Telman xəLİlov, maya zeynalova

73 
olmuşdur. 2010-cu  il  aprelin  10-da  Meksika  körfəzində 
«neft 
vulkanını»  açan  insanlar,  planetdə  dünya  iqliminin 
kardiostimulyatorunu m
əhv etmiş oldular. Bu məhv olmanın 
əsas  səbəbkarı  okeanın  dibindən  fontan  vuran  neft  və 
neftçıxaran şirkət olan BP-nin Meksika körfəzinin çirklənmə 
prosesind
ən qurtarmaq üçün istifadə etdiyi Çorexit maddəsi 
göst
ərilir.  Qarışıq  dispergent  Corexit  ilk  dəfə  1989-cu  ildə 
Exxon  Valdez  tankerinin  f
əlakətə  uğramasının  nəticələrini 
aradan 
qaldırmaq üçün istifadə edilmişdir. 
Bu zaman okeana 260 min ton neft 
axmışdır. Bu BP and 
Exxon 
şirkəti  ilə  bağlı  olan  «Nalco  Holdinq  Gompany» 
şirkəti tərəfindən istehsal olunan qüvvətli həlledicidir. Suda 
yaranan  neft  l
əkələrinin həll olunması üçün istifadə olunan 
bu  madd
ənin  forması  və  onun  xüsusiyyətləri  tam  gizli 
saxlanılır.  Amma  bəzi  ekspertlər  belə  hesab  edirlər  ki,  bu 
madd
ə canlı orqanizmlər üçün neftin özündən də dörd dəfə 
m
əhvedicidir. Rəsmi məlumatlara görə Meksika körfəzində 
2 mln. qallon (t
əqribən 3,7 mln. litrə qədər) Corexit istifadə 
olunmuşdur.  Eyni  vaxtda,  bəzi  ekoloqlar  bu  rəqəmin  xeyli 
azaldıldığını  göstərirlər.  İngiltərədə  və  bəzi  Avropa  ölkələ-
rind
ə  Corexitdən  istifadə  olunması  qadağan  olunmuşdur. 
Buna  baxmayaraq  BP 
şirkəti  Corexiti  təklif  edərkən  ABŞ 
hökum
əti  onun  istifadəsinə  etiraz  etməmişdir.  Görünür  in-
sanlar 
arasında  yayılmış  həyəcanı  və  təhlükəni  az  da  olsa 
ney
trallaşdırmaq  naminə  ABŞ  hökuməti  buna  etiraz  etmə-
mişdir. Vəziyyətin daha da pisləşdiyini görən hökumət BP-
nin r
əhbərliyini cərimə etmişdir. Nəticədə BP şirkəti heç bir 
ç
ətinliksiz öz bankından külli miqdar vəsait götürərək cəri-
m
ə vermiş və bununla da canını məsuliyyətdən qurtarmışdır. 
Heç k
əs şəxsən cəzalandırılmamışdır. İnsanlar pul vəsaiti ilə 
sakitl
əşdirildilər. Amma təbiətə dəyən ziyan bəşəriyyətə çox 

---

74 
acı nətiəcələr verə bilər. Partlayış nəticəsində okeana tökül-
müş  milyon  tonlarla  (barel)  neft  və  neft  ləkələrini 
çökdürm
ək üçün istifadə olunmuş Corexit birlikdə Qolfstrim 
c
ərəyanının  pozulmasına  səbəb  olmuşdur.  Neft  və  kimyəvi 
pereparatlar  Meksika  körf
əzinin  suyunun  temperaturunu, 
yapışqanlığını  və  duzluluğunu  pozmuş  və  milyon  illərlə 
mövcud 
olmuş cərəyanı dayandırmışdır. 
İnsan  cəmiyyətinə  fəlakətin  nəticələrini  neytrallaşdırma-
ğın yolları məlum deyil. Dispergentlərin istifadəsi qəza əra-
zisin
ə  dəymiş  ziyanın  miqyasını  qismən  gizlətməyə  imkan 
ve
rmişdir.  Körfəzin  bir  hissəsini  neft  pərdəsindən  təmizlə-
m
ək  mümkün  olmamışdır.  Bir  çox  ekspertlərin  fikrincə 
Meksika  körf
əzində neftin sızması və daha doğrusu axması 
davam  edir  ki,  ona  gör
ə  də  Qolfstrim  cərəyanının  özünü 
b
ərpası günü-gündən zəifləyir. 
Yer  kür
əsinin  əsas  isti  (ilıq)  cərəyanının  yox  olması, 
aliml
ərin,  əsasən  C.Zanqarinin  fikrincə  artıq  keçən  2012-ci 
ilin 
yayında  iqlim  anomaliyalarının  yaranmasına  səbəb 
olmuşdur: belə ki, Avropada və Çində daşqınlara, Rusiya və 
Asiyada 
quraqlığa və şaxtalara səbəb olmuşdur. 
G
ələcəkdə bu bütün planetdə fəsillərin qarışmasına və də-
yişməsinə,  məhsuldarlığın  azalmasına,  kütləvi  miqrasiyaya 
g
ətirib çıxara bilər. Amma ən dəhşətli odur ki, istənilən vaxt 
yeni  buz
laşma dövrü  başlana bilər.  Rus qəzeti rus və ame-
rikan  aliml
ərinin  Meksika  körfəzinə  neftin  axması  nəticə-
sind
ə  fəlakətin  baş  verməsi  haqdakı  fikirlərini  işıqlandırır. 
Akad.  A.Kontoroviç  ümid  edir  ki,  ilk  vaxtlar  C.Zanqarinin 
m
əlumatları, o cümlədən, elm aləmində geniş müzakirə ol-
ması  da  bir  neçə  ay  sonra  Qolfstrimin  təhlükəsi  dünya  in-
ternetl
ərində  və  mətbuatda,  xüsusilə  təkzib  olunmaz  müla-
hiz
ələrlə çap olunacaq. 

---

75 
Əgər  Zanqarinin  fikirləri  doğru  olsa,  onda  yaxın  illərdə 
Qolfstrimin 
dayanmasının  nəticələrini  bütün  dünya  hiss 
ed
əcək.  Hətta  Kanada  parlamenti  fövqəladə  vəziyyətdə 
Kanada 
ərazisi yaxınlığında real vəziyyəti qiymətləndirmək 
m
əqsədilə komissiya yaratmışdır. Komissiyaya Şimali Ame-
rikada 
tanınmış alim-okeonoloq Ronal Rabbit başçılıq edir. 
Komissiya t
ədqiqat nəticəsində iki nəticəyə gəlmişdir: 
Birincisi:  doktor  C.Zanqarinin  fikirl
əri  tam  təsdiqlən-
mişdir: keçmiş Qolfstrim zonasında suyun heç bir dəyişməsi 
müşahidə olunmamışdır. 
İkincisi:  keçmiş  Qolfstrim  zonasından  800  milə  qədər 
şərqdə başqa bir qüvvətli cərəyan yaranmışdır. 
Görünür Qolfstrim öz f
əaliyyətini tam dayandırmamışdır, 
lakin  ola  bil
ər  ki,  istiqamətini  dəyişmişdir.  Əgər  hətta 
bel
ədirsə, iqlimdə baş verəcək qlobal dəyişiklikdən qaçmaq 
mümkün olmayacaq. 
Q
ərbdə  çoxdan  hesablanmışdır  ki,  əgər  Qolfstrim  həmi-
şəlik  yox  olarsa  Avropada  orta  illik  temperatur,  ardıcıl 
olaraq bir neç
ə il ərzində 9
0
C 
aşağı düşə bilər. Bu da sözsüz 
ki, Fransa v
ə ya İspaniyanı Yakutiyaya bənzədə bilər. 
Çoxları  əmindir  ki,  vəziyyət  artıq  həyəcanlı  senariyə 
yaxınlaşır. Simptomlar bunlardır. Keçən qış Almaniyada 10 
sm-lik  stabil  qar  örtüyü  uzun  müdd
ət  qalmışdır  ki,  bu  hal 
çox  onillikl
ər  baş  verməmişdir.  Bununla  yanaşı,  bu  yerlər 
üçün  qeyri-adi,  h
ətta gecələr minus -20
0
C-y
ə çatan şaxtalar 
olmuşdur. 2010-cu  ilin  dekabrında  son  100  ildə  qüvvətli 
şaxta Britaniyanı bürümüşdür. Görünməmiş şaxtalar tez-tez 
London t
əyyarə limanlarını bağlamalı olmuşdur. Keçən qışın 
da  Moskvada 
baş  vermiş  buzlu  qış  yağışları  da  buna 
misaldır. 

---