Texniki Yardım üzrə Hesabatı

44
idarə və nazirliklər Сəm reРional, Сəm də ölkə səviyyəsində bu məlumatları təşkil edir, təСlil edir 
və  bununla  bağlı  Сesabat  Сazırlayırlar.  Toplanmış  məlumatlarda  məşğulluq,  inşaat  və 
təsərrüfatlar,  diРər kənd  təsərrüfatı  obyektləri kimi fərdi müəssisələrin  iqtisadi fəaliyyətinə  dair 
məlumatlar əks olunur. 
112. Maliyyə ilə bağlı hesabatvermə. Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət 
AРentliyi ayrılan və xərclənən maliyyə vəsaiti ilə bağlı müntəzəm şəkildə İqtisadiyyat və Sənaye 
Nazirliyinə Сesabat verir. 
2. 
Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama üzrə Göstəricilər Sistemi 
113. Cədvəl 11-də bərpa olunan enerji mənbələri NAMA üçün nəzərdə tutulan MRV (Monitorinq, 
Hesabatvermə və Yoxlama) sistemi veriilb və yuxarıda adı çəkilən qurumlar bura cəlb olunub. 
MərСələ 1 və MərСələ 2 üzrə fəaliyyətlərin bir çoxunun təfərrüatlarının Сələ də qiymətləndirilmə 
prosesindən  keçdiyini  nəzərə  alsaq  Dövlət  AРentliyi  NAMA-nın  yekun  layiСəsini  və  maraqlı 
tərəflərin  nəzarət  etmək  üçün  razılığa  Рəldikləri  sosial-iqtisadi  faydaların  yekunlaşdırılmasını 
Рözləyərək fəaliyyətlərə düzəliş edə bilər. 
 114.  Hal-Сazırda  NAMA  üçün  təklif  olunan  MRV  sistemi  Dövlət  AРentliyi  tərəfindən  özünü 
monitorinq və MərСələ 1 ərzində ETSN tərəfindən aparılan müntəzəm (illik) auditlərdən ibarətdir. 
Yuxarıda  qeyd  olunduğu  kimi  Dövlət  AРentliyindən  tələb  olunur  ki,  Сər  bir  obyekt  üzrə  ayrıca 
olmaq  şərtilə  alternativ  enerji  mənbələrindən  əldə  olunan  işıq  və  istilik  isteСsalına  dair  Dövlət 
Statistika  Komitəsinə  Сesabat  versin.  Beləliklə  Samux  kompleksində  və  nəzərdə  tutulan  diРər 
bərpa olunan enerji-kənd təsərrüfatı komplekslərində isteСsal olunan bərpa olunan enerji Сazırkı 
Сesabat tapşırığının çərçivəsinə aiddir və Рöstərir ki, Samux və diРər komplekslərdə GHG (istilik 
effekti yaradan qaz) tullantılarındakı azalmalarla bağlı Сesabatvermə və yoxlama kifayət qədər 
sadə olmalıdır. 
115. Dövlət AРentliyi NAMA-ya əsasən GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarında baş verən 
azalmalarla  bağlı  ETSN-ə  illik  Сesabat  təqdim  etməyə  Сazırdır.  ETSN  bu  cür  Сesabatın 
məzmunu  ilə  bağlı    Сələ  konkret  qaydalar  müəyyən  etməyib  və  (yayınmış  GHG  (istilik  effekti 
yaradan qaz) tullantılarına əlavə olaraq) diРər Рöstəricilərin bura daxil edilib-ediməyəcəyi barədə 
Рöstəriş verməyib. Hesabata ən azı. Cədvəl 11-də siyaСısı verilən GHG (istilik effekti yaradan 
qaz)  tullantıları üzrə Рöstəricilər, eləcə də cədvəldə əks olunan, seçilmiş diРər Рöstəricilər daxil 
edilməlidi. 
Cədvəl 11: Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama üzrə Təklif Olunan Göstəricilər Sistemi 
Monitorinq, Hesabatvermə və Yoxlama 
Kəmiyyətə 
Рörə 
Рöstəricilər 
Istilik effekti
yaradan qaz
tullantıları 
  Bərpa olunan enerji üzrə Сər bir obyektdən isteСsal olunan (o cümlədən tutulan 
və bioqaz obyektində yandırılan metanın miqdarı), elektrik şəbəkəsinə təcСiz 
olunan yaxud şəxsi məqsəd üçün istifadə olunan işıq (kilovat/saat) və istiliyin 
miqdarı 
  Baza  istilik  və  elektrik  (işıq)  isteСsalından  kənarlaşan  (yayınan)  tullantıları 
Сesablamaq üçün istifadə olunan tullantı faktorları (əmsalları) 
  Bərpa olunan enerji isteСsalına dəstək vermək üçün yerində istifadə olunan 
təbii yanacaqların miqdarı və növü, tullantıları Сesablamaq üçün istifadə 
olunan tullantı əmsalları 
  Geotermal qurğudan daxil olan qeyri-kondensat qazlardan yaranan tullantılar 
  Bərpa olunan enerji səbəbindən GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarında 

---

45
meydana Рələn kənarlaşmalar (yayınmalar) (növünə və obyektə Рörə)  
Sosial-iqtisadi
faydalar
  Tikilən yaşayış evlərinin sayı 
  Kompleks daxilində Сər bir kənd təsərrüfatı müəssisənə düşən kənd təsərrüfatı 
məСsulu (növünə Рörə) 
  Yaşayış evlərinin tikintisi 
  Yeni bərpa olunan enerji tutumunun (meqavat və növü) istismara verilməsi 
  Kənd təsərrüfatı isteСsalı və emal obyektlərinin tikintisi 
  ETSN və Dövlət Statistika Komitəsinə çirkləndiricilər barədə Сesabat 
  Kompleksdə yaradılan əlavə iş yerlərinin sayı 
  Mənzillə təmin olunmuş ailələrin sayı 
  Əlavə ekoloji müştərək faydalar 
Maliyyə 
məsələləri və 
izlənməsi 
  Müəssisə tərəfindən xərclənən illik maliyyə vəsaiti (Dövlət AРentliyi, Qaçqınlar 
və Məcburi Köçkünlərin İşi üzrə Dövlət Komitəsi); mənbə (dövlət büdcəsi, özəl 
sektor, beynəlxalq dəstək); və fəaliyyət (bərpa olunan enerji, texniki yardım, 
binalar, kənd təsərrüfatı isteСsalı obyekti və s.) 
Keyfiyyətə 
Рörə 
Рöstərcilər 
  İcra fəaliyyətlərinin vəziyyəti: 
-  MərСələ 2 MRV sisteminin icrası 
-  Bərpa olunan enerji üzrə əlavə tutum üçün texniki-iqtisadi 
əsaslandırmanın başa çatdırılması 
-  Maliyyə vəsaitlərinin təşkili və izlənməsi sisteminin qurulması 
-  Samux kompleksinin başqa yerlərdə təkrar sınaqdan keçirilməsi 
məqsədilə texniki-iqtisadi əsaslandırma işlərinin başa çatdırılması 
3. 
İstilik effekti yaradan qazın ölçülməsi və monitorinqi üçün parametrlər 
116.  Istilik  effekti  yaradan  qaz  tullantılarında  yaranan  azalmaların  Сesablanması  və  bunların 
monitorinqinə  dair  parametrlər  bərpa  olunan  enerji  vasitəsilə  elektrik  şəbəkəsinin  təcСiz 
olunduğu yaxud yerində istifadə olunduğu və ya bərpa olunan enerji vasitəsilə yerində istifadə 
üçün  istilik  isteСsalından  asılı  olaraq  dəyişir.  Aşağıda  Сesablama  və  monitorinq  üzrə  təklif 
olunan  parametrlər  kiçik  miqyaslı  bərpa  olunan  enerjiyə  dair  bir  sıra  CDM  (Təmiz  İnkişaf 
Mexanizmi) metodoloРiyalarından Рötürülmüş qaydalara əsaslanır.
41
117. Elektrik şəbəkəsindən təcСiz olunan elektrik enerjisindən meydana Рələn baza GHG (istilik 
effekti yaradan qaz) tullantıları aşağıda Сesablanıb:  
41
UNFCCC. 2014. Clean Development Mechanism AMS-I.D. Small-scale Methodology: Grid Connected Renewable
Electricity Generation. Version 18.0; UNFCCC. 2014. Large-scale Consolidated Methodology: Grid-connected
electricity generation from renewable sources. CDM ACM0002. Version 16.0; UNFCCC. 2015. Methodological tool:
Leakage in biomass small-scale project activities. CDM Tool 22. Version 4.0; and UNFCCC. 2014. Small-scale
Methodology: Thermal energy production with or without electricity. CDM. AMS-I.C. Version 20.0.

---