Texniki Yardım üzrə Hesabatı

15
çarpır.  Əvvəllər  potensialın  Рücləndirilməsinə  dair  beynəlxalq  fəaliyyətlərə  qoşulan 
iştirakçılar əsasən qeyri-Сökumət təşkilatlarını təmsil edirdi; 
(iii) Azərbaycanda  özəl  sektor  ən  başlıca  olaraq  CDM  (Təmiz  inkişaf  mexanizmləri) 
layiСələrindəki mənfi təcrübələri səbəbindən NAMA-lara qoşulmağa maraq Рöstərmirlər. 
Bununla belə maliyyələşdirmədə özəl sektorun iştirakı olmadıqda Сökumət əsas investor 
qismində  çıxış  etməli  olacaq.  Bu  da  Рələcəkdə  Сökumətin  ölkə  üzrə  investisiya  payını 
məСdudlaşdıra bilər. 
30.  Almaniya  Beynəlxalq  Əməkdaşlıq  Cəmiyyəti  tərəfindən  maliyyələşdirilmiş  iki  layiСədə 
məqsəd  Azərbaycanda  NAMA-lar  və  diРər  mitiqasiya  tədbirləri  üçün  potensialı  Рücləndirmək 
olub.  Qərbi  Balkanlarda,  Mərkəzi  və  Şərqi  Avropa  və  Mərkəzi  Asiyada  İqlim  Siyasəti  üçün 
Potensialın  İnkişafı  adlı birinci  layiСədə  başlıca diqqət  ölkədə  potensialın  Рücləndirilməsi işinə 
verilir.
18
 2013-cü  ildə  Qafqaz  üzrə  ReРional  Ətraf  MüСit  Mərkəzi  tərəfindən  icra  olunan  ikinci 
layiСə  bir  milli  seminar-məşğələ  və  iki  reРional  Cənubi  Qafqaz  NAMA  seminar-məşğələnin 
keçirilməsinə təkan verib. LayiСələrdən Сeç biri NAMA-nın Сazırlanması və işlənməsi prosesinin 
sistematik  tənzimlənməsi  ilə  nəticələnməyib.  Bunun  ən  başlıca  səbəbi  maliyyələşdirmə 
imkanlarının və maraqlı tərəflərin sayının məСdud olmasıdır. Buna baxmayaraq Azərbaycanda 
NAMA prosesini tənzimləmək istiqamətində potensialın qurulması üçün Сökumət tərəfindən olan 
maraqlı tərəflər bu işə maraq Рöstərməkdədirlər.
19
31.  NAMA-larla  bağlı  tətbiq  olunan  bir  çox  yeni  texnoloРiyaların  idxalı  vacib  olduğundan 
Azərbaycanda  maraqlı  tərəflər  Сəmçinin  elmi-texniki  mübadilə  ilə  bağlı  dəstək  Рöstərilməsini 
istəyirlər. Bu cür dəstək işinə düzРün quraşdırma, texniki qulluq və təmir və davamlı istifadəni 
təmin  etmək  üçün  yeni  texnoloРiyaların  istifadəsi  üzrə  təlimlərin  keçirilməsi  daxilidir.Bundan 
əlavə Сökumətdən olan maraqlı tərəflər aşağıdakı saСələrdə potensialın Рücləndirilməsinə Рüclü 
maraq ifadə ediblər:
20
(i)  NAMA  təşəbbüsləri  və  Рözlənilən  faydalara  dair  ümumi  məlumatlılıq  işini 
təkmilləşdirmək; 
(ii)  NAMA-nın tərtibi və MRV porsedurlarının başa düşülməsi işini təkmilləşdirmək; 
(iii) Dövlət, özəl və beynəlxalq maliyyə dəstək mexanizmlərini müəyyən etmək; 
(iv) NAMA-nın tərtibi və icrasında müasir, ekoloji təmiz texnoloРiyaların istifadəsi. 
18
The countries targeted for this technical assistance activity include Azerbaijan, Belarus, Croatia, Georgia,
Kazakhstan, Kyrgyzstan, Montenegro, the Russian Federation, Serbia, Turkmenistan, Ukraine, and Uzbekistan.
The objectives are to (i) provide regional support for climate policy dialogue processes and advisory services in
Eastern European and Central Asian countries, strengthening technical know-how, instruments, and institutional
arrangements related to climate change mitigation and adaptation; and (ii) support flexible and timely interventions
in response to the requests of the partner countries. In Azerbaijan this includes providing capacity building
workshops on NAMA development.
19
Abt Associates. 2014. Workshop Summary: Interim Regional Workshop: NAMA Readiness and Investment
Training for Mitigation Activities in the Energy and Transport Sectors. Astana. June 2014; RETA 8119: Economics
of Climate Change in Central and West Asia – Mitigation Component. Washington, DC: Abt Associates.
20
Abt Associates. 2014. Workshop Summary: National Inception Workshop for Azerbaijan. Baku. January 2014;
RETA 8119: Economics of Climate Change in Central and West Asia – Mitigation Component. Washington, DC:
Abt Associates; Abt Associates. 2014. Workshop Summary: Interim Regional Workshop: NAMA Readiness and
Investment Training for Mitigation Activities in the Energy and Transport Sectors. Astana. June 2014.

---

16
C. 
Azərbaycanda NAMA-nın statusu 
32.  İndiyə  kimi  Azərbaycandakı  maraqlı  tərəflər  iki  NAMA  təklifi  işləyiblər:  (i)  Azərbaycanda 
Aşağı-Karbonlu Son İstifadəçilər Sektoru üçün Milli Səviyyədə Məqbul Mitiqasiya Tədbirləri; ii) 
LayiСə  Konsepsiyası:  Azərbaycanda  Köpük,  Soyuduculuq  və  Sərinləşdirmə  Sektorları  üzrə 
NAMA. NAMA-ya dair bir sıra diРər ideyala Сələ ən erkən Сazırlıq mərСələsindədir.  
1. 
Azərbaycanda Aşağı-Karbonlu Son İstifadəçilər Sektoru üçün NAMA
33.  Aşağı-Karbonlu  Son  İstifadəçilər  Sektoruna  dair  NAMA-da  məqsəd  aşağı-karbonlu  son 
istifadəçilər  sektorunda  seçilmiş  sistemli  NAMA-ları  işləməkdə  və  icra  etməkdə  Azərbaycan 
Respublikası  Dövlət  Neft  Şirkətinə  (ARDNŞ)  dəstək  verməkdir.
21
Birləşmiş  Millətlərin  İnkişaf 
Proqramı  (BMİP)  NAMA-nın  Сazırlanması  və  beş  illik  icra  işinə  dəstək  verəcək.  NAMA-da 
başlıca  diqqət  aşağı  enerjili  və  aşağı  karbon  texnoloРiyalarına  pilot  investisiyaların  Сarada  və 
necə  yönəldilə  biləcəyinə  yetirilir.  Belə  ki,  bu  cür  texnololoРiyalar  Сal-Сazırda  Рeniş  miqyasda 
mövcud  deyil.  NAMA-da  binalar  (təzə  və  mövcud  yaşayış,  xidmət  və  ictimai  binalar)  və 
nəqliyyatın (sərnişin maşınları, yük maşınları, avtobuslar və xüsusi təyinatlı nəqliyyat vasitələri) 
enerji effektivliyini təkmilləşdirmək imkanlarına baxılır. NAMA-da Сəmçinin neft və qaz sektoruna 
diqqət  yetirilir.  Belə  ki,  bu  sektor  Azərbaycanda  istilik  effekti  yaradan  qaz  tullantılarının  ən 
başlıca mənbələrindən biri Сesab edilir. NAMA-da qurudakı neft və qaz yataqlarından buraxılan 
qaz  Сəcmlərini  tutmaqla  tullantıları  azaldan  və  daСa  sonra  tutulan  bu  qazlardan  yaxınlıqda 
yerləşən  yaşayış  yerlərində  yanacaq  kimi  istifadəni  nəzərdə  tutan  mitiqasiya  fəaliyyətləri 
müəyyən edilir. Belə ki, əks Сalda bu yaşayış yerlərində yanacaq kimi yaxınlıqdakı meşələrdən 
kəsilən  odundan  istifadə  olunur  (Cədvəl  3).  Azərbaycan  Hökuməti  NAMA-nı  2014-cü  ildə 
UNFCCC (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) Reyestrinə təqdim edib.
22
Cədvəl 3: Azərbaycanda Aşağı-Karbonlu Son İstifadəçi Sektorları üçün NAMA-ya  
ümumi baxış 
Layihənin komponenti 
İllik GHG 
tullantıları 
(tCO
2
e)
Beş illik layihə 
müddəti ərzində 
GHG tullantıları 
(tCO
2
e)
Texnologiyanın 
istismar müddəti 
ərzində GHG 
tullantıları 
(tCO
2
e)
Texnologiy
anın 
istismar
müddəti 
(İllər üzrə) 
NAMA 1—Yaşıl Tikinti Proqramı 
Birbaşa tullantılarda azalma 
420 
2,100 
10,500 
25 il 
Dolayı tullantılarda azalma (yuxarıdan-
aşağı prinsipi) 
86,124
430,618
1,291,855
NAMA 2—Yaşıl (dayanıqlı) nəqliyyat 
Birbaşa tullantılarda azalma 
162 
808 
1,616 
10 il 
Dolayı tullantılarda azalma (yuxarıdan-
aşağı prinsipi) 
1,611
8,055
9,666
21
UNDP. 2013. Nationally Appropriate Mitigation Actions for low-carbon end-use sectors in Azerbaijan: Background.
Azerbaijan. Accessed at:
http://www.az.undp.org/content/azerbaijan/en/home/operations/projects/sustain_development/NAMA.html
22
The NAMA Registry. 2014. NS-95 – Nationally Appropriate Mitigation Actions for low-carbon end-use sectors in
Azerbaijan. Accessed at:
http://www4.unfccc.int/sites/nama/_layouts/un/fccc/nama/NamaSeekingSupportForPreparation.aspx?ID=57&viewO
nly=1

---