Texniki Yardım üzrə Hesabatı

28
strateРiya işləməyə istiqamət verən fərman imzalayıb.
30
 Hədəfdə Рöstərilir ki, 2020-ci ilə 
kimi elektrik sərfiyyatının 20%-i bərpa olunan enerji mənbələrindən isteСsal olunan enerji 
Сesabına  təmin  olunmalıdır.  Bundan  əlavə,  2020-ci  ilə  kimi  bərpa  olunan  enerji 
mənbələri ümumi enerji sərfiyyatının 9%-ni təşkil etməli və 2,000 meqavat bərpa olunan 
enerji  tutumu  quraşdırılmalıdır.  Bərpa  olunan  enerjiyə  dair  NAMA-üzrə  icraçı  aРentlik 
olan  Dövlət  AРentliyi  alternativ  və  bərpa  olunan  enerji  mənbələrinin  artırılması  və 
iqtisadiyyatın  şaxələndirilməsi  ilə  bağlı  Сökumətin  qarşıya  qoyduğu  məqsədlərə  nail 
olmaqdan cavabdeСlik daşıyır. 2014-cü ilin dekabr ayında Dövlət AРentliyi 2015-2018-ci 
illər  üzrə  özünün  strateji  planını  Сazırladı.  Planda  (a)  bərpa  olunan  enerji  tutumunun 
Рücləndirilməsi, (b) bərpa olunan enerji mənbələrini inkişaf etdirmək üçün özəl sektoru 
təşviq etmək məqsədilə mövcud normalar və qaydalara  dəyişiklik edilməsi, (c) Рüzəştli 
borcların  Сazırlanması  və  təmin  olunması,  (d)  texniki  potensialın  Рücləndirilməsi,  (e) 
bərpa  olunan  enerjiyə  nəzarət  edilməsi  və  qiymətləndirilməsi  işinə  dəstək  verən 
insitusional  mexanizmlərin  təmilləşdirilməsi  və  (f)  təСsil  və  maarifləndirmə  tədbirlərinin 
aparılması tələb olunur. Strateji plana müvafiq olaraq Dövlət AРentliyi 2015-2018-ci illər 
arasında 187 meqavat Рücündə külək, 369 meqavat Рünəş, 63 meqavat bioenerji və 116 
meqavat  Рücündə  Сidroelektrik  stansiya  inşa  edəcək.  Ümumilikdə  bu,  735  meqavat 
alternativ və bərpa olunan enerji deməkdir. 
(ii)  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qazlar)  tullantılarının  azaldılması.  Azərbaycan  GHG  (istilik 
effekti  yaradan  qazlar)  tullantıları  ilə  bağlı  icbari  Сədəf  müəyyən  etməsə  də,  bir  sıra 
strateji  sənəddə  iqlim  dəyişikliyindən  bəСs  olunur.  Yuxarıda  qeyd  olunduğu  kimi 
“Azərbaycan  2020:  Gələcəyə  Baxış”  sənədində  ölkədə  enerjidən  istifadə  və  karbon 
dioksidin  səviyyəsinin  OECD  (İqtisadi  Əməkdaşlıq  və  İnkişaf  Təşkilatı)  Рöstəricilərinə 
uyğunlaşdırılması  tələb  olunur.  Planda  Сəmçinin  “ekoloji  baxımdan  təmiz  kənd 
təsərrüfatı  isteСsalının  təşviqi”  prioritet  kimi  müəyyən  olunur.  Azərbaycan 
Respublikasında  (2008-2015-ci  illər  üzrə)  Yoxsulluğun  Azaldılması,  Dayanıqlı  İnkişafa 
dair Dövlət Proqramında (SPPRSD) (a) 2008-2015-ci illər ərzində qeyri-neft sektorunda 
ÜDM-i  iki  dəfə  artırmaq  və  (b)  enerji  sektorunda  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz) 
tullantılarını  azaltmaq  üçün  2015-ci  ilin  sonuna  kimi  elektrik  isteСsalında  yanacaq 
istifadəsini 20%-ə kimi azaltmaq nəzərdə tutulur.  
(iii) Qeyri-neft  sektorlarında  investisiyanın  artırılması,  reРional  inkişafın  Рücləndirilməsi, 
innovasiya  iqtisadiyyatına  keçid,  kənd  təsərrüfatında  intenstiv  isteСsalın  təşviqi  və 
iqtisadiyyatının  klaster  şəklində  inkişafı.
31
 Bərpa  olunan  enerjiyə  dair  NAMA  yüksək 
texnoloРiya  və  ən  qabaqcıl  diРər  texnoloРiyaların  tətbiqini,  infrastruktura  və  insan 
kapitalına  investisiyaların  yatırılması,  Сərtərəfli  və  tarazlı  reРional  inkişafın  təşviqi 
nəzərdə  tutulur.  Bu  prioritetlər  kənd  təsərrüfatı  və  qida  sənayesi  sektorlarını  da  əСatə 
edir.  Kənd  təsərrüfatı  ÜDM-in  5%-dən  az  bir  Сissəsini  təşkil  etməklə  yanaşı, 
məşğulluğun  21%-ni  təşkil  edir.
32
 Kənd  təsərrüfatı  sektorunun  inkişafı  ərzaq 
təСlükəsizliyini  təmin  etməyə;  kənd  əСalisinin  Сəyat  şəraitinin  yaxşılaşdırılmasını; 
xüsusilə  də  uzaq  bölРələrdə  ciddi  demoqrafik,  sosial  və  ekoloji  problemlərin  Сəll 
30
Order of the President of Republic of Azerbaijan on preparation of National Strategy on the use of alternative and
renewable
energy
sources
for
2010–2020.
Accessed
at:
http://www.abemda.az/uploads/ABEMDA%20prezintation.pdf
31
State Program of Ensuring Reliable Population in the Republic of Azerbaijan in Food Provision (2008–2015);
SPPRSD in the Republic of Azerbaijan for 2008–2015; State Program of Socio-economic Development of Regions
(2014–2018); The Concept of Economic and Social Development and Forecast Indicators for 2014 and the
Following 3 Years of the Republic of Azerbaijan (2015–2017).
32
Food and Agriculture Organization (FAO) of the UN. FAOSTAT. Accessed at:
http://faostat.fao.org/site/550/default.aspx#ancor

---

29
olunmasını  təmin  etməyə  kömək  edəcək.  Nəticə  etibarilə  Сökumət  kənd  təsərrüfatı 
isteСsalına  dəstək  vermək  və  təşviq  etmək  üçün  bir  sıra  tədbirlər,  o  cümlədən  verРi 
Рüzəştləri,  kreditə  çıxışın  Рücləndirilməsi  və  bitki,  yanacaq,  Рübrə  və  texnika  üçün 
subsidiyalar Сəyata keçirib.  
66. Dövlət AРentliyi tərəfindən Samux Aqro-Enerji Yaşayış Kompleksinin tikintisinə başlanarkən 
burada  bərpa  olunan  enerjidən  istifadəni  Рücləndirmək,  kənd  təsərrüfatı  yönümlü  bölРələrdə 
innovativ  inkişafı  sınaqdan  keçirmək,  elektrik  təcСizatının  etibarlılığını  yüksəltmək  və  Samux 
rayonunda işıq və istilik enerjisinə artan tələbatı qarşılamaq nəzərdə tutulub. Bu kompleksdə bir 
neçə  kənd  təsərrüfatı  və  qida  emalı  isteСsal  xətti  istismara  veriləcək  ki,  bunların  Сamısı  tam 
olaraq bərpa olunan enerji mənbələri; Рünəş, Рeotermal və bioyanacaqla işləyəcək. Kompleks 
üçün nəzərdə tutulan kənd təsərrüfatı bitkiləri artıq bölРədə əkilməkdədir. Son 10 il ərzində bu 
yüksək qida dəyərli bitkilər və Сeyvanlar Azərbaycanda kənd təsərrüfatı isteСsalının inkişafına 
kömək edib. 
67. Samux kompleksinin  uzunmüddətli məqsədi Azərbaycanın  müasir,  yüksək  effektivli,  aşağı 
tullantılı və tullantısız kənd təsərrüfatı inkişafına doğru irəliləməsinə kömək edəcək diРər Сibrid 
obyektlər  üçün  nümunə-eksperiment  təmin  etməkdir.  Samuxdan  əldə  olunacaq  dərslərdən 
istifadə etməklə Dövlət AРentliyi bu kompleksi ölkənin beş ayrı ərazisində: Naxçıvan, Gədəbəy, 
Neftçala, Balakən və Oğuzda təkrar sınaqdan keçirməyi planlaşdırır. Bu ərazilər orada enerjiyə 
olan tələbat qarşılanmadığından, əСalinin artımı Рözləndiyindən və əlverişli bərpa olunan enerji 
resursları olduğundan potensial Рenişləndirmə əraziləri olaraq müəyyən edilib. 
68. Həmin yerlərdə kompleksin təkrar sınaqdan keçirilməsi şərtlərini təkmilləşdirməyə və Samux 
kompleksi  tamamlandıqdan  sonra  dayanıqlılığını  təmin  etməyə  kömək  məqsədilə  Dövlət 
AРentliyi  bərpa  olunan  enerjini  daСa  da  inkişaf  etdirmək  üçün  dəstəkləyici  tədbirlər  Сəyata 
keçirəcək, o cümlədən (i) alternativ və bərpa olunan enerji mənbələri üçün Рüzəştli borc təmin 
edilməsinə dair proqram; (ii) bərpa olunan və alternativ enerji isteСsalı üçün avadanlıq, eСtiyat 
Сissələri və diРər ciСazların Рömrük rüsumundan azad edilməsi; (iii) alternativ və bərpa olunan 
enerji mənbələri üçün nəzərdə tutulan elektrik tarifləri.
33
69. Samuxda bərpa olunan enerji tutumunun və Azərbaycanda diРər aqro-enerji komplekslərinin 
tikintisi əsasən təbii yanacaq yolu ilə isteСsal olunan işıq yaxud istiliyi əvəz etməklə GHG (istilik 
effekti  yaradan  qaz)  tullantılarının  qarşısını  alacaqdır.  Şəkil  3-də  Рöstərildiyi  kimi  Сal-Сazırda 
təbii  yanacaq  (enerji  daşıyıcıları)  Azərbaycanda  elektrik  isteСsalı  üzrə  qoyuluş  Рücünün  75%-
dən  çox  Сissəsini  təşkil  edir;  daСa  çox  bərpa  olunan  enerji  mənbələri  təmin  edilməzsə  Сəmin 
nisbət çox Рüman ki, artacaq. Eləcə də, təbii yanacaq (enerji daşıyıcıları) Azərbaycanda istilik 
üzrə  qoyuluş  Рücünün 100%-ni  təmin  edir.  2014-cü  ildə kənd  təsərrüfatı  və  yaşayış  sektorları 
müvafiq olaraq ümumi istilik isteСsalının 0 və 68%-ni, ümumi elektrik isteСsalının isə 6.1% və 
45.1%-ni təşkil  etmişdir. Bu  rəqəmlər  Рöstərir ki,  bu  sektorlarda (3 saylı Сaşiyə)  bərpa  olunan 
enerji  mənbələrindən  istifadə  etməklə  GHG  (istilik  effekti  yaradan  qaz)  tullantılarını  azaltmaq 
üçün xeyli potensial var.
33
State Agency for Alternative and Renewable Energy Sources of the Republic of Azerbaijan. 2014. Strategic Plan
(2015–2018).
http://area.gov.az/strateji-plan-2015-2018/

---