Телман Оруъов
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
14 dərc etmişdi. Mənə regionun «Pavlik Morozovu» adı verilmişdi. Sonradan öyrəndim ki, o uşaq öz atası barədə orqanlara xəbər veribmiş ki, qolçomaqlarla əlbirdir, ona görə onu öldürmüşdülər. Mənim atam isə muzdur oğlu muzdur idi. Əlində imkan olsaydı bütün qolçomaqlar sinfinin qanını içərdi. Tələbələrin maraqlandığı görüb, ağzı köpüklənə- köpüklənə keçmiş hadisələri yada salırdı ki, kənddəki üç qolçomağın həyətində çoxlu inəkləri, qoyunları, hətta yanı dayçalı atları var idi. Bizim qapıda özümüzdən başqa bir canlı da yox idi. Qolçomaqların bağına ərik, alma, üzüm oğurlamağa gedirdik, öz qapımızda heç söyüd ağacı da bitmirdi ki, altında kölgələnək. Ona görə də atam kənddə təzə yaranan "TOZ" adlanan artelə birinci yazılanlardan biri olmuşdu. Amma gileylənirdi ki, adını heç yaxşı seçməyiblər, bunun rusca olduğunu bilmirdi. Sonradan ali məktəbdə oxuyanda öyrəndim ki, tərcümədə mənası "torpağı birgə (yoldaşlı) becərmə" deməkdir. Atam bizi öyrədirdi ki, harda qolçomağın malını, davarını gördün vurun, gözünü çıxarın, oğurluğa gedəndə bağındakı ağacların qanadlarını sındırın, amma ehtiyatlı olun, indi onlar quduz canavar kimidir. Qonşu qolçomağın bir danasını həyətimizin xəndəyinə salıb öldürmüşdü, amma şikayət etdi ki, gözümün qabağında kolxozun inəyini həmin qolçomaq xəndəyə salıb, qılçasını qırdı, inək elə oradaca öldü. Heç kəs maraqlanmadı ki, fermadan inək yoxa çıxıbmı, bəs onun ölüsü hardadır? Elə həmin gün qolçomağı tutub apardılar, bir daha ondan xəbər-ətər çıxmadı. O vaxtlar muzdurun, kolxozçunun sözü çox qiymətli tutulurdu, qolçomaq barədə nə desələr reaksiyasız qalmırdı. Qonşumuzun uşaqları məndən qorxurdular ki, onların barəsində nəsə deyərəm. Ataları tutulandan, əmlakları müsadirə olunandan sonra lap fağır olmuşdular. Sonradan iki oğlunu müharibəyə apardılar. İkisindən də qara kağız gəldi. İndiyə qədər də mən onlardan şübhəliyəm, yəqin ki, elə ilk döyüşdəcə almanlar tərəfə keçmişdilər. Sovet hökumətinin düşməninin oğlanları bu hökumət uğrunda vuruşardımı? Anam danışırdı ki, onların evdə qalmış bacıları göydə təyyarə uğultusu eşidəndə sevinə-sevinə deyirmişlər ki, allah qoysa bir-iki günlükdür, gəlib buraları da alacaqlar, kolxozu viran qoyacaqlar, hamının torpağını, mal-qarasını özünə qaytaracaqlar. Hətta milis əməliyyatçısı bu sözlər qulağına çatandan sonra, günün günorta çağı qızları qamçı ilə döymüş və demişdi ki, bir də belə sərsəm şeylər danışsanız, tutub atanızın arxasınca göndərəcəyəm. Dosent bir qədər hissə qapılaraq, onu da əlavə edirdi ki, o qızlardan kiçiyi uşaqlıqdan xoşuma 15 gəlirdi, düşmənçiliyə baxmayaraq onu almaq istəyirdim, ancaq anam bu hadisəni danışandan sonra fikrimdən yayındım. Bacım həmin qızla söhbətində məsələni ona danışanda deyibmiş ki, kənddəki xristian dülgərə gedər, mənim kimisinin evinə ayaq basmaz. İtin törəməsi də küçük olur də, rəngini, görünüşünü dəyişsə də xasiyyətini dəyişmir. Dosentin danışıqlarından savayı digər söhbətlər də məni əmin etdi ki, hətta müharibə vaxtı qorxu, xof nə qədər güclü olsa da, quruluşdan narazı olanlar faşistlərin qısa müddətdə Bakını tutacağı barədə şayiə yayırmışlar və bunu sevinclə qarşılayanlar da olurmuş. Bir məşhur teatr xadiminin söylədiyi əhvalat çox maraqlı idi. Almanların Şərqə, Volqaya tərəfə hücumu uğurlu gedəndə, artıq Qafqazın da taleyininin tezliklə həll olunacağı fikri yayılıbmış. Bir gün opera müğənnisi olan xalq artisti 1942- ci ilin soyuq payız günündə dostu ilə kiçik içki məclisi düzəldir. bir qədər keflənəndən sonra deyir ki, darıxma, hər şey yaxşı olacaq, özü də çox tezliklə. Dostu lap çox maraqlanmağa başlayanda xəbərdar edib ki, bircə şərtlə ki, heç kəsə deməyəcəksən, onda bu xoş müjdəni sənə etibar edə bilərəm. Dostu and-aman eləyəndən sonra deyir ki, gecə yarısı saat ikidə Hitler özü buraya gələcək ki, şəhərin dağıdılmasına, neft mədənlərinin partladılmasına imkan verməsin. Müğənni çox əminliklə danışırmış. Bu ona bənzəyirdi ki, 1793-cü ildə almanlar Parisin qapısı ağzında dayananda şəhərdə belə bir şayiə gəzirdi ki, Prussiya kralı Operada özünə loja saxlanması barədə göstəriş veribmiş. Dostu da bu xəbərə çox sevinir və hər ikisi çox şən, həm də kefli halda xudmani məclisi tərk edirlər. Teatr xadimi danışırdı ki, elə həmin gün gecə saat birdə özü də daxil olmaqla iyirmi nəfərə yaxın tanınmış ədəbiyyat, incəsənət xadimini Mərkəzi Komitəyə yığdılar və bir az sonra onları Mircəfər Bağırovun kabinetinə dəvət etdilər. Mircəfər Bağırov isə təkcə sadəcə respublikanın rəhbəri deyildi, çox böyük nüfuz sahibinə çevrilmişdi. Stalinin ən sınanmış silahdaşı kimi məşhurlaşmışdı, çünki müharibəyə və ölkə iqtisadiyyatına lazım olan yanacağın üçdə ikisindən çoxunu Bakı, Abşeron yarımadası verirdi. Stalin dünyadan keçənə qədər Bağırovun nüfuzü sarsılmaz olaraq qalmışdı, sonra isə onu həbs etdilər, mühakimə etdilər və güllələdilər. Hamı Stalinin ona olan münasibətini və etibarını yaxşı başa düşdüyündən ondan çəkinir, ona qulluq göstərməyə çalışırdı. Ölkə komsomolunun başçısı Kosaryev Bakıda qonaq olanda, Bağırov ona xüsusi diqqət göstərmiş, şərəfinə ziyafətlər təşkil edibmiş. Belə qonaqpərvərlikdən sayıqlığını itirən komsomol rəhbəri yaxın adam kimi ona çatdırıb ki, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|