Temir yo’l avtomatika va telemexanika tizimlari to’G’risida umumiy ma’lumotlar, ularning elementlari, datchiklar va ijro mexanizmlari

1.11-rasm.
Infraqizil nur tarqatuvchi
datchikning sxemasi

Oraliq qismidakuch C kondensatorni yuqori qoplamasi bilan qoplangan rostlagichni pastki muftasini _x siljishiga olib keladi. Kondensator datchikni ijrochi qismi hisoblanadi, uni sig‘im plastinalar orasidagi _s masofaga qarab o‘zgaradi.

1.12, b-rasmdagi datchik U kuchlanishni f chastotasiga aylantiradi. U kuchlanish strelkasi C sig‘imni o‘zgaruvchan kondensator bilan bog‘liq bo‘lgan V voltmetr yor-damida o‘lchanadi. C kondensator esa, chiqishdagi f chastotasi sig‘imga bog‘liq, topshiriq beruvchi G generatorni konturga ulangan. Shunday qilib, datchikda ushbu o‘zgartirishlar bajariladi: UV voltmetr strelkasini burchak siljishi Gf.

1.12-rasm. Oraliq o’zgartirgichga ega datchikning sxemasi
D iskret o‘zgartiradigan datchiklar. Bu datchiklar ob’ektlarni holatini nazorat qilishadi va temir yo‘l avtomatika hamda telemexanika tizimlaridagi kirish
axborot-larini manbai hisoblanadi.
Yo‘l bo‘lagini harakatlanuvchi tarkibdan ozodligini nazorat qilishlik uchun rels zanjiri (1.13-rasm) ishlatiladi. Rels zanjiri qilib izolyatsiyalovchi tutashmalar IT bilan chegaralangan yo‘l bo‘lagini bir qismi qabul etiladi. Rels zanjirining bir uchidagi relslarga ta’minot ulansa, boshqa uchiga esa o‘tkazgich sifatida ishlatiladigan relslardagi tokka ishlaydigan nazoratchi asbob NA ulanadi.
Odatda NA sifatida, elektromagnit yoki induksion rele ishlatiladi. Agar uchast-ka bo‘sh bo‘lsa, NA dan katta tok o‘tadi (rele yakori tortilgan). Agar uchastka hech bo‘lmaganida bitta g‘ildirak juftligi bilan egallangan bo‘lsa (uni qarshiligi 0,06 Om va NA qarshiligidan ancha kichik), NA da tok keskin kamayadi (rele yakorni qo‘yib yuboradi)
Shunday qilib NA holatiga qarab yo‘l bo‘lagini bo‘sh yoki bandligi haqida fikr yurgizish mumkin.