61