Təbliği Respublikanın kütləvi və ixtisas
Yüklə 465,7 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əlavə 7 M.F.Axundzadə haqqında fikirlər
- İlham Əliyev
- Ə.Dəmirçizadə
- C.Məmmədquluzadə
- S.Ağamalıoğlu
*** ...Bəşər övladına səadət və qurtuluş o zaman nəsib olacaqdır ki, istər Asiyada və istərsə də Avropada insanın şüuru tamamilə əbədi həbsdən xilas olsun və bütün işlərdə də, təfəkkürdə də hadisələr deyil, insanın ağlı yeganə dəlil, sənəd və hakimi - mütləq olsun. *** Canlılar aləmində insan daima tərəqqi tələb edən bir növdür və fikir azadlığı olmadan tərəqqi mümkün ola bilməz. Tərəqqinin nəticəsini zəmanəmizdə sivilizasyon adlandırırlar. Sivilizasyon elə bir ümumi sözdür ki, onun məzmununda bütün sənətlər, fəndlər, qüdrəti-dövlət, millətin asayişi və mədəniy- yətin bu kimi şərtləri cəm olmuşdur. Əgər cəmiyyət öz fərdlərinə fikir azadlığı verməzsə onları ata-babanın və övli- yaların qərar verdikləri şeylərlə kifayət etməyə və bunlardan kənara çıxmamağa və ağıllarını mədəniyyət işlərində işlətməyə məcbur edərsə, bu sürətdə fərdlər yer əkən, məhsul toplayan və hər bir işi düşünmədən və fikir etmədən görən avtomat olarlar; və ya onlar dəyirman atlarına bənzərlər ki, hər gün müəyyən dairədə dolanarlar və öz vaxtında da arpa-saman yeyib su içər və yatarlar, sonra yenə oyanıb haman dünənki dolanışı dünyanın axırına qədər təkrar edərlər. Və bu biçarə atların hərgiz xətri olmaz ki, dünyada çəmənlər, otlaqlar, çayırlıqlar, çiçəkliklər, meşələr, dağlar və dərələr vardır; əgər bağlı olmasaydılar, dünyada gəzərdilər və o könül açan yerləri görərdilər və dünya nemətlərindən tamamilə faydalanmış olardılar.
*** Mən sağ ikən komediyamın öz dilimizdə tamaşaya qoyulması mənin üçün böyük xoşbəxtlikdir. Bu gün “Hacı Qara”nı öz dilimizdə səhnədə göstərməklə mənim ömrümün üstündə on il də artırdınız... Bakıya gəlib bu ilk tamaşanı öz gözlərimlə görmədiyim üçün təəssüf edirəm.
Əlavə 7 M.F.Axundzadə haqqında fikirlər M.F.Axundzadənin yaradıcılıq yolunu səciyyələndirən tarix səhifələrini vərəqləyərkən biz böyük iftixar hissi keçiririk ki, xalqımız ağır zamanlarda, gerilik, dini fanatizm şəraitində belə görkəmli şəxsiyyət, öz dövrünü qabaqlayaraq gözəl əsərlər yaradan bir insan yetişdirmişdir... H.Ə.Əliyev, ümummilli lider Mirzə Fətəli Axundzadə bütün həyatı boyu doğma vətəninin və xalqının tərəqqisi yolunda yorulmadan çalışaraq yeni dövrün irəli sürdüyü mühüm elmi, mədəni və ictimai- siyasi məsələlərə daim fəal münasibət ifadə edən və zamanın qabaqcıl ideyalarından bəhrələnməyə çağıran yaradıcılığı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafı tarixində parlaq səhifə açmışdır. İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti M.F.Axundov ümumi Şərq xalqlarını, xüsusən azər- baycanlıları maarifləndirmək, yeni mədəniyyət aləminə daxil etmək, feodalizm, despotizm və din əsarətindən xilas etmək uğrunda mübarizə apararkən, ictimai ünsiyyətin əvəzsiz vasitəsi - mədəniyyətin forması və ən kəskin silahı olan dili nəzərdən qaçırmamış, hətta dil və onun təzahur forması olan yazı (yəni özünün qəbul etdiyi kimi – “Qrafik dil”) məsələsi ilə xüsusi məşğul olmuşdur. O, dil və dilçilik məsələləri ilə həm nəzəri, həm də əməli surətdə məşğul olmuş, əməli əhəmiyyəti olan ən mühüm sahələrə əl atmış və ən xəstə cəhətləri sağaltmağa cidd-cəhd ilə çalışmışdır. Ə.Dəmirçizadə professor Mən Tiflisdə qulluq edən vaxtda mərhum M.F.Axund- zadə öz komediya kitabının bir cildini mənə vermişdi. Gimnaziyada əlliyə qədər müsəlman şagirdləri var idi ki, onların otuzu pansionda oxuyurdular. Onlardan 10-15-i axırıncı klaslarda idilər. Bir neçə gün onları yığıb Mirzə Fətəlinin komediyalarını onlara oxuyub təvəqqə elədim ki, birisini seçib oynasınlar. “Hacı Qara”nı seçdilər... Elannamələr yazıb payladıq ki, filan günü, filan yerdə müsəlman teatr çıxaracaq. Oynayanlardan hər kəs qəribə-qürəbalardan özlərinə paltar və qeyri tapdılar. Otaqların bir böyügündə teatr çıxartdıq.
M.F.Axundov yalnız Azərbaycanda deyil, Yaxın Şərqdə də realist ədəbi məktəbin bayraqdarı, dramaturgiyanın, yeni realist prozanın, inqilabi demokratik ədəbiyyatşünaslığın pioneri, rus mədəniyyətinin carcısı, görkəmli alim, materialist nəzəriyyəçi, böyük demokrat və maarifçidir.
“Vəziri-xani-Lənkəran” pyesinin müəllifi M.F.Axun- dovdur. Onun komediyaları xarici dillərə də tərcümə olun- muşdur. Bir zamanlar o, rus yazıçılarının da diqqətini cəlb etmişdir. Sənəti çox gözəl bilən, istedadlı tənqidçi Apollon Qriqoryev onu Molyerlə müqayisə etmişdir. Mən etiraf etməliyəm ki, bizim pyeslərimizdə rast gəlinən və bizdə təəssüf doğuran mənasız gülüş, boş sözlər bu pyesdə yoxdur.
Mirzə Fətəli Axundovun komediyalarının türk səhnəsin- də görsənməsi əgər bir böyük tarixdirsə, buna iki şey bais olub- dur: biri budur ki, Mirzənin komediyaları ümumiyyətlə xeyli dəyərli əsərlərdir; elə bir əsərlərdir ki, onlarla nəinki bizim yox mənziləsində olan səhnəmiz fəxr edə bilərdi, bəlkə bir belə pyeslər sair mütəmməddin millətlərin səhnələrini zinətlən- dirməyə qabil ola bilərdilər. Biri də budur ki, Mirzə Fətəlinin komediyalarında Şərq qadını ilk dəfə səhnəyə çıxıbdır, orada danışıbdır, gülübdür, ağlayıbdır və o orada birinci dəfə kişilər içində izhari-vücud eləyibdir.
Mirzə Fətəli həqiqi bir demokrat idi, o, demokratizmin forması içərisində dolaşmışdı. Lakin, bir-birini tamamlayan ruhaniləri, feodalları, müstəbidləri inkar etməklə, o, istismar edilən zəhmətkeş kütləyə, işçi və kəndlilərə doğru böyük bir addım atdı. Mirzə Fətəli bu məzlum xalqı savadlandırmaq və bilikli etmək istəyirdi ki, onlar gələcəkdə öz tarixlərini yarada bilsinlər. S.Ağamalıoğlu, dövlət xadimi Gənc Mirzə şiddətli zəkası ilə dan ulduzu kimi parlamış, özündən sonra yetişən gənc şair və ədiblərə uzun bir müddət rəhbər və mürşid olmaqla bərabər yenə də tarixi-ədəbiy- yatımızda hamıdan yüksək bir mövqe tutaraq, hamısının
Yüklə 465,7 Kb. Dostları ilə paylaş:
|