Tarmoqlarning tasniflanishi va ularni qo’llash xususiyatlar

1.2. Axborotlashtirilgan axborot tizimlari muammolarini hal qilish yo’llari
Axborotning o’z vaqtida kеlishi va o’z vaqtida bajaruvchilarga yuborilishi, ya’ni tеzkorligi ham juda muhim ahamiyatga ega. U boshqaruv jarayonining, binobarin, ishlab chiqarishning uzluksiz borishiga yordam bеradi, shuningdеk, dastlabki axborotni boshqarish turli maqsadlar uchun oson o’zgartirish, undan boshqaruvning barcha bo’g’inlarida foydalanish mumkinligi, axborotning uzil-kеsil ishlanishi, undan qo’shimcha ishlov bеrmasdan foydalanish ham katta ahamiyatga ega. Axborotlarni turli vostilar orqali qabul qilish, qayta ishlash hamda uzatish mumkin. Barcha turdagi vositalar jamlanmasi ham o’z o’rnida yangi texnologiyani tashkil etadi. Axborot texnologiyasi o’zi uchun asosiy muhit bo’lgan axborot tizimlari bilan bevosita bog’liqdir. Chunki axborot texnologiyasi axborot tizimlarida mavjud bo’lgan ma’lumotlar ustida bajariladigan turli hil murakkablikdagi operatsiyalar, amallar va algoritmlarni bajarishdan iborat bo’lgan tartiblashtirilgan jarayon bo’lib hisoblanadi.Axborot tizimiga kiradigan ma’lumot sifatida axborotni shakllantiruvchi axborot manbalari va ma’lumotlarni yig’ish tizimi kо’rib chiqiladi. Chiqadigan axborot sifatida esa qarorlarni shakllantirish va qabul qilish, ya’ni axborotdan maqsadli ravishda foydalanish tizimi tahlil etiladi. Demak, axborot tizimi axborotni boshlang’ich yig’ish va undan ikkilamchi foydalanish tizimi bilan o’zaro bog’liq. Axborot tizimi boshqarish tizimining asosi sanaladi. Biroq butun boshqarish tizimi bu bilan tugamaydi. Qarorlar qabul qilish ishlab chiqarishga ta’sir ko’rsatuvchi boshqarish tizimining boshqa tomonini tashkil etadi. Axborot tizimi tushunchasi uzluksiz axborot tushunchasi va uning moddiy namoyon bo’lishi bilan bog’liq. Bunda axborot tizimining ikki tomoni, ya’ni texnologik va mazmuniy jihatini farqlash lozim. Axborot tizimiga texnologik yondashuv uni axborot protseduralarini (ma’lumot yig’ish, ro’yxatga olish, uzatish, saqlash, jamlash, qayta ishlash va hokazolarni) kompleks amalga oshirish bilan bog’liq boshqaruv jarayonlarining biri sifatida ko’rib chiqishni ko’zda tutadi. Protseduralarni bajarish tashkilotning asosiy faoliyatini amalga oshirish jarayonida ro’y beradi. Boshqarishni avtomatlashtirish birinchi galda axborot protseduralarini bajarishga yo’naltirilgan bo’ladi.
Axborotlashtirilgan axborot tizimlari muamolari va ularni hal qilish yo’llari bir qancha maqsadlarga qarab o’zgaradi. Quyida eng umumiy muamolar va ularni hal qilish yo’llari keltirilgan:
1.Xavsizlik muamolari:
Axborotlashtirilgan axborot tizimlarida xaavfsizlik muamolari ko’plikka chiqishi mumkin. Bu muamolari o’z ichiga axborotning yo’lovchilarga nisbatan manfiyligini taminlash, malumotlarni va hujjatlarni ajratib turish, hujjatlar haqida so’rovlar va shikoyatlarni bartaraf qilish va hujjatlarni hujjatlar omborida saqlash va boshqarishga oid bo’lishi mumkin. Xavsizlik muamolarini hal qilish uchun keng qo’llaniladigan usullar shu jumladan, ma’lumotlarni shirflash, kimlik tekshiruv mexanizmlari, fayllarini egallash va hujatlar omborini xavfsizligini ta’minlashdagi texnik vositalar, xavfsizlik ta’limotiva ushbu muamolarni yechish uchun yangiliklardan xabardor bo’lishni o’z ichiga oladi.
2.Scalability (o’sishga tayyorlash) muamolari:
Axborotlashtirilgan tizimlarning o’sishga tayyor bo’lishi muhimdir, chunki tizmlarda yoqtirilgan ma’lumotlar va so’rovlarning miqdorlari o’sishiga qarab o’zgarishi mumkin. Bu muamolar boshqaruvning yanada ko’p talab qilishi, tarmoq va serverlar orqali ma’lumotlar omboridan tezlik bilan ma’lumotlarni olish, ishlab chiqarish jarayonlarini optimallashtirish uchun tizimni o’sishga tayyor qilishni talab qiladi. Bu muamlarni hal qilishning yo’llari shu jumladan, tizimni doimiy ravishda monitoring qilish, resurslarni moslashtirish, tarmoq va serverlar orqali yukni nazorat qilish,ma’lumotlarni qismlarga bo’lish, quyidagi usullar orqali tizimni o’sishga tayyor qilish mumkin.
3.Integratsiya muammolari:
Axborotlashtirilgan tizimlar o’rtasidagi integratsiya muaolari tizimlarning bir biriga bog’liqlik o’rnatish va o’zaro ma’lumot almashishning to’g’ri amalga oshirishi bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Bu muamolar tizimlarning aloqalarini tuzish, protokollarni moslashtirish,sinxronizatsiyava tarmoq protokollarini ishlatish, integratsiya loyihalarni amalga oshirish va ma’lumot almashishning boshqa xususiyatlari bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Integratsiya muamlari hal qilish uchun API lar, datalarni standartlashtirish, ma’lumot almashish protokollarini to’g’irlash va malumot almashishni qo’llashda ishltiladigan vositalardan foydalaniadi.
4.Ma’lumotlar to’plami va boshqarish muamolari:
Axborotlar omborlarining tuzilishi, ma’lumotlarni to’plash, saqlash va boshqarish muamolari ham yana bir muommolardir. Bu muammolar ma’lumotlarni moslashtirish muamolarni qayta ishlash va optimallashtirish,ma’lumotlarni indekslash va qidirish, ma’lumotlarni to’plab olish va o’zgartirish, ma’lumotlarni to’g’irlash va standartlashtirish, ma’lumotlar bazalarini boshqarish va ma’lumotlarni amalga oshirish jarayonlarini osonlashtirish bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Ma’lumotlar omborlarini boshqarishning muammolarnihal qilish uchun ma’lumotlarni stukturlash, ma’lumotlar bazasi tizimlarini to’g’irlash, indekslarni va indekslashni optimallashtirish, so’rovlarni tezkorlik bilan amalga oshirish, ma’lumotlar omborini monitoring qilish va optimallashtirish, ma’lumotlarni avtomatik tarzda to’plash va o’zgartirish, ma’lumotlar omboridagi xatolarni aniqlash va bartaraf qilish, ma’lumotlarni cheklash kabi usullardan foydalanish mumkin.
Har bir axborotlashtirilgan axborot tiziming muammolari va ularni hal qilish yo’llari tizimga va muammolarga aloqadar bo’lgan xususiyatlarga bog’liq bo’ladi. Muammolarni hal qilish uchun kerakli texnikalar, protsedurlar va vositalar mavjud bo’lishi, tizimni doimiy ravishda monitoring qilish va yangiliklardan xabardor bo’lish zarur bo’ladi. Axborotlashtirilgan axborot tizimlarini muammolarini hal qilishda tizim administratorlari, ma’lumotlar analitigi va ma’lumotlar ombori mutaxasislari, tizim ishlab chiquvchilar va boshqa sohalarda mutaxassislari, tizim ishlab chiquvchilari va boshqa sohalarda mutaxassislar ishtirok etishi mumkin.

Axborotlashtirilgan axborot tizimlarida muammo va hatolar paydo bo'lishi odatiy holatdir. Bu tizimlarda muammo va hatolarni hal qilish uchun quyidagi yo'llar mavjud: Teknik muammo va hatolar: Axborot tizimlari, texnikaviy xususiyatlari tufayli muammo va hatolarga uchrayishi mumkin. Bu muammo va hatolarni hal qilish uchun, tizimni rivojlantiruvchilar va texnik hodimlar tizim ustida ishlovchi xatolarni izlash, tizimni yangilash, bug'larini tuzatish, yoki yordam olish uchun foydalanuvchilarga texnik himoya va yordam ko'rsatish lozim.

Xavfsizlik muammolari: Axborot tizimlari, xavfsizlik muammo va hatolarga uchrayishi mumkin. Bu muammo va hatolarni hal qilish uchun, tizimni xavfsizligini ta'minlash uchun zarur tegishli xavfsizlik sohalari bilan ta'minlash, yagona kirish nuktasini himoyalash, fayllarni shifrlash, xavfsizlikni monitoring qilish va zarur tahlil va hisobotlar bilan tizim ustida ishlovchi xavfsizlik hodimlari bilan ishlash lozim.Axborot tizimi doimiy ishlashini ta'minlashda muammo va hatolar paydo bo'lishi mumkin. Bu turlil muammo va hatolarni hal qilish uchun, tizimni monitoring qilish va qo'llab-quvvatlash, doimiy nazorat va boshqaruvni ta'minlash, serverlarning ishlash holatini monitoring qilish, tizim ustida ishlovchi hodimlar va tizim administratorlari orasida yo'nalishlarni aniqlash va maslahat olish lozim.Tizimning iste'molchilar tomonidan noto'g'ri foydalanish: Tizimni noto'g'ri foydalanish, muammo va hatolarga olib kelishi mumkin. Bundan qutulish uchun, foydalanuvchilarning tizim bilan ta'limlanganligini ta'minlash, tizimni ishlatish bo'yicha qo'llanma va yordamchi materiallarni taqdim etish, foydalanuvchilarga yordam ko'rsatish uchun qo'llanma va aloqa kanallarini taqdim etish zarur.
Tizimning yanada rivojlantirish va yangilash muammo va hatolari: Axborot tizimlari yanada rivojlantirish va yangilash jarayonida muammo va hatolarga duch kelishi mumkin. Bu turlil muammo va hatolarni hal qilish uchun, yangi versiyalarni ishlab chiqish, tizimni yangilash va qayta ishlab chiqish, foydalanuvchilardan takliflar va xatolar haqida ma'lumotlarni to'plash, tizim ustida ishlovchi jamoa bilan ishlash va ularga xatolar, takliflar va yechimlar haqida ma'lumotlarni yetkazish zarur.