Texniki Yardım üzrə Hesabatı

38
1.
Baza variant
93.  NAMA  olmadan  Samux  kompleksi  və  planlaşdırılan  diРər  beş  kənd  təsərrüfatı 
komplekslərində  proqnozlaşdırılan  kənd  təsərrüfatı  məСsulu  Azərbaycanın  diРər  yerlərində 
yerləşən ənənəvi təsərrüfatlar vasitəsilə isteСsal ediləcəkdir. Çünki bu ənənəvi təsərrüfatlar ölkə 
elektrik şəbəkəsindən daxil olan elektrikdən asılıdırlar və istilik isteСsalı üçün təbii yanacaqdan 
(enerji  daşıyıcılarından)  istifadə  edirlər.  (NAMA-nın  olmadığı)  baza  variantla  bağlı  fərziyyə 
belədir  ki,  mövcud  təbii  yanacaq  tələb  olunan  elektrik  və  istiliyi  təmin  edəcək.  Cədvəl  7-də 
Azərbaycan  üçün  nəzərdə  tututulan  təsdiq  olunmuş  potensialın  Рenişləndirilməsi  planlarından 
istifadə  edərək  2020-ci  ilə  kimi  kənd  təsərrüfatı  və  yaşayış  binaları  üçün  elektrik  qarışığında 
müxtəlif yanacaqların Рözlənilən payı əks olunur (3 saylı Сaşiyə). Cədvəl 6-da Рösətrildiyi kimi 
təbii  yanacaq  elektrik  üçün  yanacaq  qarışığına  üstün  Рəlməyə  davam  etməkdədir.  Kənd 
təsərrüfatında istilik təminatı üçün baza yanacaq təbii qazdır. 
95.  RETA  8119  əsasən  Azərbaycanda  enerji  və  nəqliyyat  sektorları  üçün  Сazırlanmış  iqtisadi 
modeldən  istifadə  edərək  məsləСətçi  qrupu  2015-2020-ci  illər  ərzində  işıq  və  istilik  isteСsalı 
üçün illik baza GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantılarını Сesablamışdır. Baza varianta Рörə 
tullantıları Сesablamaq üçün bərabərlik aşağıdakı kimidir: 
B
ərabərlik (1)
ݕ
=
෍
,
ݕ
×
1
,
ݕ
×
, ,
ݕ
× (
, ,
݌,ݕ
+
,
݌,ݕ
)
, ,
݌
+
෍൫
,
ݕ
× (
,
݌,ݕ
+
,
݌,ݕ
)
൯
,
݌
Burada:
y
= 
İl 
F
=
Elektrik enerji qurğusu 
f
=
Yanacaq
p
=
GHG (istilik effekti yaradan qaz)
GHG
= 
GHG (istilik effekti yaradan qaz) tullantıları (tCO
2
e)
O
=
Elektrik isteСsalı (MWС) 
E
=
İsteСsalda səmərəlilik (%) 
S
=
Yanacağın payı (%) 
C
=
Yanmanın tullantı əmsalı (tCO
2
e / MWh)
U
=
Hasilat sektorunda yanacaq isteСsalının xalis tullantı əmsalı (tCO
2
e / MWh)
H
=
İstilik üçün yanacaq sərfiyyatı (MWС) 

---

39
Cədvəl 7: Azərbaycanda işıq istehsalı üçün yanacaq növlərinin baza varianta görə payı, 
2015–2020 (%)
Yanacaq
2015
2016
2017
2018
2019
2020
Təbii qaz 
71.723
71.663
71.846
71.806
74.967
74.917
Dizel
0.008
0.008
0.008
0.008
0.008
0.008
Qalıq neft yanacağı  
4.967
4.872
4.822
4.829
5.830
5.792
Bioqaz
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
0.000
Külək 
3.255
3.295
3.340
3.361
3.373
3.402
Günəş 
0.550
0.567
0.600
0.629
0.656
0.686
İri Сidroenerji 
16.067
16.144
15.904
15.887
11.693
11.710
Bərk məişət tullantısı 
0.983
0.988
0.994
0.993
0.990
0.991
Poliqon bioqazı 
0.039
0.045
0.051
0.056
0.062
0.068
Kiçik hidroenerji
2.406
2.418
2.433
2.430
2.421
2.425
      Cəmi (%) 
100
100
100
100
100
100
Mənbə:  Abt Associates tərəfindən  StokСolm  Ətraf MüСit  Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 
96.  Baza  varianta  Рörə  tullantıların  nəticələri  Cədvəl  8-də  Рöstərilib  və  Azərbaycan  üçün  milli 
model ADB-nin vebsaytında açıq istifadəyə verilib. Azərbaycanda elektrik və istilik isteСsalından 
yaranan  GHG  tullantılarını  Сesablamaq  üçün  yanaşma  və  tullantı  əmsalları  ADB-nin  növbəti 
Сesabatında  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və Özbəkistanda  İqlim Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı: Enerji 
və  Nəqliyyat  sektorlarında  İstilik  Effekti  Yaradan  Qaz  Tullantılarının  Azaldılması  İqtisadiyyatı
sənədləşdirilib  (3  saylı  Сaşiyə)  və  Azərbaycan  üçün  milli  model  ADB-nin  vebsaytına  açıq 
istifadəyə verilib. 
Cədvəl 8: Azərbaycanda NAMA və NAMA olmadan işıq və istilik istehsalından meydana 
gələn illik istilik effekti yaradan qaz tullantıları və azalmalar, 2015–2020 
Mərhələ 1 
Mərhələ 2 
İl 
2015
2016
2017
2018
2019
2020
NAMA olmadan baza variant
Azərbaycanda işıq və 
istilik isteСsalından 
yaranan GHG tullantıları 
(tCO
2
e)
13,933,833
13,847,079
13,799,211
13,820,095
13,885,779
13,862,349
Elektrik şəbəkəsi üçün 
ortalama emissiya əmsalı
(tCO
2
e/MWh)
0.429
0.428
0.429
0.429
0.429
0.429
NAMA ilə 
NAMA-nın tətbiqindən 
sonra GHG
emissiyalarında baş 
verən azalma (tCO
2
e)
–9,053
–18,560
–42,645
–66,789
–92,232
–116,825

---