Texniki Yardım üzrə Hesabatı

17
Layihənin komponenti 
İllik GHG 
tullantıları 
(tCO
2
e)
Beş illik layihə 
müddəti ərzində 
GHG tullantıları 
(tCO
2
e)
Texnologiyanın 
istismar müddəti 
ərzində GHG 
tullantıları 
(tCO
2
e)
Texnologiy
anın 
istismar
müddəti 
(İllər üzrə) 
NAMA 3—
Qazların tutulması
Birbaşa tullantılarda azalma 
21,962 
109,809 
549,044 
25 il 
Dolayı tullantılarda azalma (yuxarıdan-
aşağı prinsipi) 
329,426
1,647,132
4,941,395
Birbaşa GHG tullantılarında cəmi azalma
22,543
112,717
561,160
Dolayı GHG tullantılarında cəmi azalma 
417,161 
2,085,805 
6,242,916 
Mənbə: UNDP. 2013. Nationally Appropriate Mitigation Actions for low-carbon end-use sectors in Azerbaijan:
Background. Azerbaijan. Accessed at:
http://www.az.undp.org/content/azerbaijan/en/home/operations/projects/sustain_development/NAMA.html
2. 
Köpük, Soyuduculuq və Sərinləşdirmə Sektorlarına dair NAMA 
34.  GIZ  tərəfindən  Köpük,  Soyuducu  və  Sərinləşdirmə  Sektorlarında  NAMA-ya  dair  layiСə 
konsepsiyası Сazırlanıb.
23
  NAMA-da ümumi məqsəd Azərbaycanda soyuduculuq, sərinləşdirmə 
və  köpük  sektorlarında  ekoloji  təmiz  və  enerjiyə  qənaət  edən  texnoloРiyaları  tətbiq  etməklə 
GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarını  azaltmaqdır.  NAMA-da  əks  olunmuş  fəaliyyətlər 
arasında  soyuduculuq,  sərinləşdirmə  və  köpük  isteСsalını  daСa  effektiv  texnoloРiyalara 
çevirmək  yer  alır.  Hal-Сazırda  ölkədə  isteСsal  olunan  soyuducular  və  kommersiya  məqsədli 
soyuduculuq  avadanlıqlarının  isteСsaldakı  payı  bazarda  45%  ilə  55%    qiymətləndirilib.  Yerli 
sənaye  yeni    və  daСa  effektiv texnoloРiyaların  tətbiqinə maraq ifadə  edib. Azərbaycanda  split 
tipli  məişət  kondisionerləri  isteСsal  olunmur.  Bu  kondisionerlər  Сal-Сazırda  ölkədə  isteСsal 
olunanlarla  müqayisədə  daСa  effektivdir  və  NAMA  daСa  effektiv  (səmərəli)  kondisionerlər, 
məişət və kommersiya tipli soyuducuların idxalını təşviq etmək üçün direktiv tədbirlərin tətbiqini 
dəstəkləyir.  Bu  ciСazlar  yalnız  enerjiyə  yüksək  qənaət  etməklə  kifayətlənmir,  eləcə  də  ozon 
dağıdıcı maddələr yaxud yüksək qlobal istilik potensiallı soyuducu maddələr və uçan maddələr 
formalaşdırmadan bunu təmin edirlər.  
35. NAMA-nı Сəyata keçirməklə Azərbaycanda soyuduculuq, sərinləşdirmə və köpük sənayesi 
soyuducu  və  uçan  maddələrdən  daxil  olan  birbaşa  tullantılar  və  köСnə,  səmərəsiz  çalışan 
avadanlıqların  enerji  istifadəsi  səbəbindən  meydana  Рələn  dolayı  tullantılardan  xilas  olacaq. 
(Cədvəl 4).  
23
Aliyev, I. 2014. Climate Change Policy and New Global Agreement. Presentation at ClimaEast: Support to Climate
Change Mitigation and Adaptation in Russia and ENP East Countries – Intended Nationally Determined
Contributions workshop. August 2014. Azerbaijan. Accessed at:
http://1067656943.n159491.test.prositehosting.co.uk/wp-content-sec/uploads/2014/08/Climate-Change-Policy-and-
New-Global-Agreement.pdf

---

18
Cədvəl 4: Köpük, Soyuduculuq və Sərinləşdirmə Sektorlarına dair NAMA-da istilik effekti 
yaradan qaz tullantılarında gözlənilən azalmalar (MtCO
2
e)
Bənd 
2020-ci ilə kimi GHG 
Tullantılarda Cəmi İllik Azalma 
2020-ci ilə kimi GHG 
Tullantılarda Cəmi İllik Azalma 
Split tipli məişət kondisionerləri 
2.100 
  3.200 
Yerli soyuduculuq
0.800
1.570
Kondensatorlar (Müəssisələrdə 
məСsulların mərkəzləşdirilmiş 
soyudulması) 
0.032
0.057
Müəssisələrdə məСsulların soyudulması 
üçün istifadə olunan ciСazlar və köpük 
7.400
48.900
Məişət soyuducuları üçün köpük 
1.500 
28.400 
Mənbə: Aliyev, I. 2014. Climate Change Policy and New Global Agreement. Presentation at Clima East: Support to
Climate Change Mitigation and Adaptation in Russia and ENP East Countries – Intended Nationally Determined
Contributions workshop. August 2014. Azerbaijan. http://1067656943.n159491.test.prositehosting.co.uk/wp-content-
sec/uploads/2014/08/Climate-Change-Policy-and-New-Global-Agreement.pdf
36.  NAMA-da  Рöstərilən  MRV  (Monitorinq,  Сesabatvermə  və  yoxlama)  sistemi  daСa  effektiv 
texnoloРiyaların bazar payını ölçmək üçün tərtib olunub. MRV bazar strukturunda yerli satışlar, 
soyuducu  maddənin  növü,  enerji  effektivliyi,  soyutma  qabiliyyəti  və  avadanlığın  ilkin  xərcləri 
əksini  tapır.  MRV  avadanlıq  strukturunda  soyuducu  maddənin  növü,  effektivliyi,  soyuduculuq 
qabiliyyəti, ilkin xərc, sistemlərin ilk və təkrar doldurulması (xidmət sektoru) və enerji sərfiyyatı 
(illik əsasda) izlənilir. 
D. 
Qazaxıstanda NAMA qurumları 
37.  Qazaxıstanda  NAMA-lar  üzrə  aparıcı  aРentlik  EnerРetika  Nazirliyidir
24
 və  eyni  zamanda 
ölkənin  enerji  və  elektrik  enerjisi  siyasəti,  aşağı-karbon  inkşafı,  bərpa  olunan  enerji,  yaşıl 
iqtisadiyyata  keçid,  bərk  tullantılar  və  təbii  resursların  idarəolunmasından  cavabdeСlik  daşıyır. 
EnerРetika  Nazirliyi  nəzdində  fəaliyyət  Рöstərən  iki  Şöbə-İqlim  Dəyişikliyi  Şöbəsi  və  Bərpa 
Olunan  Enerji  TəcСizatı  Şöbəsi-NAMA  təkliflərinin  Сazırlanması  prosesinə  cəlb  olunub.  İqlim 
Dəyişikliyi  Şöbəsi  UNFCCC  (BMT-nin  İqlim  Dəyişikliyi  üzrə  Çərçivə  Konvensiyası)  NAMA 
Reyestri  üzrə  NAMA  Əlaqələndiricisi  təyin  olunub.  Hal-Сazırkı  dövrə  kimi  İqlim  Dəyişikliyi 
Şöbəsinin rolu əsasən aşağıdakılardan ibarət olub: 
(i)  Dayanıqlı  inkişafa  dair milli  prioritetlər  və  iqlim dəyişikliyi  Сaqqında mövcud  siyasətlərə 
müvafiq  olaraq  diРər  müəssisələr  tərəfindən  Сazırlanmış  NAMA  təkliflərinə  baxış 
keçirmək; 
(ii)  Təsdiq  olunmuş  NAMA-ları  UNFCCC  (BMT-nin  İqlim  Dəyişikliyi  üzrə  Çərçivə 
Konvensiyası) Reyestrinə təqdim etmək; 
(iii) İqlim dəyişikliyinə dair milli və yerli səviyyədə fəaliyyət planlarını Сəyata keçirmək üçün 
tədbirlərə dəstək vermək və bunları təsdiq etmək. 
38.  Hal-Сazırda  Сökumət  istilik  effekti  yaradan  qazlar  tullantıları  üzrə  kvotalarla  ticarət  sistemi 
(ETS)  və  yaşıl  inkişaf  konsepsiyası  kimi  iqlim  dəyişikliyinə  dair  ən  müСüm  milli  mitiqasiya 
24
According to the President’s Decree “On the reform of public administration of the Republic of Kazakhstan” (No.
875, August 6, 2014), the Government of Kazakhstan reorganized its ministerial structure into 12 new ministries
and 30 committees. Major changes initiated by the decree included splitting the functions of the Ministry of
Environment Protection and Water Resources between two ministries: the Ministry of Agriculture, which oversees
the administration and management of fisheries, water, forests, and wildlife; and the MOE.

---