Телман Оруъов
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
5 bir cəhətimiz yoxdur. Ümumiyyətlə, gənc nəsildə izahı çətin olan sürətli bir amneziya prosesi gedir, keçmişə hörmətlə yanaşmamaq, onu yaddan çıxarmaq kimi xoşagəlməz xüsusiyyətlər formalaşır. Cavanlar hətta öz yaxın qohumlarını, əcdadlarını tanınmamağı elə bir qəbahət hesab etmirlər. Bu məsələdə də, xeyir-şər tədbirlərinin təşkilində olduğu kimi sosial vəziyyət, statuslar arasındakı fərqlər öz iyrənc təsdiqini göstərməmiş qalmır. Səlahiyyət və var-dövlət imkanları hətta yaxın qohumlar arasında da daim öz varlığını yada salan bir sərhəd xətti çəkir. Aşağı kastadan olanlar yuxarılardakına köks ötürür, sitayişə bənzər münasibət bəsləyirlər, lakin müəyyən fayda götürmək naminə onlara yaxınlaşmaq istəyəndə, çeşidlənmə əməliyyatına məruz qaldıqlarından bölünmə xəttinin keçilməz olduğunu anlayırlar. Yuxarı kastadan olanlar isə yaxın, uzaq olmalarından asılı olmayaraq hamıya özlərinin qərar tutduqları səviyyədən baxırlar. Onlar yalnız öz dairələrində olanlarla oturub durmağa üstünlük verirlər, bu adamları qarşılıqlı səmimi hisslər deyil, yalnız silk həmrəyliyi birləşdirir. Axırıncı da nisbi və dinamik xarakter daşıyır, dünənə qədər təzim etdikləri öz mövqeyini itirdikdə ona nifrin yağdırmağa başlayırlar. Bu qrupun tərkibi dəyişsə də, ümumən kütlə dəyişmir, sabit olaraq qalır və onlar öz dünyalarının qaydalarını saxlayır, insanlığı yalnız "nə lazım" olduğunun bolluğu ilə ölçürlər. Düzlüyün, vicdanlılığın səsi aşağıdakılardan gəldiyinə görə heç vaxt onların qulağına çatmır. Beləliklə, həyatı öz üzərində saxlayan dayaqlar çürüməyə, uçmağa başlayır. Bədbəxtlikdən mənəvi aşınma özünü digər sahələrdə də biruzə verir, cəmiyyətin bütün məsamələrinə nüfuz edir. İnsanlar arasında hörmət, ehtiram, səmimi münasibətlər getdikcə azalmağa başlayır, çox vaxt onların təbii təzahürü yoxa çıxdığından, saxta nümunələri, surroqatları meydana gəlir. Sayca, nisbət etibarilə pislər, mənfur adamlar yaxşıları, nəcibləri üstələməyə başlayırlar. Pislik paradoksal görünsə də, həyata düzgün qiymət verməkdə mayak rolunu oynayır, naqislik öz çılpaqlığı, eybəcərliyi ilə diqqəti daha çox cəlb edir. Pisliyin əhatəsində, atmosferində yaşadığımızdan ona adət etməyə başlayırıq, yaxşılıq proyeksiyasının meydana gəlməsi üçün bu fona borcluyuq, necə ki, qaranlığın hesabına biz işığa qiymət veririk. Belə bir vəziyyətdəki mövcudluq bizi həyatı yenidən qiymətləndirməyə sövq edir. Çünki pessimizmə qapılmaqla pisliyin mütləq hökmranlığına şərait yaratmış olarıq. Belə düşünmək səhvdir ki, naqislik hamını kor etmişdir, bu mühit ədaləti, insafı, rəhmi bütünlüklə 6 qəhətə çəkmişdir. Əsla belə deyildir, ümumilikdə xalq öz nəcib keyfiyyətlərini, qarşısında baş əyiləsi ləyaqətlərini qoruyub saxlamışdır, itirməmişdir. Bir vaxtlar həqiqətən də belə bir təhlükə yarananda doğma dilimizin itirilməsindən qorxurduq, çünki dilin tədricən də olsa yoxa çıxması millətin özünün mövcudluğunu sual altında qoya bilərdi. Güman edirəm ki, xalqın əsrlər boyu yaşatdığı yaxşı adətlər, mənəvi dəyərlər də bu qəbildəndir, onların da laqeydlik üzündən bir qədər yoxa çıxması, zəifləməsi, miskin vəziyyətə düşməsi xalqın ən azı böyüklüyünün itirilməsinə yol açardı. İnsan təbiətin bir hissəsi olduğundan onun anadangəlmə damğalarını öz üzərində gəzdirir, axı mikrokosm hesab edilən hər bir insan dünyası kainat adlanan makrokosmun bir parçası, atomudur. Dəniz suyunun bir damlasında onun kimyəvi tərkibi, duzluluğu bilindiyi kimi, insanda da canlı təbiət öz varlığını unutdurmağa qoymur, öz rəngarəngliyini bəşər övladlarının fiziki ölçülərində və görünüşündə olduğu kimi xarakterinin də müxtəlifliyində əks etdirir. Bəlkə də Şekspir bu fərqli obrazlar aləmini nəzərdə tutaraq dünyanı teatr səhnəsinə, insanları isə aktyorlara bənzətmişdi. Onun orijinalda dediyi kimi, kişilərin və qadınların hamısı aktyor olsalar da, səhnədə addımbaşı pis nümunələri əks etdirmək istisna olmaqla, çoxları bu sənətə lazımınca yiyələnməyiblər. Onlar yalnız həyat güldürəndə gülə, ağladanda ağlaya bilirlər, yaxşılığa meyl etməkdə acizlik göstərirlər. Digər hallarda isə onlar fiziki cəhətdən gözəl olduqlarından səhnəyə gəlib çıxan, lakin bu sənətdən xəbəri olmayan gənc aktrisalara bənzəyirlər. Axırıncılar obrazın daxili aləminə, ruhuna nüfuz etməyi bacarmırlar, oynadıqları personajların dünyasının qapısını döyməyə də cəsarət etmirlər, hətta bəzən tələffüz etdikləri sözlərin mənasını belə anlamırlar. Bir qayda olaraq istedadın yoxluğu istənilən an özünü büruzə verməyi, təqdim etməyi bacarır. Öz fiqurasını nümayiş etdirməkdən başqa heç nəyi bacarmayan bu mulyajlarda nə bir hiss, nə də duyğu olur, yalnız şəhvəti alovlandırmağa xidmət etdiklərindən işıq və hərarətdən də məhrum olurlar. Belə aktyorlar kütlə şəklində olduqda bu teatr haqqında da müvafiq təsəvvür yaranmalıdır. Üzvlər cəmiyyətin özü haqqında fikir yürtməyə imkan verir. Özünü dərk edə bilməməyin başlıca bəlalarından biri yaxşı zövqün mühüm əlaməti olan ölçü hissinin itirilməsidir. Bəziləri gerçəkliyi qəbul etmədiyindən, bu gerçəklikdə yalnız özünü görmək istədiyindən fərdi keçmişini idealizə etmək kimi ağılsız bir işə girişir, hətta Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|