48
49
Qeybin açarları Onun
yanındadır, Onları yalnız O
bilir. O, quruda və dənizdə
nələr olduğunu bilir. Onun
xəbəri olmadan yerə düşən
bir yarpaq belə yoxdur.
Yerin qaranlıqlarında elə
bir toxum, elə bir yaş və elə
bir quru (şey) yoxdur ki,
açıq-aydın yazıda (Lövhi-
məhfuzda) olmasın.
(Ənam surəsi, 59)
yarpaqlara qızılı rəng verən karotenoidlər üzə
çıxır və bu şəkildə yarpaqlar rənglərini dəyişirlər.
Bir müddət sonra etilen qazı yarpağın hər
tərəfinə yayılır və yarpaq saplağına çatdıqda
burada yerləşən kiçik hüceyrələr şişməyə
başlayıb saplağın gərginləşməsinə səbəb
olurlar. Yarpaq saplağının gövdəyə bitişdiyi
hissədə yerləşən hüceyrələrin miqdarı artır
və hüceyrələr xüsusi fermentlər ifraz etməyə
başlayırlar. Əvvəlcə, sellüloz fermentləri
sellülozdan təşkil olunmuş çəpərləri parçalayır,
sonra pektinaza fermentləri hüceyrələri bir-
birinə birləşdirən pektin təbəqəsini parçalayırlar.
Getdikcə artan gərginliyə yarpaq tab gətirmir və
saplaq xarici tərəfindən içəriyə doğru yarılmağa
başlayır.
Yarpaq tökülməsinin
ardındakı hikmətlər
Yarpaq gövdədən tamamilə ayrıldığına görə
daşıma borularından su qəbul edə bilmir, ona
görə, yarpağın bitişdiyi yerlə əlaqəsi getdikcə
zəifləməyə başlayır. Bir az güclü külək belə
yarpağın saplağını qoparmaq üçün kifayət edir.
Yarpaq tökülməsi ilə ağacdakı qida hədər
olmur
Allah töküləcək yarpaqlarda şüurlu
mexanizm yaradıb. Yarpaq tökülməzdən əvvəl
zülal və karbohidrat kimi maddələr bitkinin
gövdəsində toplanır. Beləliklə, töküləcək
yarpaq bu maddələri hədər etmir və yazda
cücərəcək yeni yarpaqlar üçün lazımi qida
ehtiyatı tədarük edilir. Bitkinin ehtiyacı olan
maddələri gövdəsində toplaması Allah`ın yer
üzündə yaratdığı həyatın davam etməsi üçün
zəruridir.
Yerə düşən yarpaq başqa canlılar üçün qida
mənbəyidir
Düşən yarpaqlar da mükəmməl sistemin bir
hissəsini təşkil edirlər. Tökülən yarpaqların ən
böyükləri torpağı qida ilə doldurur. Çünki torpağa
düşən ölü yarpaqlarda həşəratlar, göbələklər
və bakteriyalar üçün faydalı qida maddələri
olur. Bu qida maddələrini mikroorqanizmlər
parçalayıb torpağa qarışdırırlar. Ağaclar da
bu maddələri kökləri vasitəsilə torpaqdan qida
şəklində götürürlər.
Düşən yarpaqlar meşə torpağında humus
təbəqəsi meydana gətirərək yağışın hopmasına
kömək edir.
Düşünən İnsan, Dekabr 2014
50
www.elmxeberleri.com
Bir çox canlı xarici amillərdən qorunmaq
üçün yarpaqların altında gizlənirlər.
Şübhəsiz ki, fitoxromların günəş şüalarının
azaldığını müəyyən etməsinin, yarpağın
düşməsi üçün lazımi bütün fermentlərin uyğun
zamanda işə düşməsinin, saplağın qopacağı
yerdə hüceyrələrin xüsusi fermentlər ifraz
etməyə başlamasının nə qədər möcüzəvi olduğu
ortadadır. Ardıcıl işləyən və hər mərhələsi planlı,
bir-biri ilə əlaqədar olan bu qüsursuz proseslər
ardıcıllığının təkamülçülərin iddia etdiyi kimi
təsadüflə açıqlanması qeyri-mümkündür. Bütün
bu proseslərdəki zaman təyini də mükəmməldir.
Yarpaq tökülməsi uca Allah`ın qüsursuz planı
ilə mükəmməl işləyir. Ayədə belə buyurulur:
Qeybin açarları Onun yanındadır, Onları
yalnız O bilir. O, quruda və dənizdə nələr
olduğunu bilir. Onun xəbəri olmadan
yerə düşən bir yarpaq belə yoxdur. Yerin
qaranlıqlarında elə bir toxum, elə bir yaş
və elə bir quru (şey) yoxdur ki, açıq-aydın
yazıda (Lövhi-məhfuzda) olmasın.
(Ənam surəsi, 59)
Allah`ın incə sənətinə bir nümunə: yarpağın
qopduğu hissənin mikrobdan qorunması
Yarpaqdakı qida hasilatının dayanması,
yarpağın saplağından qopmağa başlaması və
qopub düşməsi ilə böyüyən yarığın ətrafında
sürətlə dəyişikliklər gedir. Yarpaq saplağı ilə
qopub düşdükdən sonra qopduğu hissədə
hüceyrələr dərhal suberin (mantar) ifraz
etməyə başlayırlar. Beləliklə, yaranın üstü
kallus adlanan mantar toxuması ilə örtülməyə
başlayır. Bu maddə sellüloz çəpərinə yavaş-
yavaş yerləşərək onun güclənməsinə kömək
edir. Bu toxuma vasitəsilə bitkidə su itkisinin
qarşısı alınır, qışın soyuğu, havadakı zərərli
qazlar, bakteriya və göbələk kimi patogenlərdən
də qorunur. Şübhəsiz ki, bu sistemi qüsursuz
şəkildə bitkilərə yerləşdirən Rəhman və Rəhim
olan, hər cür yaratmanı bilən Allah`dır:
O, yaradan, yoxdan var edən, surət verən
Allah`dır. Ən gözəl adlar ancaq Ona
məxsusdur. Göylərdə və yerdə nə varsa
Onu təqdis edib şəninə təriflər deyər. O,
yenilməz qüvvət sahibi, hikmət sahibidir!
(Həşr surəsi, 24)
Düşünən İnsan, Dekabr 2014
Düşünən İnsan, Dekabr 2014
51
Canlıların orqanizmi ilə bağlı hər cür
informasiya hüceyrələrindəki DNT adlanan
molekullarda şifrlənmişdir. DNT molekulları
hər hüceyrənin nüvəsində yerləşən böyük
molekullardır. Nukleotid adlanan və 4 fərqli növü
olan yüz minlərlə kiçik molekulların canlıya aid
xüsusi ardıcıllıqla düzülməsi ilə canlının DNT-si
əmələ gəlir. Hər canlının DNT molekulunda onun
xarakteristik xüsusiyyətləri ilə bağlı informasiyalar
şifrlənir. Bu, insanlarda da belədir. İnsanın
digər canlılardan fərqli olması kimi, hər insanın
digərindən fərqli olması da DNT-sindəki xüsusi
düzülüşdən qaynaqlanır. DNT-ni təşkil edən
nukleotidləri əlifbadakı hərflərə bənzətmək olar.
Dörd nukleotid olduğuna görə, DNT molekulu bir
növ dörd hərfdən ibarət əlifba ilə yazılmış böyük
ensiklopediyadır.
DNT-dəki hərflərin ardıcıllığı insanın
quruluşunu ən incə təfərrüatına qədər müəyyən
edir. Boy, göz, saç, dəri rəngi kimi xüsusiyyətlərlə
yanaşı, bədəndəki 206 sümüyün, 600 əzələnin,
10.000 eşitmə siniri şəbəkəsinin, 2 milyon optik
sinir şəbəkəsinin, 100 milyard sinir hüceyrəsinin
və 100 trilyon hüceyrənin planı bir hüceyrənin
DNT-sində mövcuddur. Əgər DNT-dəki genetik
məlumatı kağıza köçürsək, təxminən hər biri 500
səhifəlik 900 cilddən ibarət nəhəng kitabxana
əmələ gələr. Ancaq bu ağlasığmaz həcmdəki
informasiya mikroskopik
ölçüdəki
hüceyrənin
nüvəsində yerləşən DNT-də
şifrlənmişdir.
İnsanın bir DNT molekulunda 1 milyon
ensiklopediya səhifəsini dolduracaq miqdarda
informasiya var. Diqqət edin, düz 1.000.000
ensiklopediya səhifəsi… Yəni hər hüceyrənin
nüvəsində insan orqanizminin funksiyalarını
tənzimləyən 1 milyon səhifəlik ensiklopediya
həcmində informasiya şifrlənmişdir. Bir bənzətmə
edək: dünyanın ən böyük ensiklopediyalarından
biri olan 23 cildlik Britannika ensiklopediyasının
25.000 səhifəsi var. Bu halda, heyranedici
vəziyyətlə qarşılaşırıq. Mikroskopik hüceyrənin
içində ondan da kiçik nüvədə yerləşən bir
molekulda milyonlarla informasiya saxlayan,
dünyanın ən böyük ensiklopediyasından 40
dəfə böyük olan informasiya bankı yerləşir. Bu
isə 920 cildlik nəhəng ensiklopediya deməkdir.
Bu nəhəng ensiklopediyada təqribən 5 milyard
müxtəlif informasiya olduğu təxmin edilir.
Üstəlik, bu böyük informasiya dünya yarandığı
dövrdən bəri yaşamış milyardlarla insanın hər
birinin 100 trilyon hüceyrəsinin hamısında
mövcud olub. Şübhəsiz ki, bu, göylərin və yerin
Rəbbi olan Allah`ın sonsuz qüdrətinin açıq-aydın
göstəricisidir.
Düşünən İnsan, Dekabr 2014
52
www.elmxeberleri.com
Dostları ilə paylaş: |