T. C. İStanbul üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ tarih ana biLİm dali
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bulgarskiy Gorod
- Puteşestvie Abu-Hamida al-Garnati
- 4.2.2.4.2.2. Ön Ural Bölgesiyle Yapılan Ticaret
- 4.2.2.4.2.3. İtil Bulgar Mordva Ticari Münasebetleri
- A. e.
yiyecek İtil Bulgar rı doğu ile kuzey bölgeleri arasında yapılan ticarette arabulucu vaziyet eydana geliyordu mitsel varlıklar orada aşıyorlardı. Almuş tarafından tarif edilen Velikan (Dev) kuzeyden geliyordu 304 . Yüksek ağaçtaki büyük kuş ta orada yaşıyordu 305 . Kuzey toprakları ile ilgili olarak benzer çekici bir şekilde Başkur n erzakları, çömlek ve metal kaplar da dâhildi 300 . Kama’nın yukarı taraflar bölgesinde ortaya çıkarılan arkeolojik kalıntılarda ında bugünkü Perm larına ait çok sayıda eşya bulunmuştur. Bu bölgede Visu ülkesi yer alıyordu ki, İtil Bulgarlarının burada ticari koloniler kurduklarını kanıtlayan arkeolojik veriler oldukça fazladır 301 . İtil Bulgarla teydiler. Bu konumlarını tamamen hâkimiyetlerinde tutuyorlardı. Bundan dolayı hiçbir şekilde doğulu tüccarların kuzey bölgelerine Araplar dâhil kimsenin girmesine müsaade etmiyorlardı 302 . Kuzey insanlarının vahşilikleriyle ilgili türlü masallar uydurarak onları korkutuyorlardı 303 . Bulgarların kuzeyindeki halkların toprakları Ortaçağ algılayışına göre kendine özgü dünyanın öbür ucundaki bir krallıktı. Orada çeşitli harikulade olaylar m y telakkiler eski Ruslarda da vardı. Efsanevi Kafdağı ilgi tlar ve Orta Asya’nın bazı halklarınca kuzeyde bir yerlerde yer alıyordu. Tüm bu rivayetleri Bulgarların haberleri olarak ta değerlendirebiliriz. Zira XII. yüzyıla kadar kuzey halklarıyla olan ticareti tamamen tekellerine almışlar ve ne doğulu ne de Rus tüccarlarının oraya girmelerine müsaade etmemişlerdir. Onlar bu amaçla kuzey topraklarına giden yabancıları başına gelen çok sayıda belalarla ilgili fantastik hikâyeler ve aynı şekilde kuzeyli insanların daha güneydeki topraklara getirebilecekleri olumsuzluklarla alakalı hayali rivayetler uydurmuşlardır 306 . El- Garnati Bulgar ülkesine Yura ve Visu insanlarının girmesinin yasak olmasıyla ilgili olarak şaşkınlıkla şöyle yazıyordu: 300 Huzin, Bulgarskiy Gorod, s.241. 301 F. Ş. Huzin, “Voljskaya Bulgariya X-Naçalo-XIII vv.:Territoriya, Arheologiçeskie Pamyatniki, Naseleniye” Oçerki Po Arheologii Tatarstana, Kazan, İzd. Şkola, 2001, s.141. 302 Smirnov, Voljskie Bulgarı, s.43. 303 A. e., s.146. .138. s.99. 304 Kovalevskiy, Kniga Ahmeda İbn-Fadlana, s 305 Puteşestvie Abu-Hamida al-Garnati, s.32. 306 G. M. Devletşin, “O Geografiçeskih Znaniyah Voljskih Bulgar Domongolskogo Perioda”, İz İstirii Rannih Bulgar, Otv. Red. A. H. Halikov, Kazan, İzd. KFAN SSSR, 1981, 273 “…Bu bölgeye onlardan biri girdiğinde yaz ortası olsa dahi hava soğur, kış gibi olur. Ekinler bozulur… Bu sebeple onlar 307 ın Bulgar ülkesine girmesine müsaade edilmez” . Görüldüğü üzere yazılı kaynaklar IX. yüzyıldan XIV. yüzyıla kadar İtil Bulgarla bulunduklar belgelem aynalar; savaş aletleri kalıntıl Samani dirhemleri ve Bulgar paralarına ait gömütler; tarım aleti olarak pulluk bıçakları gibi pek çok İtil Bulgar eşyası İtil Bulgarlarının yerli Fin-Ugor halkları rının kuzey halklarıyla sürekli ve sıkı bir ticari münasebet içerisinde ını ve arabulucu konumlarını kimseye kaptırmak istemediklerini ektedir. İtil Bulgarları Yura, Aru ve Visu bölgelerine süs eşyaları; küpe, çok boncuklu gümüş kolye, yüzük, bilezik, av tasvirli plakalar gibi muhteşem Bulgar kuyumculuk işlerini, çok sayıda Bulgar tipi keramikle yapılmış çömlekler ve kap- kacaklar, Bulgar demircilerinin ürettikleri demir ve bronz kilitler, anahtarlar, orak ve benzeri tarım araçlarını satmışlardır. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan çok sayıda materyal bunu desteklemektedir 308 . 4.2.2.4.2.2. Ön Ural Bölgesiyle Yapılan Ticaret İtil Bulgarlarının ticari münasebete girdiği diğer bir alan olan Ön Ural bölgesinde Ortaçağ’a ait arkeolojik kalıntılar arasında yaklaşık 250 tanesinin İtil Bulgar zanaatkarlarının ürünleri oldukları tespit edilmiştir. Bu ürünler arasında Komi-Permyak topraklarında karşılaşılan Bulgar keramik kap kacak kalıntıları dikkat çekicidir 309 . Bu kalıntılar İtil Bulgarlarının bölgeyle olan ticari münasebetlerinin somut delillerini teşkil etmektedirler. Ön Ural bölgesinde ortaya çıkarılan çok sayıda kuyumculuk işleri ve mücevher kalıntıları: küpe, kolye, boyun yelesi, salkım küpeler, av tasvirli şerit ve hasır bilezikler, değerli taşlı yüzükler, gerdanlıklar, kemer tokaları; kemikten ve bakırdan taraklar, arı: demir ok uçları, kemik kaplamalı yaylar, mızraklar, kılıçlar, savaşçı baltaları; gündelik yaşam gereçleri: bakır ve gümüş kaplar, kilit ve anahtarlar, çömlekler; dinsel obje olarak muskalar; ticari obje olarak demir ve bronz ağırlıklar, 34. kaya Bulgariya, s.53-54. ıy Put: Srednevekovoe Priurale v Ego Ekonomiçeskih i Gos. Ped. Universiteta, 2000, s.45-60. 307 Puteşestvie Abu-Hamida al-Garnati, s. 308 Valeyev, Voljs 309 A. M. Belavin, Kamskiy Torgov Etnokulturnıh Svyazah, Perm, İzd. Perm 274 arasında sürekli yaşadıklarına ve bu insanlarla yoğun ticari münasebet teşkil ettiklerine delalet etmektedir 310 . 4.2.2.4.2.3. İtil Bulgar Mordva Ticari Münasebetleri rlarının kuzey-batısında yer alan Mari kabileleri “Çeremiş” adıyla kaynaklarda zikredilmektedir. İtil Bulgarlarının bu kabilel ileleriyle sıkı ticari münasebetler içerisinde bulunduğunu ve X. yüzyıldan sonra zanaatın gelişme t b irleriyle mücadeleye girişmişlerdir 314 . Yukarda ifade ettiğimiz tüm bu veriler ışığında İtil Bulgarlarının kuzey bölgesiyle sıkı ticari münasebet içerisinde bulunduklarını, bu bölgedeki kabilelerle olan ticareti yönlendirmek ve kontrol altında tutmak için ticari merkezler Aynı şekilde, İtil-Bulgarları kuzey batısında yaşayan Mari ve Mordva kabileleri ile de sıkı ticari münasebetler tesis ederek zanaat ürünlerini satıyorlardı. Arkeolojik kazılarda elde edilen çok sayıda Bulgar kuyumculuk yapımı üç boncuklu kolyeler, büklümlü bilezikler ve balta gibi tarım aletleri bu ticari münasebetlerin yoğunluğunu destekler niteliktedir 311 . İtil Bulga erle olan ticari münasebetlerine arkeolojik veriler ışığında bakılacak olursa bu kabilelerin yaşadığı bölgelerde çok sayıda Samani ve Bulgar basımı madeni paraların bulunması (bu paraların delik olması bunların para olarak değil küpe gibi süs eşyası olarak kullanıldığını göstermektedir) İtil Bulgarlarının Mari kab siyle birlikte ticari ilişkilerin sürekli bir karakter kazandığını göstermektedir. İtil Bulgarları bu bölgede ticari merkezler kurarak ticari faaliye lerini yoğunlaştırıyorlardı 312 . Mariy kabilelerine ait putperest mezarlıkları tamamıyla İtil Bulgar zanaatkârlarının üretmiş oldukları eşyalarla doludur 313 . XI. yüzyıl sonlarından itibaren Vladimir-Suzdal ve Novgorod knezliklerinin güçlenmesiyle İtil Bulgarlarının Mari kabileleri ile olan ticari münasebetleri nispeten zayıflamaya başlamıştır. Kuzey-doğu Rusları ve İtil Bulgarları bu bölgede etki alanlarını genişletmek için ir b 310 A. e., s.71-132. 311 Valeyev, Voljskaya Bulgariya, s.57. 312 A. e., s.55-56. 313 Kazakov, Bulgarskoe Selo, s.154. 314 Valeyev, Voljskaya Bulgariya, s.57. 275 Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|