T. C. Ankara ün vers tes sosyal b L mler enst tüSÜ Özel hukuk (meden hukuk) anab L m dali

 
111 
sözleşmenin  içeriğini  oluşturması  mümkündür
320
.  Böyle  bir  durumda  çerçeve 
sözleşmenin  fonksiyonu,  genel  işlem  şartlarının,  ileride  kurulacak  münferit 
sözleşmeler  için  ayrıca  kararlaştırılmalarına  gerek  kalmaksızın  geçerli  olmalarını 
sağlamak şeklinde ortaya çıkacaktır
321
. Ancak her halde genel işlem şartlarının, tek 
taraflı  olarak  belirlenmiş  bir  özel  normlar  bütünü  olmalarına  karşılık,  çerçeve 
sözleşmelerin,  tarafların ortak  iradelerinin sonucunda  meydana  gelmiş  bir  sözleşme 
niteliği  taşıdıkları  gözden  kaçırılmamalı  ve  genel  işlem  şartları  ile  çerçeve 
sözleşmeler iki ayrı kurum olarak değerlendirilmelidir
322
.  
çeriğinde  ileride  kurulması  düşünülen  münferit  sözleşmelere  ilişkin  bazı 
temel  hükümlerin  belirlenmesine  rağmen,  çerçeve  sözleşmelerin  bizzat  münferit 
sözleşmenin  tarafları  arasında  kurulmuş  olması  zorunluluğu  bulunmamaktadır
323
. 
Münferit sözleşmenin çerçeve sözleşmenin tarafları arasında kurulması durumunda, 
çerçeve  sözleşmede  yer  alan  kayıtların  münferit  sözleşmenin  içeriğini  oluşturarak 
tarafları  bağlayacağı  hususunda  bir  tereddüt  yoktur.  Münferit  sözleşmenin,  çerçeve 
sözleşmenin  taraflarından  biri  ile  bir  üçüncü  şahıs  veya  tümüyle  üçüncü  şahıslar 
arasında kurulması halinde ise çerçeve sözleşmede yer alan ve münferit sözleşmenin 
tarafı  sıfatını  taşıyan  üçüncü  kişinin  lehine  olan  hükümler,  “üçüncü  kişi  yararına 
sözleşme  kaydı”  şeklinde  değerlendirilebilecektir.  Bundan  dolayı  söz  konusu 
                                                 
320
  BARLAS,  811;  MAURENBRECHER,  181.  Standart  sözleşmeler  açısından  da  aynı  durum 
geçerlidir.  Banka  standart  sözleşmelerinin  metinlerinde  çoğu  zaman  genel  işlem  şartlarının  da  yer 
aldığı  veya  bunlara  doğrudan  atıfta  bulunulduğu  yolunda  bkz.  KAPLAN,  Banka  Sözleşmelerinin 
Yorumu, 6. 
321
  Türk  ve  sviçre  hukuk  sistemlerinde,  genel  işlem  şartlarını  ihtiva  eden  sözleşmelerde  bunların 
bağlayıcılığı,  taraflardan  birinin  önceden  tespit  ederek  sözleşmenin  içeriğine  koyduğu  genel  işlem 
ş
artlarının,  diğer  tarafça  sarih  veya  zımni  bir  irade  beyanıyla  kabul  edilmiş  olmalarına  bağlıdır 
(EREN, 198; FIKENTSCHER, 100; KAPLAN, 54; KAPLAN, Banka Sözleşmelerinin Yorumu, 7). 
322
 FIKENTSCHER, 88; VON DER CRONE, 251; BARLAS, 811. 
323
 BARLAS, 814. 

---

 
112 
hükümler, ayrıca bir kabul beyanına gerek kalmaksızın uygulanabilirler
324
. Çerçeve 
sözleşmede yer alan hükümlerin üçüncü kişi aleyhine uygulanabilmesi ise, ancak söz 
konusu  üçüncü  kişinin,  münferit  sözleşmede,  çerçeve  sözleşmenin  şartlarını  kabul 
ettiğini açık veya örtülü olarak beyan etmesi kaydıyla mümkün olabilir
325
. 
b.
  Standart Swap Çerçeve Sözleşme Metinleri 
ki  taraf  arasında  kurulan  tüm  münferit  işlemlerin  bir  çerçeve  sözleşmede 
toplanması  ihtiyacı,  biri  pratik  diğeri  ise  hukuki  olmak  üzere  iki  temel  sebepten 
kaynaklanır.  Pratik  sebep,  sözleşmelerin  kuruluşunda  rasyonalizasyon  ve 
standardizasyon  sağlanması  isteğidir.  Esasen  iktisadi  açıdan  eşit  durumda  olmayan 
taraflar arasında bu fonksiyonu, genel işlem şartları yerine getirmektedir
326
. Taraflar 
arasında  yapılacak  bir  çerçeve  sözleşmede,  ileride  kurulması  düşünülen  münferit 
sözleşmelere  ilişkin  esaslı  noktalar  belirlenerek  münferit  sözleşmenin  içeriği  asgari 
düzeye  indirgenebilir.  Böylece  bir  yandan  sözleşmenin  geçerliliğini  tehlikeye 
düşürebilecek  belirsizlikler  ortadan  kaldırılmış,  diğer  yandan  da  münferit 
sözleşmenin  kuruluşu  kolaylaştırılmış  ve  hızlandırılmış  olur
327
.  Çerçeve 
sözleşmelerin  kullanılmasının  hukuki  sebebi  ise bu  şekilde  tüm  münferit  işlemlerin 
tek  bir  sözleşmede  toplanabilmesidir
328
.  Bu  yolla  taraflardan  birinin  iflası  halinde, 
                                                 
324
  BARLAS,  814.  Borçlar  Kanunu  m.  111  hükmü  ile  düzenlenmiş  olan  üçüncü  kişi  yararına 
sözleşme,  taraflarca  ifanın  üçüncü  kişiye  yapılmasının  kararlaştırıldığı  sözleşme  türünü  ifade  eder. 
Üçüncü kişinin böyle bir sözleşme dolayısıyla alacak hakkını kazanması için sözleşmeye katılması ve 
hatta  bu  sözleşme  ve  alacaktan  haberdar  olması  gerekli  değildir  (EREN,  1096; 
TEK NAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP,  289;  FIKENTSCHER,  149).  Üçüncü  kişi  yararına 
sözleşme,  taraflar  arasındaki  sözleşmenin  bir  unsuru  olabilir  ya  da  ondan  ayrı  yan  bir  sözleşme 
ş
eklinde ortaya çıkabilir (EREN, 1097).  
325
 Borçlar hukukunda geçerli olan nisbilik ilkesinin de bir yansıması olan üçüncü kişi aleyhine borç 
kurulamaması  ilkesi  gereğince  hiç  kimse  iradesi  dışında,  külli  halefiyet  hali  hariç,  sözleşme  veya 
başka bir sebeple borç altına sokulamaz. Dolayısıyla tarafların üçüncü kişi aleyhine borç doğurucu bir 
sözleşme yapmaları mümkün değildir (EREN, 22; FIKENTSCHER, 152). 
326
 EREN, 198; TEK NALP, 125. 
327
  FRANZEN,  18;  RAYROUX,  12;  FULBIER,  681;  ALLEN&OVERY,  Ten  Themes,  1; 
KRAEMER, 359; EBENROTH/MESSER, 15; DAS, 624; FLANAGAN, 230. 
328
 RAYROUX, 14; EBENROTH/MESSER, 16; JAHN, 101; FRANZEN, 18; DECKER, 1009. 

---