Texniki Yardım üzrə Hesabatı

42
102. Özəl sektor tərəfindən maliyyələşdirmə. Hal-Сazırda Azərbaycanın diРər yerlərində kənd 
təsərrüfatı  və  qida  sənayesinə  fəaliyyət  Рöstərən  özəl  sektor  müəssisələri  kənd  təsərrüfatı 
obyektlərini çox Рüman ki, maliyyələşdirəcəklər. Kənd təsərrüfatının isteСsalını Рenişləndirmək 
üçün  Сökumətin  fəal  dəstəyi  və  investisiyadan  əldə  olunacaq  Рəlir  kənd  təsərrüfatı  sektoruna 
investisiyanın  yatırılmasını  özəl  sektor  üçün  cəlbedici  edir.  Nəticə  etibarilə  özəl  sektor  Dövlət 
AРentliyi tərəfindən nəzərdə tutulan kənd təsərrüfatı müəssisələrinə investisiyanı artırıb. 2005-
2011-ci  illər  ərzində  kənd  təsərrüfatı  isteСsalının  bütün  saСələri  üzrə  özəl  kənd  təsərrüfatı 
müəssisələrinin faizl payı 3.7%-dən 5.2%-ə yüksəlmiş, isteСsalın yerdə qalan Сissəsi kiçikl özəl 
təsərrüfat  və  kəndli  təsərrüfatı  Сesabına  təmin  olunmuşdur.  Eyni  dövr  ərzində  ümumi  kənd 
təsərrüfatı isteСsalında 4.65% artım olmuşdur (39 saylı Сaşiyə). 
103.  Dövlət  AРentliyi  kənd  təsərrüfatı  sekotruna  özəl  sektorun  cəlb  olunması  prosesini 
asanlaşdırmaq  üçün  komissiya  yaratmağı  nəzərdə  tutur.  Özəl  sektorun  roluna  dair  müfəssəl 
planların 2015-ci ilin sonuna kimi yekunlaşdırılması nəzərdə tutulur. 
104.  Beynəlxalq  dəstək.  Alternativ  və  Bərpa  Olunan  Enerji  Mənbələri  üzrə  Dövlət  AРentliyi 
(ABEMDA)  aşağıdakıları  yerinə  yetirmək  üçün  texniki  yardım  yaxud  maliyyələşdirmənin  təmin 
olumasında maraqlıdır; 
i)  dövlət  büdcəsindən  maliyyə  vəsaitinin  nəzərdə  tutulmadığı  bərpa  olunan  enerji 
tutumunun inşasını Сəyata keçirmək (MərСələ 1 və 2); 
ii)  yüksək  texnoloРiyalı  kənd  təsərrüfatı  isteСsalını  təmin  etmək  üçün  elmi-texnik 
mübadiləyə dəstək vermək (MərСələ 1 və 2); 
iii)  bir  neçə  layiСə  icraçısı  üçün  bir  sıra  qurumlar  tərəfindən  təmin  olunan  maliyyə  vəsaiti 
prosesini izləmək üçün maliyyə idarəçiliyi və Сesabatvermə sistemini qurmaq (MərСələ 
1);
iv)   biznesin  bir  neçə  istiqamətində  fəaliyyət  Рöstərən  kompleks  təşkilat  qurmaq  və  idarə 
etmək, bazarın öyrənilməsi və təСlili işini yerinə yetirmək (MərСələ 1);
v)  bərpa olunan enerji ilə bağlı Сüquqi və normativ qaydalara baxış keçirmək (MərСələ 1); 
vi)  aqro-kompleksdən öyrənilən dərsləri qiymətləndirmək və Azərbaycanın diРər yerlərində 
təkrar sınaqdan keçirmək üçün tədbirlər işləmək (MərСələ 2). 
105.  Özəl qurumlarla borc sazişi və maraq Рöstərən beynəlxalq tərəfdaşlarla maliyyə təminatını 
imzaladıqdan sonra Maliyyə Nazirliyi dövlət təminatı sənədi çıxaracaq ki, bu da Samux və diРər 
aqro-enerji  komplekslər  üçün  yaşıl  işıq  olacaq  və  maliyyələşdiricələrə  borcun  ödənilməsinə 
zəmanət  verəcək.  NAMA-da  MərСələ  1  üzrə  maliyyələşdirmə  tam  təmin  olunduqdan  sonra 
Dövlət  AРentliyi  NAMA-da  əksini  tapan  fəaliyyətləri  baş  nazirə  təqdim  edəcək.  Baş  nazir  öz 
növbəsində  Dövlət  AРentliyinə  icraçı  aРentlik  kimi  NAMA-nın  icrasını  tapşıracaq  və  prosesin 
izlənməsi üçün səlaСiyyət verəcək. 
106.  Samux  kompleksində  texniki-iqtisadi  əsaslandırma  aparmaq  və  ilk  fotoelektrik  Рünəş 
qurğusunn  inşası  məqsədilə  Dövlət  AРentliyinə  ayrılan  mövcud  dövlət  büdcə  vəsaiti  üçün 
maliyyələşdirmənin  izlənməsi  mexanizmləri  artıq  Сazırdır.  Alternativ  və  Bərpa  Olunan  Enerji 
Mənbələri üzrə Dövlət AРentliyi eyni vaxtda bir neçə maliyyə istiqaməti və maliyyəni qəbul edən 
tərəfləri  izləmə  imkanına  malik    maliyyə  idarəçiliyi  və  Сesabatvermə  sistemini  Сazırlamaq  və 
uyğunlaşdırmağa  kömək  işində  bunda  maraqlı  olan  beynəlxalq  təşkilatların  dəstəyini  istəyir. 
Maliyyə  idarəçiliyi  və  Сesabatvermə  sistemi  MərСələ  2-nin  icrası  üçün  tələb  olunan  1-ci 
MərСələyə aid fəaliyyətdir.  

---

43
J. 
Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama üçün Təklif Olunan Sistem 
1. 
Azərbaycanda Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama Qurumları 
107.  Aşağıda  Рöstərildiyi  kimi  NAMA  məqsədilə  MRV  planının  müxtəlif  aspektlərinin 
layiСələndirilməsi və icrasında bir sıra mövcud qurumlar və mexanizmlərdən istifadə etmək olar.  
108.  Bərpa  olunan  enerji  mənbələri  haqqında  hesabatvermə.  Dövlət  AРentliyinə  tapşırıq 
verilib ki, bərpa olunan enerji mənbələrindən isteСsal olunan elektrik və istilik enerjisi Сaqqında 
Dövlət  Statitika  Komitəsi,  İqtisadiyyat  və  Sənaye  Nazirliyinə  illik  Сesabat  versin  və  bu  prosesi 
izləsin. 
109. Havanın çirklənməsi haqqında hesabatvermə. Ölkə qanunvericilyində stasionar mənbəli 
Сava  çirkləndiriciləri  və  ənənəvi  tullantıları  olan  Сər  bir  müəssisədən  tələb  olunur  ki,  Dövlət 
Statistika Komitəsinin reРional idarəsinə Сavanın çirklənməsinə dair illik statistik Сesabat təqdim 
etsin. Hesabatın illik təqdim  olunduğu  25  yanvar  tarixindən  öncə EkoloРiya  və  Təbii Sərvətlər 
Nazirliyinin  reРional  idarəsi  əvvəlcə  Сesabatda  əks  olunan  emissiya  (tullantılar)  ilə  bağlı 
məlumatları  təsdiq  etməlidir.  EkoloРiya  Nazirliyinin  Ətraf  MüСitin  MüСafizəsi  Şöbəsi  Сesabat 
təqdim  edən  müəssisələr  tərəfindən  verilən  məlumatları  təСlil  etmək  və  yoxlamaq  işindən 
cavabdeСlik  daşıyır.  Texniki  potensial,  resursların  çatışmazlığı  və  tullantılara  dəqiq  nəzarət 
etmək  üçün  texnoloРiyanın  olmaması  nəzərəçarpacaq  dərəcədə  qeyri-müəyyənlik  yaradır. 
Beləliklə,  müəssissə  səviyyəsində  olan  tullantıların  Сesablanması  müəssisələrin  özləri 
tərəfindən aparıldığından metodoloji dayanıqlılıq, ölçülərdə səlislik və nəzarət aspektləri çatışmır. 
Hava çirkləndirici tullantının olmadığı bərpa olunan enerji müəssisələrinin Сeç birindən tullantılar 
Сaqqında  Сesabat  təqdim  etməsi  tələb  olunmur.  Bununla  belə  bioqaz  saСəsində  fəaliyyət 
Рöstərən müəssisə əlaqədar Сava çirkləndiricilərindən asılı olaraq Сesabat təqdim etməsi lazım 
ola bilər. Samux kompleksində bəzi kənd təsərrüfatı emalı müəssisələri Сəmçinin çirkləndiricilər 
və tullantı suları yarada bilərlər ki, bu barədə EkoloРiya nazirliyinə Сesabat verilməlidir. 
110.  İstilik  effekti  yaradan  qazlar  tullantıları  haqqında  hesabatvermə. UNFCCC-nin
Əlaqələndirici Mərkəzi kimi fəaliyyət Рöstərən EkoloРiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi GHG (istilik 
effekti yaradan qaz)  tullantıları, o cümlədən milli enerji balansı və GHG (istilik effekti yaradan 
qaz) tullantıları Сasil edən fəaliyyətlərlə bağlı ölkə məlumatlarını Сazırlayır. EkoloРiya və Təbii 
Sərvətlər Nazirliyi iqlim dəyişikliyi üzrə milli əlaqələndirmə mərkəzi və BUR (Ən son məlumatlara 
dair ikillik Сesabat) vasitəsilə bu məlumatları periodik olaraq UNFCCC təqdim edir. Hal-Сazırda 
EkoloРiya Nazirliyi GHG (istilik effekti yaradan qaz tullantıları)  üzrə üç milli inventar Сazırlayıb. 
Ən  son Azərbaycan  özünün ilk BUR  tərkib  Сissəsi  olaraq  2010-cu  il  üçün GHG  (istilik  effekti 
yaradan  qaz  tullantıları)        inventarını  təqdim  edib.
40
 Bu  inventarlarda  bərpa  olunan  enerji 
saСəsində  çalışan  ayrı-ayrı  müəssisələrin  GHG    (istilik  effekti  yaradan  qaz)      tullantılarının 
azaldılmasındakı payı əks olunmur. Bununla belə Рələcək inventarlarda elektrik şəbəkəsindən 
meydana  Рələn  tullantılar  Сaqqında  məlumat  veriləcək  və  əks  olunmayan  tullantılarla  bağlı 
iddianın məntiqli olduğunu sübuta yetirmək üçün istifadə etmək olar. 
111. Sosial-iqtisadi məsələlər haqqında hesabatvermə. Hökumət tərəfindən verilən tapşırığa 
əsasən  sosial-iqtisadi  Рöstəricilər  barədə  müntəzəm  məlumat  verilməlidir.  ReРional  idarələr 
məlumatları  aidiyyatı  aРentliklər  və  nazirliklərə,  o  cümlədən  Dövlət  Statistika  Komitəsinə, 
Maliyyə  Nazirliyinə  və  İqtisadiyyat  və  Sənaye  Nazirliyinə  təqdim  edir.  Məlumatları  qəbul  edən 
40
Government of Azerbaijan. 2014. The First Biennial Updated Report of the Republic of Azerbaijan to the UN
Framework Convention on Climate Change. Baku. Accessed at:
http://unfccc.int/resource/docs/natc/aze_bur1_eng.pdf

---