Телман Оруъов
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
9 dəyişə bilim. Bəlkə də bu həyat zahirən sakit görünür, lakin onda tektonik dəyişikliklər baş verdiyindən, bu həyəcan və narahatçılığımın mənbələrini aradan qaldırmaq iqtidarında deyiləm. Deyirlər ki, insan öz taleyinin ustasıdır. Yəqin, bu mülahizə yalnız xoşbəxtlərin uğurunu izah etmək naminə uydurulub, bədbəxtlər isə şəraitin, dövrün, təsadüfən başına gələn təsadüfün qurbanlarına, üzərlərində onların apardıqları təcrübənin, şıltaqlığın xırda alətinə, adicə oyunçağına çevrilirlər. Burada çox vaxt tale, fatum, qismət kor-koranə öz hökmünü verdiyindən səfillər ordusu yaranmağa başlayır. Bu adamlar elə çətinliklərlə, faciələrlə üzləşirlər ki, əksər hallarda o dünyanın sirli həddində dayanırlar və mistik hisslərdən yaxa qurtara bilmirlər. Bir vaxtlar həyat mənim üçün də qızıl yuxu kimi idi, özümü xoşbəxtliyin ağuşunda hiss edirdim. Lakin bu uzun sürmədi, faciə ilə üzləşdim. İnsan olduqca güclü varlıq olduğu kimi, elə həmin ölçüdə də qeyri-adi dərəcədə zəif, kövrək məxluqdur. Bəzən onun heyrətə səbəb olan ağlı, gücü, qabiliyyəti xırda bir çətinliyin öhdəsindən gəlməkdə aciz qalır, özünün köməksiz olduğunu göstərir. Bioloqların müşahidəsinə görə Afrika filləri özündən bəlkə də milyon dəfələrlə kiçik olan vəhşi bal arılarının çalmasından qorxurlar, çünki arı adətən vuranda elə maddə buraxır ki, onun qoxusuna pətəkdəki bütün arı sürüsü yığılıb gəlir və fili aramsız olaraq sancmağa başlayır. İnsan da belədir, bəzən kiçik bir bəla onun həyatını zəhərləyə bilir, çünki ilkin xarakter daşıyan zərbə o qədər güclü olmasa da daha dəhşətli olan digərlərinin gəlib bu bədbəxti haqlamasına yol açır. Yaşadığımız həyat, müşahidə etdiyimiz hadisələr, nəhayət keçirdiyimiz ömür bu fikri təsdiq edən çoxlu misallar təqdim edir və öz timsalımda məhz belə nümunə ilə, onun bir məhvedici təsiri şəklində tanış olmaq imkanı əldə etmişəm. Aldığım ibrət dərsi ümumən bədbəxtliklər tarixçəsinin əks-sədası olduğundan onu örtülü şəkildə saxlamağa da ehtiyac duymuram. Həyat çox vaxt faciələrin döyüş səhnəsi olduğundan onu dərk etmək lüzumu meydana çıxır. Bu dərk bəlkə də başqalarını aşkar səhvlərdən çəkindirdi, gələcəyə təhlükəli cığırlarla getmək şirniklənməsinin qarşısını aldı. Bu xəbərdarlıq ona görə vacibdir ki, adamlar instinkt qaydasında çox vaxt möcüzəyə, sirrə can atır və nəticədə də onların bəhrələri ilə zəhərlənir. Sonradan isə başına gələnləri özünün sadəcə bir qurbana çevrilməsi nöqteyi-nəzərindən irəli gələn arqumentlərlə qiymətləndirməyə və izah etməyə çalışır. Başqalarına hətta yad görünən hər bir taleyin arxasında, heç şübhəsiz, gerçəkliyin özü gizlənir, onun 10 öyrənilməsi, təhlil edilməsi isə bizi müəyyən bilik və təcrübə ilə, gələcəyə illyuziyasız baxmaq səriştəsi ilə silahlandırır. İlk sevgimi, ya itirilmiş imkanmı? Biz onunla universitetin eyni fakültəsində təhsil alırdıq, məndən bir kurs aşağıda oxuyurdu. Olduqca fərasətli bir qızıydı, rəfiqələri onun sözünə əsgər xidməti ilə yanaşırdılar. Bəlkə də bütün fakültədə birinci gözəl hesab olunurdu. Başqa oğlanlar kimi mən də gözucu ona baxırdım, ancaq aramızdakı böyük fərq ona yaxınlaşmaq cəsarətini əlimdən alırdı. Əgər bir-birimizə qarşı müəyyən hisslər var idisə də, onlar gizli, sirr kimi saxlanılırdı. Mən uşaqlıqdan təbiətən utancaq olmuşam, bəlkə də bu kasıb ailə həyatımızdan irəli gəlirdi. Həmin qızdan fərqli olaraq aclığı da görmüşdüm, uzun müddət kasıblığımı kənardan bildirən paltar da geyinmişdim. Tozlu, palçıqlı kənddən çıxıb, şəhər həyatına gələndə özümü az qala əlçatmaz dağların sahibi hesab edirdim. Yaxşı oxuduğuma görə başqalarından seçilirdim. Hətta fakültənin dekanı işləyən, məşhur iqtisadçı professor mənə xüsusi qayğı ilə yanaşırdı, məni fakültə tələbələrinin lideri kimi qəbul edirdi, axı ictimai təşkilata rəhbərlik edirdim. Təqaüd və ya yataqxana paylanmasında mənim rəyimi xüsusilə nəzərə alırdı. Belə nüfuz sahibi olmağım gizli qalmırdı, bundan həm müəllimlər, həm d ə tələbələr xəbər tuturdu. Əminəyə gələndə isə, həmin gözəl qızın adı belə idi, varlı, daha doğrusu imkanlı ailədən idi. Atası bizim təhsil aldığımız universitetin professoru, anası ilə rus dili institutunda müəllimə idi, qədim binaların birində yaxşı mənzilləri var idi. Onlar öz qızlarını yaxşı yerə ərə vermək barədə fikirləşirdilər. Lakin hələ nə qız, nə də idddiaçılar bir təşəbbüs göstərmirdi. Mən özümü iddiaçı hesab edə bilməzdim. Çünki mənim nə evlənməyə imkanım, nə də yaşamağa mənzilim var idi. Qoca bir arvadın evində, dar bir otaqda kirayədə yaşayırdım. Təqaüdümün və valideynlərimdən aldığım pulun xeyli hissəsini kirayə haqqı kimi verirdim. Ona görə də pis qidalanırdım, imkan düşəndə az-az puldan yığıb axırda özümə yaxşı paltar alırdım. Bu nisbətən bahalı paltarları geyinəndə tələbə yoldaşlarım mənim maddi imkanım barədə rəylərini dəyişirdilər. Əminə isə gözəl olduğu kimi, olduqca dəbə uyğun da geyinirdi. Mən də elə bil ki, özümü göstərmək üçün ac qalmağım hesabına yığdığım pulla nisbətən yaxşı geyinməyə səy göstərirdim. 11 Tələbə yoldaşlarım arasında məndən kasıb olanlar da az deyildi. Uzaq kənddən gəlmiş bir qrup yoldaşım, bukledən olan bir pencəyi birinci kursdan sonuncu kursa qədər geyinmişdi. Hər il qış yaxınlaşanda bizə elan edirdi ki, bədənini möhkəmlətmək üçün bu qışı da paltosuz keçirmək istəyir, sonrakı illərdə də bu elan təkrar olunurdu. Biz yaxşı başa düşürdük ki, Əvəzin nəinki palto, heç adicə köynək almağa belə pulu yoxdur. Əslində, o dövrlərdə köynək tapmaq da çətin məsələ idi. Şəhərli tələbə dostum bir pike parçadan köynək tikilən yer tapmışdı. Orada hərəmiz özümüzə bir köynək sifariş edib tikdirdik. O da yaxşı yadımdadır ki, uzaq qohumum birinci kursa qəbul olunmuşdu və elə bil ki, hansısa sehrli seçim nəticəsində ölkənin ən kasıb dörd uşağı bir qrupda oxuduqlarına görə yataqxanada da bir otaqda qalırdılar. Onların qidalanması ilə müqayisə edilsə mənimki fransız kübarlarının süfrəsini andıra bilərdi, əgər bu kübarlar da gündə bir dəfə guya qidalı hesab olunan isti xörək yeyirlərsə. Bu dörd kasıb tələbə isə əsasən kartof soyutması və soğanla dolanırdı. Bəzən özlərinə mal ətindən şorba da bişirirdilər. Bir dəfə mən qohumuma baş çəkməyə getmişdim, bu yazıqlar əldən-ayaqdan çıxdılar ki, bizimlə nahar edəcəksən, yaxşı isti xörəyimiz var. Mənə qoyduqları boşqabda nisbətən iri sümüklü bir ət parçası var idi, birdən nəzərim onların boşqablarına dikildi, orada yalnız bulanıq, bir qədər yağ ləkələri görünən su var idi və onlar böyük iştahla qara çörəklə bu xörəyi yeyir, onu bişirəni tərifləyirdilər. Həmin il qış tez düşdü və sərt keçməyə başladı. Bir küləkli havada, qar yağanda mən həmin qohumumu soyuqdan göyərmiş gördüm. Olduqca nazik geyinmişdi, əynində payız pencəyi və köhnə pambıq köynək var idi. Halını soruşdum, özünü yığışdırıb, yaxşı olduğunu dedi. Titrətməsi, sifətinin avazıması danışığı ilə düz gəlmirdi. Birdən yadıma şəhərin ucqarında yerləşən mağazada işləyən bir qiyabiçi tələbə tanışım düşdü. Mən ondan elə bu qohumum üçün ehtimal olaraq ucuz bir palto xahiş etmişdim. O da demişdi ki, gələrsən, hər halda bir şey fikirləşib taparıq. İndi qohumumun bu vəziyyətini görəndə ürəyim ağrıdı, onu da götürüb həmin satıcının yanına yollandım. Məni görən kimi dedi ki, elə dünən fetr paltolar almışıq, hələ belə ucuz qiymətə olan paltar satmamışıq, elə bil ki, bu da sizin baxtınızdandır. Bir göy rəngli, tükləri yolunub tökülən palto elə bil ki, bu qohumumun üstünə tikilmişdi. Qiymətini soruşanda özümüz də heyrətləndik, olduqca ucuz idi. Hətta, bir il əvvəl satılan, kasıb Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|