Telman orucov

34 
 
qarşısında acizliyini göstərdi. Ona yönələn həmlələri görüb geri çəkilməyə başladı 
və  bütünlüklə  öz  mövqeyini  itirdi.  O,  zəif  prezident  idi,  ona  görə  də  seçkiqabağı 
cəh-cəhləri  bizi,  çaşdırmamalıdır.  Onun  bəyanatlarının  hamısı  Sərkisyanla  zahiri 
qarşıdurmaya  hesablanmışdır,  mahiyyətcə  onların  mövqelərində  elə  bir  fərq 
yoxdur.  Digər  tərəfdən  vəd  başqa  şeydir,  prezident  postundakı  real  əməllər  tam 
başqa  xarakter  daşıyır.  Seçki  keçirilən  ölkədə  bu  vədlərin  məcmundan  cənnət 
düzəltmək  olar,  lakin  seçkidən  sonra  hər  şey  yaddan  çıxır,  əvvəlki  vəziyyətinə 
qayıdır, həmin öhdəliklər dağından bir qum dənəsi də qalmır. Onu da qeyd etmək 
lazım gəlir ki, indi o, başqalarının gözünü açmaq istəyir, özü isə daim kor-koranə 
hərəkət etməyə üstünlük verirdi. 
Ter-Petrosyan  obrazını  nə  qədər  bəzəsələr  də,  onun  keçən  prezidentliyində 
istifadə  etdiyi  caynaqlarını  gizlətmək  mümkün  deyildir. Məgər  çalağan  dönüb bir 
andaca  sərçə  olurmu,  belə  dəyişilməyə  heç  cür  inanmaq  mumkun  deyildir,  çünki 
onun prezident karması olduqca eyibli və ikrah oyadandır. O, Qarabağ müharibəsi 
hesabına  özünə  şöhrət  qazanmaq  istəyirdi,  ancaq  öz  ölkəsinin  və  vətəndaşlarının 
vacib  problemlərin  unudurdu,  onlara  məhəl  qoymurdu.  Ölkənin  iqtisadiyyatı  ən 
aşağı  nöqtəyə  düşmüşdü,  bütün  resurslar  müharibə  ehtiyaclarını  ödəməyə  sərf 
olunurdu.  O,  hətta  erməni  qaçqınlarının  bir  hissəsinə  öz  vətənlərində  sığınacaq 
verə bilmədi.  
Sosial  vəziyyətin  ağırlığından  adamlar  yad  ölkələrə  mühacirət  etməyə 
başladı, əhalinin sayı kəskin surətdə azaldı. Onun demoqrafik problemlərlə məşğul 
olmağa  nə  həvəsi,  nə  vaxtı  var  idi.  Ona  görə  də  Ermənistan  məskunlarının 
azalmasına görə olan siyahıda da aparıcı yeri tutur.  
Öz  opponentindən  fərqli  olaraq  Serj  Sarkisyan  öz  keçmişini  gizlətmir. 
Özünü  sülhsevər,  xoş  niyyətlərin  carçısı  kimi  göstərmir.  Köçəryan  Avropa 
Şurasının Parlament Assambleyasında vuruşması ilə öyündüyü kimi, o da öz hərbi 
xidmətləri ilə lovğalanmağı məqbul sayır.  
Azərbaycanlıların Robert Köçəryana, Serj Sarkisyana və onların əlaltılarına 
münasibəti  aydın  və  izah  ediləndir.  Onlar  Dağlıq  Qarabağın  taleyi  ilə  oyunun 
önündə  getmiş,  bu  siyasəti  sonralar  silahın  köməyi  ilə  Azərbaycana  və  onun 
xalqına  qarşı  total  müharibə  ilə  davam  etdirmişdilər.  Heç  cür  inanmaq  olmur  ki, 
Ter-Petrosyan  da  öz  əvvəlki  mövqeyindən  imtina  edib,  yenidən  prezident 
seçildikdən  sonra  o  saatca  Azərbaycanın  ərazi  bütövlüyünü  saxlamaq  şərtilə  sülh 
danışıqlarına başlayacaqdır.  O,  nə  qədər  şirin  səslə  oxusa  da, onun  bəyanatlarına 
heç cür inana bilmirsən. Digər tərəfdən, onun bu ölkədə güclü mövqeləri ilə seçilən 
hərbi  dairələrdən  asılılığını  nəzərə  aldıqda,  güman  etmək  olar  ki,  o,  heç  vaxt 
müstəqil addımlar atmağa cəsarət etməyəcəkdir. Onun prezidentliyə ilk gəlişi qanlı 
müharibə  ilə  yadda  qaldı,  ikinci  gəlişində  də  nəsə  yaxşı  bir  şey  gözləmək  lazım 
gəlmir.  O,  özünü  elə  aparır  ki,  elə  bil,  illərlə  davam  edən  silahlı  münaqişə  vaxtı 
letarqik  yuxuda  olmuşdur,  ona  görə  də  heç  nəyi  xatırlamır  və  bunu  əsas 
götürdükdə,  guya  baş  verənlərin  ona  dəxli  yoxdur.  Ona  görə  də  küləyi  qovmağa 
ehtiyac yoxdur, şirin vədlərə uyub həqiqətə gözü yummaq düzgün olmazdı. 
Azərbaycan  yalnız  öz  iqtisadi  və  siyasi  qüdrəti  ilə,  vətəndaşlarının 
vətənpərvər  ruhu  ilə  Qarabağ  probleminin  ədalətli  həllinə,  süveren  dövlətin  öz 

---

35 
 
torpaqlarının  qaytarılmasına  nail  ola  bilər.  Dağlıq  Qarabağa  muxtariyyət,  bu 
ərazidə  yaşayan  öz  vətəndaşlarına  isə  onların  milliyətindən  və  dini 
mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün Konstitusiya hüquqları verilməlidir. Əgər 
çox  dərin  quyu  qazılmışdırsa,  buradan  qan  çayı  axmışdırsa,  bu  əbədi  davam  edə 
bilməz,  onu  silahın  və  müharibənin  köməyilə  adlamaq  mümkün  deyildir,  hər  iki 
tərəf onun üstündən körpü tikmək üçün bütün vasitə və imkanları tapmalıdır, onun 
bünövrəsində  isə  insanpərvərlik,  barış,  ədavət  və  düşmənçiliyin  istisna  edilməsi 
təbəqələri olmalıdır. 
Tarix  xeyli  dərəcədə  coğrafiya  ilə  müəyyən  olunur.  Coğrafiya  iki  xalqın  – 
azərbaycanlıların  və  ermənilərin  bir-birinin  yanında,  qonşuluğunda  yaşamasına 
qərar vermişdir. Psevdotarixçilər tarixin günc-bucağında ədavəti qızışdırmaq üçün 
nə  səbəb  tapmağa  çalışıb,  nə  desələr  də,  əslində,  uzun  müddət  bu  qonşuluq  qan 
rəngini  tanımamışdı.  Təkcə  XX  əsrin  əvvəlində  və  sonunda  iki  xalq  dostluq  və 
qonşuluğu  unudub,  dinc  yanaşı  yaşamaq  ənənələrindən  üz  döndərib,  müharibə 
cığırına  çıxmışdılar.  Qərəzsiz  və  obyektiv  tədqiqatlar  göstərir  ki,  hər  iki  dəfə  əsl 
müharibəyə  çevrilən  bu  toqquşmaların  təşəbbüsçüsü  və  baiskarı  ekstremizmi 
özlərinin  güclü  silahına  çenvirən  erməni  millətçiləri  olmuşlar.  Artıq  bu 
düşmənçilik və müharibə hər iki xalqı boğaza yığmışdır, bu əzabların yekunu kimi 
onlar sülh, rahat, dinc həyat arzulayırlar ki, bir də heç kəs başqa millətdən olanın 
yaşamaq hüququnu özünə hədəf seçməsin.  
Bizim  istəyimiz  zəyiflik  kompleksindən  irəli  gəlmir,  dövlətimiz  heç  vaxt 
belə  qüvvətli  olmamışdır.  Ancaq,  biz  gücümüzü  döyüş  səhnəsində,  müharibə 
meydanında  sınamaq  istəmirik,  daha  ləyaqətli  həyat  yaşamağa  çalışırıq,  belə 
mövcudluğa  tüfəng  səsi,  artilleriyanın  yayım  atəşi,  qan  tökülməsi  bütünlüklə 
yaddır. Qoy keçmiş qələbəni bizim gözümüzə soxmasınlar. Bəsdir, yeni müharibə 
konvulsiyaları. Gəlin birlikdə cəsarət tapıb, qanlı keçmişi unudaq, təmiz səhifədən 
münasibətlərə başlayaq. Bizi bu vaxt hərbi əməliyyatlar və qırğınlar ayırmayacaq, 
həyat  şəraiti  birləşdirəcəkdir.  Axı  müharibə  təkcə  indiki  nəslə  deyil,  həm  də 
gələcək  nəslə  tuşlanmışdır.  Bəlkə,  hətta  gələcək  nəsillərin  naminə  sülhə  və 
əməkdaşlığa keçək, ədavət və dəbə düşmüş qarşılıqlı nifrətdən əl çəkək. 
Qoy qızışmış adamların ifrat qəzəbi və korluğu xalqına deyil, onların özünə 
zərər  vursun.  Qatil  digər  xalqın  nümayəndəsini  öldürəndə  də  ən  qatı  cinayətlər, 
insanlara nifrət edən adam olmaqdan qalmır. Lovğa adamlar öz şəxsi məqsədlərinə 
nail olmaq üçün hər şeyə gedirlər, bəzən hətta vasitə naminə məqsədi də unudurlar, 
onun  əxlaqdan  kənar  olmasına  belə  əhəmiyyət  vermirlər.  Onlar  öz  insanlığa  yad 
hərəkətlərini və qəddarlıqlarını səfeh adətləri ilə izah edirlər, ona boyun əyərək öz 
xalqının  bədbəxtliklərini  şişirdirlər  və  saxta  təskinlik  üçün  başqa  xalqı  bunda 
günahlandırmaqdan da usanmırlar. 
Prezidentliyə digər namizəd olan Sarkisyanın şansı heç də az deyildir.Onun 
arxasında ordu durur, bütün inzibati resurslar ona işləyir. O, həmçinin vəzifəsi ilə 
vidalaşmaq  ərəfəsində  olan  indiki  prezidentin  köməyinə  arxalanır.  Çünki  o, 
idarəetmə sükanını vaxtilə vəzifədən kənara atdığı adama deyil, öz silahdaşı, dostu 
və  yerlisinə  –  bu  Qafqazda  heç  də  az  əhəmiyyət  kəsb  etmir,  verməyə  can  atar. 
Yəqin  ki,  indi  hakimiyyətdə  olanlar  hər  cür  hiyləgərliyə  əl  atacaqlar  ki,  bu 

---