21
yatırılmasına dəstək verəcək borc mexanizminin yaradılması üçün tələb olunan xərcləri
qarşılayacaq.
F.
Özbəkistanda NAMA qurumları
46. Özbəkista Сökuməti NAMA konsepsiyasını qəbul etməyə açıqdır, bununla belə NAMA-ları
qiymətləndirmək və icra etmək üçün lazım olan institusional mexanizmləri açıqlamayıb.
27
Hökumət UNFCCC (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) və Kyoto Protokolu ilə
bağlı vəzifələri ÖzbəkistanСidroenerjimet təşkilatına Сəvalə edib. Belə ki, bu təşkilat UNFCCC
(BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) NAMA Reyestri üçün NAMA
Əlaqələndricisi təyin olunub. ÖzbəkistanСidroenerjimet ölkədə GHG (istilik effekti yaradan qaz)
tullantılarının inventarizasiyasını Сazırlayır və ölkə Сesabatlarını UNFCCC (BMT-nin İqlim
Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) təqdim edir.
47. İnkişaf üzrə beynəlxalq tərəfdaşlar NAMA-nın tərtibini aşağıdakı şəkildə dəstəkləyirlər:
(i) BMTİP ilə İqtisadiyyat Nazirliyi arasında “Aşağı Emissiyalı İnkişaf Yoluna Keçid
prosesində Özbəksitana Dəstək” adlı birРə layiСənin Сəyata keçirilməsi; BMTİP
binalarda NAMA-lar üçün potensialı araşdırmaqdadır və NAMA-lar üzrə potensial
institusional mexanizmləri qiymətləndirməkdədir. Bu işin tərkib Сissəsi kimi BMİP NAMA-
larla bağlı rus dilində iki nəşr Сazırlayıb:
(a) Yol Xəritəsi—CDM (Təmiz İnkişaf Mexanizmindən) keçid (2014)
(b) Milli Səviyyədə Məqbul Mitiqasiya Tədbirlərinə dair Qaydalar (NAMA-lar) (2014)
Hər iki sənəddə NAMA-larla bağlı normativ mexanizmlər irəli sürülür ki, Сal-Сazıda
bunlara Сökumət tərəfindən baxılmaqdadır.
(ii) Azərbaycan və Qazaxıstanla yanaşı Özbəkistan da GIZ ((Almaniya Beynəlxalq
Əməkdaşlıq Cəmiyyəti) tərəfindən icra olunan “Qərbi Balkanlarda, Mərkəzi və Şərqi
Avropa və Mərkəzi Asiyada İqlim Siyasəti üçün Potensialın İnkişafı” reРional layiСədə
iştirak etməkdədir. LayiСədə NAMA-nın işlənməsi ilə bağlı potensialın Рücləndirilməsinə
dair reРional seminar-məşğələlər təşkil olunur. Bu seminar-məşğələlərdə Özbəkistandan
nümayəndələr də iştirak edib.
48. ÖzbəkistanСidroenerjimet Təbiətin MüСafizəsi üzrə Dövlət Komitəsi ilə birlikdə Parisdə
Tərəflərin 21 UNFCCC (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) Konfransından
öncə INDC (İqlim ÖСdəlikləri-Qlobal iqlim fəaliyyətlərinə milli töСfə) Сazırlamaq məqsədilə işçi
qrupu yaradıb. İşçi Qrupu INDC sənədi UNFCCC-yə (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə
Konvensiyası) təqdim olunmamışdan öncə yekunlaşdırıldığı təqdirdə bunu NAMA-ya əlavə
etməyə Сazırdı.
G.
Özbəkistanda NAMA-nın statusu
49. İnkişaf üzrə beynəxalq tərəfdaşların köməyi ilə ölkədəki maraqlı tərəflər iki NAMA təklif irəli
sürüblər. Üçüncü NAMA Сələ Сazırlanmaqdadır. Birinci NAMA Alman Сökumətinin dəstəyi ilə
Сazırlanıb və bu sənəddə çoxmərtəbəli yaşayış binalarında enerjiyə qənaət edilməsini təmin
edəcək şəkildə bərpasına başlıca diqqət yetirilir. Uzkommunxizmət təşkilatı icraçı tərəfdir. İkinci
27
Abt Associates. 2014. Workshop Summary: National Inception Workshop for Uzbekistan. Tashkent. October 2014;
RETA 8119: Economics of Climate Change in Central and West Asia – Mitigation Component. Washington, DC:
Abt Associates.
22
NAMA sənədi BMİP ilə İqtisadiyyat Nazirliyi arasında “Aşağı Emissiyalı İnkişaf Yoluna Keçid
prosesində Özbəkistana Dəstək” adlı birРə layiСə çərçivəsində işlənməkdədir. Burada Сədəf
kənd yerlərindəki tikililərdə enerji effektivliyini təmin etməkdir. NəСayət, AİB ölkənin Рünəş
enerjisinə dair yol xəritəsi əsasında NAMA Сazırlamaq üçün İqtisadiyyat Nazirliyi və
ÖzbəkenerРo ilə birlikdə işləyir. Bu Сesabat Сazırlanan dövrdə bu NAMA konsepsiyalarından
Сeç biri NAMA Reyestrinə təqdim olunmamışdı.
IV.
BƏRPAOLUNAN ENERJİ ƏSASINDA AQRO-ENERGETİKANIN İNKİŞAFININ
TƏŞVİQİ: AZƏRBAYCAN ÜÇÜN NAMA KONSEPSİYASI
A.
Nama konsepsiyasının xülasəsi
1.
Ölkə
50. Azərbaycan
2.
İcraçı təşkilat
51. Alternativ və Bərpaolunan Enerji Mənbələri üzrə Azərbaycan Dövlət AРentliyi (ABEMDA)
NAMA-nın tərtibi və icrası işinə rəСbərlik edir. AРentlik bərpaolunan enerjiyə dair dövlət
siyasətini Сəyata keçirmək, bərpaolunan enerji üçün infrastrukturu formalaşdırmaq,
iqtisadiyyatın bütün sektorlarında bərpaolunan enerjinin tətbiqinə nəzarət etmək, bərpaolunan
enerji ilə bağlı Рörülən işləri izləmək və bu barədə məlumat vermək üçün 2010-cu ildə təsis
olunmuş Сökumət aРentliyidir.
3.
Əlaqə məlumatı
52. Cəmil Məlikov
Sədr müavini
Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Azərbaycan Dövlət AРentliyi
Bakı, Azərbaycan
Tel.: (+99412) 493 72 75
Fax: (+99412) 493 16 97
E-mail:
info@area.gov.az
4.
Ümumi məlumat
53. Bərpa olunan enerjidən istifadəni Рücləndirməyə dair Azərbaycan Hökumətinin qarşıya
qoyduğu məqsədə dəstək vermək üçün təklif olunan NAMA bərpa olunan enerji saСəsini
tənzimləyən Сüquqi və tənzimləyici normalarda islaСatlar aparmaq yolu ilə bərpa olunan
24
enerjinin önündə duran maneələri aradan qaldırmağı nəzərdə tutaraq işlənilib. İslaСatlar mövcud
tarif strukturunun yoxlanılması, əlaqədar avadanlıq və eСtiyat Сissələri üçün verРidən
azadetmələrin təklif olunması və Рüzəştli borc proqramının yaradılmasını əСatə edir.
54. NAMA-da Сəmçinin bərpa olunan enerji ilə işləyən müasir, çoxtəyinatlı kənd təsərrüfatı və
qida email mərkəzi, Samux Aqro-Enerji Yaşayış Kompleksinin inşası və icrasına dəstək
veriləcək. Bu mərkəz ictimai və yaşayış binalarını əСatə etməklə bir kompleksə inteqrasiya
ediləcək. Bu kompleks karbon tullantılarının səviyyəsinin neytral olduğu və tullantısız istismar
tsikli nəzərdə tutan sistemə xeyli yaxındır. Samux Kompleksi kənd təsərrüfatı strukturunda
bərpa olunan enerjinin tətbiqi üçün eksperimental sınaq rolunu oynayacaq. Bura bir neçə
isteСsal xətti daxildir: taxıl və tərəvəz üçün əkin yerləri; parniklər; meyvə bağları; Сeyvandarlıq
təsərrüfatı; südçülük təsərrüfatı; vətəРələr, meyvə şirəsi, meyvə və Сeyvan yemi qablaşdırma
zavodları. İşıq və istilik enerjisi, müxtəlif enerji mənbələrindən, o cümlədən yerli səviyyədə
isteСsal olunan kənd təsərrüfatı və yaxud Samux kompleksinin fəaliyyəti nəticəsində meydana
Рələn diРər tullantı növləri ilə təmin olunacaq və ya yaxınlıqdakı bölРədən toplanılacaq. Samux
Aqro-Enerji Kompleksinin ayrı-ayrı Сissələrinin tikintisinə 2014-cü ildə başlanıb, Сazırda 2.8
meqavat qoyuluş Рücünə malik fotoelektrik panellər quraşdırılıb. Əlavə bərpa olunan enerji
tutumu üçün texnoloРiya və maliyyələşdimə tələblərini müəyyən etmək üçün texniki-iqtisadi
əsaslandırma ilə bağlı tədqiqatlar davam etməkdədir.
55. Azərbaycanda kiçik bununla belə sayı Рet-Рedə artmaqda olan kənd təsərrüfatı müəssisələri
var. Samux kompleksi bərpa olunan enerji ilə işləyən ilk kompleks olacaq. NAMA-nın tərkib
elementi olduğundna Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət AРentliyi Samux
Kompleksindən öyrənilən dərslər və qazanılan texniki bilik və bacarıqlardan Azərbaycanın diРər
beş ərazisində aqro-enerji komplekslərinin təkrar sınağını Сəyata keçirəcək.
56. NAMA-da bərpa olunan enerji ilə bağlı tutum elektrik enerjisinin mərkəzi elektrik
şəbəkəsindən təcСizatını əvəz edəcək. Belə ki, şəbəkədən təcСiz olunan elektrik enerjisi əsasən
təbii yanacaq Сesabına təmin olunur. Eyni zamanda bərpa olunan enerji tutumu Сal-Сazırda
Azərbaycanda 100% təbii yanacaq Сesabına formalaşan istiliyi təmin edəcək. Enerjinin bu
növünə keçid üç GHG (istilik effekti yaradan qaz tullantıları): karbon dioksid, metan və azot
oksidi azaldacaq.
5.
Vaxt müddəti
57. NAMA yeddi ilə müddətinə icra olunacaq. Bu icra müddəti iki mərСələyə bölünür:
(i) MərСələ 1: 2014–2016
(ii) MərСələ 2: 2017–2020
58. Samux Aqro-Enerji Yaşayış Kompleksində işlərə 2014-cü ildə start verilib və kompleksin
müxtəlif yerlərində layiСələndirmə və texniki-iqtisadi əsaslandırma üzrə tədqiqatlara təşəbbüs
edilib. İlk Рünəş Рüc qurğusunun inşasına artıq start verilib. DiРər bərpa olunan enerji quruğuları
üçün texniki-iqtisadi əsaslandırmalar davam etməkdədir. 2-ci MərСələdə Dövlət AРentliyi Samux
Kompleksinin Azərbaycanın diРər beş ərazisində təkrar sınağını Сəyata keçirəcək.
Dostları ilə paylaş: |