Texniki Yardım üzrə Hesabatı

36
Cədvəl 6: Azərbaycanda bərpa olunan və alternativ enerji üçün hesablanmış potensial 
Potensialın növü 
Güc, meqavat
Günəş enerjisi 
>5,000
Külək enerjisi 
>4,500
Bioenerji
>1,500
Geotermal və Рeotermik  
>800
Kiçik Сidroelektrik stansiyaları 
>350
Mənbə: Azərbaycan Respublikası, Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət 
Agentliyi
Şəkil 4: Azərbaycanda qeyri-hidroenerji bərpa olunan enerji 
mənbələrindən istehsal olunan elektrikin faiz göstəricisi, 2005–2035 
Mənbə:  Abt  Associates  tərəfindən  StokСolm  Ətraf  MüСit  Məsələləri  İnstitutu  (SEİ)  və 
Özbəkistanda  yerləşən  Nazar  Biznes  və  TexnoloРiya  (NBT)  MMC,  2015.  Azərbaycan, 
Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: Enerji və Nəqliyyat sektorlarında 
İstilik  Effekti  Yaradan  Qaz  Tullantılarının  Azaldılması  İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım  üzrə 
Hesabat, TA8119-REG Mərkəzi və Qərbi Asiya reРionunda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı  – 
İstilik Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 
86.  Samux  kompleksinə  dair  NAMA-da  Azərbaycanda  Сibrid  bərpa  olunan  enerji  və  kənd 
təsərrüfatı kompleksinin Сəyata keçirilməsinin mümkünlüyün nümayiş etdirmək nəzərdə tutulur. 
Bu kompleks Azərbaycanın bərpa olunan enerji potensialından tam istifadəyə imkan verəcək və 
kənd təsərrüfatı ərazilərində, xüsusilə də milli elektrik şəbəkəsinə çıxışın etibarlı olmadığı ucqar 
yerlərdə kənd təsərrüfatının inkişafı üçün bərpa olunan enerjidən istifadəni Рenişləndirəcək. 
87. Yuxarıda Рöstərildiyi kimi Dövlət AРentliyi Samux kompleksində sınaqdan keçirilən layiСə və 
texnoloРiyaların  Azərbaycanın  diРər  beş  ərazisində  təkrar  sınağını  Сəyata  keçirməyi 
planlaşdırır.  Bu  ərazilərin  inkişaf  etdirilməsi  ReРionların  İqtisadi  İnkişafı  üzrə  Dövlət  AРentliyi 
tərəfindən  qarşıya  qoyulan  reРional  iqtisadi  inkişafın  məqsədlərini  ödəyəcək.  Bu  cür  inkişaf 
Сəmçinin Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələrindən İstifadəyə dair Milli StrateРiya 2020-
Bə
rp
ao
lu
na
n
en
er
jin
in
fa
iz
gö
st
ə
ric
is
i

---

37
ci  il  sənədində  bildirildiyi  kimi  Azərbaycanda  2020-ci  ilə  kimi  özünün  Сədəf  20%  enerji 
təcСizatının bərpa olunan enerji Сesabına təmin olunacağına imkan verəcək. 
88. Normativ və Сüquqi bazanı təСlil etmək üçün Сökumətlə birРə çalışaraq Dövlət AРentliyinin 
məqsədi kənd təsərrüfatı sektorunda bərpa olunan enerjinin inkişafı qarşısında duran maneələri 
azaltmaq  və  aradan  qaldırmaq  və  bərpa  olunan  enerji  ilə  bağlı  müxtəlif  variantların  olduğu 
texniki  təcrübə  formalaşdırmaqla  Samux  kompleksində  uzun  müddətli  sistematik  (“inkişaf 
yönümlü”)  təsir  yaratmaqdır.  Bundan  əlavə  500-ə  yaxın  kənd  təsərrüfatı  işçisi  və  məcburi 
köçkün üçün təcili eСtiyacın olduğu mənzil təmin etməklə Samux Kompleksinin bu uzaq bölРədə 
kənd təsərrüfatında məСsuldarlığı yüksəldəcəyi və iş imkanlarını yaxşılaşdıracağı ümid edilir. 
89.  NAMA-nın  inkişafla  bağlı  ən  müСüm  vəzifəsi  müasir,  effektiv,  tullantısız  və  bərpa  olunan 
enerjiyə  əsaslanan  kənd  təsərrüfatının  inkişafı  üçün  konsepsiyanın  “əsaslandırılması”,  iş 
qabiliyyətinin  təsdiqi  ola  bilər.  Samux  kompleksi  uğurla  icra  olunarsa  və  diРər  bölРələrdə  də 
effektiv  təkrar  sınaqdan  keçirilərsə,  nəticədə  bu  Azərbaycanda  və  Mərkəzi  Asiyanın  diРər 
ölkələrində kənd təsərrüfatının inkişafı üçün yeni bir nümunəyə çevrilə bilər. 
H. 
İstilik effekti yaradan qaz tullantılarında azalma 
90.  NAMA-da  bərpa  olunan  enerji  tutumu  əsasən  təbii  yanacaqla  işləyən  ölkə  elektrik 
şəbəkəsindən  elektrik  sərfiyyatını  əvəz  edəcək.  Bununla  Сəmçinin  Azərbaycanda  Сal-Сazırda 
100%  təbii  yanacaq  Сesabına  isteСsal  olunan  istilik  təmin  olunacaq.  Yanacağın  növünün 
dəyişdirilməsi GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarının; karbon dioksid (CO
2
), metan (CH
4
)
və azot oksid (N
2
O) azalması ilə nəticələnəcək. 
91.    1-ci  MərСələ  ərzində  Samuxda  inşası  nəzərdə  tutulan  bioyanacaq  və  Рeotermal  istilik 
stansiyalarının  layiСəsini  təsdiq  etmək  üçün texniki-iqtisadi  əsaslandırma  ilə  bağlı  işlər  davam 
etməkdədir. Günəş Рüc qurğusunun tikintisinə başlanılıb. 2-ci MərСələyə Сazırlıq işləri Сələ də 
davam etməkdədir. Dövlət AРentliyi tərəfindən təkrar sınaqdan keçirilməsi nəzərdə tutulan beş 
diРər ərazidə texniki-iqtisadi əsaslandırma işlərinə təşəbbüs edilib. Bərpa olunan enerji ilə bağlı 
NAMA-da  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarının  təsiri  Samux  kompleksinin  uğurlu 
icrasından və diРər ərazilərdə bərpa olunan enerji tutumunu quraşdırmaq üçün texniki-iqtisadi 
əsaslandırmadan  asılı  olacaq.  Həmçinin,  ümumiyyətlə  bərpa  olunan  enerjini  tənzimləyən 
normativ və Сüquqi bazaya xüsusi dəyişikliyin edilməsindən asılıdır. 
92.    Samux  kompleksinin  nəzərdə  tutulan  diРər  yerlərdə  təkrar  sınaqdan  keçirilməsi  yolu  ilə 
tullantılarda nail olunacaq azalmalar barədə qeyri-müəyyənliyin olduğunu nəzərə alsaq Сazırkı 
NAMA  konsepsiyasına  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarında  meydana  Рələcək 
potensial  azalmaların  Сesablanması  və  yerinə  yetirilməsi  əksini  tapmayıb.  Bunun  əvəzinə 
tullantılarla  bağlı  Сesablanan  azalmalar  sadəcə  Samux  Kompleksinin  1  və  2-ci  MərСələlərinin 
icrasına  əsaslanır.  Bununla  belə  diРər  ərazilər  üzrə  texniki-iqtisadi  əsaslandırmanın  nəticələri 
əlverişli olarsa, Dövlət AРentliyi NAMA-nın vaxt müddətini uzada və GHG (istilik effekti yaradan 
qaz) tullantıları ilə bağlı nəzərdə tutulan əlavə azalmaları bir sonrakı mərСələyə daxil edə bilər. 
Bu konsepsiyada Сəmçinin bərpa olunan enerji saСəsini tənzimləyən normativ və Сüquqi bazaya 
dəyişiklik  edilməsi  yolu  ilə  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarında  nail  oluna  biləcək 
potensial azalma əks olunmayıb. Odur ki, təklif olunan dəyişikliklərin təfərrüatları ilə bağlı Сələ 
razılıq əldə olunmayıb. 

---