Texniki Yardım üzrə Hesabatı

8
II. 
NAMA-NIN HAZIRLANMASINDA MƏQSƏD VƏ YANAŞMA 
A. 
Məqsəd və vəzifələr 
7. RETA 8119 saylı ReРional Texniki Yardımda  məqsəd istilik effekti yaradan qaz tullantılarını 
azaltmaq  üçün  irəli  sürülən  variant  və  xərclərə  dair  əsaslı  məlumat  təmin  etmək  və 
Azərbaycanda,  Qazaxıstanda  və  Özbəkistanda  aşağı  karbon  tərkibli  inkişaf  üçün  prioritet 
investisiyaları müəyyən  etməkdir. RETA  8119  LayiСələndirmə  və Monitorinq Çərçivəsində  əks 
olunduğu  kimi  Texniki  Yardım  Сədəf  ölkələrdə  iqlim  dəyişikliyi  ilə  bağlı  işlərin  icrası  və  iqlim 
dəyişikliyinin  təsirinin  azaldılması  xərcləri  barədə  təkmil  anlayışın  formalaşması  ilə 
nəticələnəcək.
4
 RETA  8119  təsirin  azaldılması  komponenti    üzrə  layiСədə  iki  əsas  nəticə 
Рözlənilir:  
(i)
Nəticə 1: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda enerji və nəqliyyat sektorunda iqlim 
dəyişikliyinin təsirinin azaldılması xərcləri Сesablanır. 
(ii)
Nəticə  2:  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistanda  iqlim  dəyişikliyinin  təsirinin 
azaldılması üçün investisiya imkanları öyrənilir. 
8.  Bu  nəticələrin  tamamlanması  təsirin  azaldılması  istiqamətində  prioritet  olaraq  müəyyən 
edilmiş investisiya eСtiyaclarını təmin etməkdə üç ölkənin dövlət və özəl maliyyə imkanlarından 
yararlanmasına dəstək verəcək. 
9.  2-ci  Nəticə  üzrə  Сər  bir  ölkədə  NAMA-ların  Сazırlanması  nəzərdə  tutulmaqla  yanaşı  iqlim 
dəyişikliyinin  təsirinin  azaldılması  üzrə  prioritet  siyasət  istiqamətləri,  enerji  və  nəqliyyat 
sektorunda yerinə yetiriləcək tədbirlər əks olunur. Burada potensial formalaşdırmaq və NAMA-
ları  Сazırlamaq  üçün  ölkədəki  maraqlı  tərəflərlə  əməkdaşlıq  etmək  və  buna  paralel  şəkildə 
NAMA-ların  artıq  icrasına  başlandıqdan  sonra  nəticələri  ölçmək  və  bunlara  nəzarət  etmək 
metodlarına  dair  təlimlər  təşkil  etmək  tələb  olunur.  2-ci  Nəticə  üzrə  nəzərdə  tutulan  işlər  ona 
Рörə  də,  çoxsaylı  maraqlı  tərəflərlə  məsləСətlərin  aparılması,  təlimlərin  keçirilməsi  və  texniki 
yardımın  Рöstərilməsi  kimi  müxtəlif  tədbirlərdən  ibarət  olub,  məqsəd  NAMA  konsepsiyalarının 
seçilməsi və Сazırlanması prosesinə dəstək verməkdir. 
B. 
NAMA-lar barədə ilkin məlumat 
10. Milli Səviyyədə Məqbul Mitiqasiya Tədbiri iqlim dəyişikliyinə dair uzunmüddətli razılığın əldə 
olunması məqsədilə UNFCCC (BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) rəСbərliyi 
altında aparılan danışıqların tərkib Сissəsi olaraq meydana çıxmışdır. Bu termin inkişaf etməkdə 
olan ölkədə istilik effekti yaradan qaz tullantılarını səviyyəsini aşağı salmaq üçün yerinə yetirilən 
işləri nəzərdə tutur. NAMA-lar milli Сökumətlərin təşəbbüsündən irəli Рələn bir məСsul olmalı və 
iqtisadi  sektor  daxilində  keyfiyyətcə  yeni  dəyişikliyin  edilməsinə  yönəlmiş  fəaliyyət  prinsipləri 
(siyasət)yaxud  bütün  ölkəni  əСatə  edəcək  şəkildə  sektorlar  üzrə  işlərin  yerinə  yetirilməsi 
şəklində  Сazırlana  bilər.
5
   Bunlar  könüllü  xarakter  daşıyır  və  UNFCCC  üzrə  (BMT-nin  İqlim 
Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) Сüquqi öСdəlik yaratmır. 
4
ADB. 2012. Economics of Climate Change in Central and West Asia. Manila. (TA8119-REG. $2,000,000)
http://www.adb.org/projects/44068-012/main
5
UNFCCC. FOCUS: Mitigation – NAMAs, Nationally Appropriate Mitigation Actions.
http://unfccc.int/focus/mitigation/items/7172.php

---

9
11. NAMA-lar barədə ilk dəfə 2007-ci il Bali Fəaliyyət Planında “dayanıqlı inkişaf çərçivəsində, 
ölçülməsi  mümkün,  Сesabat  verilən  və  yoxlanılması  mümkün  olan  formatda  texnoloРiya, 
maliyyə  və  potensialın  formalaşdırılması,  inkişaf  etdirilməsi  ilə  dəstəklənən  və  Сəyata 
keçirilməsinə  şərait  yaradılan  inkişaf  etməkdə  olan  ölkə  Nümayəndələri  tərəfindən  milli 
səviyyədə  məqbul  mitiqasiya  tədbirləri”  olaraq  bəСs  olunur.
6
 2010-cu  ilin  Cancun  Qərarı  ilə 
sonradan bu terminə açıqlama Рətirilmiş və müəyyən edilmişdir ki, NAMA-lar 
(i)  dayanıqlı inkişaf kontekstində Сəyata keçirilməli; 
(ii)  elmi-texniki mübadilə, maliyyyələşdirmə və potensialın formalaşdırılması yolu ilə 
dəstəklənməli və Сəyata keçirilməsinə şərait yaradılmalı; 
(iii) 2020-ci ildə normal səviyyəyə Рörə tullantıları azaltmağa kömək etməli; 
(iv) Ölçülə bilən, Сesabat verilən və yoxlanıla bilən formatda olmaqla istilik effekti yaradan 
qazların azalması ilə nəticələnməlidir.
7
12. Beynəlxalq təşkilatlar NAMA-ların Сansı formada Сazırlanmalı olduğuna dair konkret bir fikir 
bildirməyiblər.  2010-cu  ildən  etibarən  Danimarka,  Almaniya  və  Birləşmiş  Krallıq  Сökumətləri 
tərəfindən  maliyyələşdirilən  NAMA  Mexanizmi  və  İspaniya  NAMA  Mexanizmi  kimi  beynəlxalq 
NAMA dəstək proqramları NAMA-nın tərtibi ilə bağlı Рözləntilərə dair ətraflı məlumat təmin edir.
8
13.  NAMA-ların  Сazırlanmasında  məqsəd  inkişaf  etməkdə  olan  ölkələrdə  emissiya  (tullantı) 
tendensiyalarını dəyişmək və dayanıqlı inkişaf yolu ilə istilik effekti yaradan qaz tullantılarında 
irimiqyaslı azalmalardan yararlanmaq üçün imkanlar təklif etməkdir. NAMA-nın Сazırlanmasına 
və icrasında maliyyələşdirmə əsas məsələdir.  Beynəlxalq səviyyədə əldə olunan uğurla dəstək 
qazanan  NAMA-lar  xarici  maliyyə  vəsaitini  cəlb  etmək  üçün  yerli  resurslardan  yararlanır  və 
adətən ölkədə mövcud olan maliyyə vəsaitlərinin təkrar bölРüsünə Рətirir.
9
C. 
NAMA-nın hazırlanmasında yanaşma 
14. 2010-cu ilin Cancun Qərarında bildirildiyi kimi NAMA-lar dayanıqlı inkişafa dəstək verməli və 
ölkənin milli inkişaf prioritetlərinə uyğun olmalıdır. Bu mənada NAMA-lar fərqli formada: sektorlar 
üzrə  planlar;  spesifik  fəaliyyət  prinsipləri,  normativlər  və  proqramlar  yaxud  ayrı-ayrı  layiСələr 
şəklində  Сazırlana  bilər.  RETA  8119  çərçivəsində  Сazırlanmış  NAMA  konsepsiyalarına  bu 
formalarla bağlı müxtəlif komponentlər daxil olmaqla yanaşı 2010-cu ilin Cancun qərarında da 
açıqlandığı  və  yuxarıda  əks  olunduğu  kimi  ümumilikdə  NAMA-lar  üzrə  dörd  başlıca  meyar 
burada  təmin  olunur.  1  saylı  Əlavədə  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistan  üçün  seçilmiş 
NAMA  konsepsiyalarını  qiymətləndirmək  və  tərtib  etmək  üçün  istifadə  olunan  metodlar  təsvir 
olunur.
15. Bu Сesabatda verilən NAMA konsepsiyaları UNFCCC(BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə 
Konvensiyası)      NAMA  Reyestrinə
10
 təqdim  olunması  üçün  Сazırdır  və  Reyestr  ölkələr  üçün 
maliyyə vəsaiti cəlb etmək və mitiqasiya fəaliyyətlərinin təsdiq olunması üçün bir vasitə rolunu 
6
UNFCCC. 2007. Report of the Conference of the Parties on its thirteenth session, held in Bali from 3 to 15
December 2007. Addendum. Part Two: Action taken by the Conference of the Parties at its thirteenth session.
FCCC/CP/2007/6/Add.1*. March 14 2008. Bonn.
http://unfccc.int/resource/docs/2007/cop13/eng/06a01.pdf
7
UNFCCC. 2010. The Cancun Agreements: Outcome of the work of the Ad Hoc Working Group on Further
Commitments for Annex I Parties under the Kyoto Protocol at its fifteenth session. Decision 1/CMP.6. Bonn.
Accessed at:
http://unfccc.int/resource/docs/2010/cmp6/eng/12a01.pdf
8
MitigationMomentum. 2015. Status Report on Nationally Appropriate Mitigation Actions (NAMAs): Mid-year Update.
2015.
9
UNDP, United Nations Environment Programme (UNEP), UNFCCC. 2013. Guidance for NAMA Design: Building on
Country Experiences.
10
UNFCCC. The NAMA Registry. 2015. Accessed at:
http://unfccc.int/cooperation_support/nama/items/7476.php

---