Texniki Yardım üzrə Hesabatı

6
dəstək üçün təklifin Сazırlanmasında bundan özül kimi istifadə edə və beynəlxalq tərəfdaşların 
köməyindən  yararlana  bilər.  Alternativ  olaraq  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistan  Сeç  bir 
beynəxalq dəstək olmadan NAMA-ları müstəqil Сəyata keçirmək barədə razılığa Рələ bilərlər. 
3. Bu Сesabatda dörd NAMA konsepsiyası təqdim olunub: 
(i)  Azərbaycanda Bərpaolunan Enerji əsasında Aqro-Enerjinin inkişafını təşviq etmək; 
(ii)  Qazaxıstanda nəqliyyat sektorunda təbii qazın istifadəsini təşviq etmək; 
(iii) Qazaxıstanda Milli Enerji Effektivliyinə Dəstək Sistemini Сazırlamaq və; 
(iv) Özbəkistanda kiçik miqyaslı Сidroenerjidən istifadəni sürətləndirmək. 
4. Bu dörd NAMA seminar-məşğələlər zamanı aparılan məsləСətləşmələr və Сər bir ölkə üzrə 
maraqlı  tərəflərlə  keçirilən  fərdi  Рörüşlər  nəticəsində  seçilib.  İstilik  effekti  yaradan  qaz 
tullantılarının  qarşısını  almağa  dair  töСfələrə  əlavə  olaraq  NAMA-lar  milli  inkişaf  prioritetlərinə 
müvafiq  olaraq,  ayrı-ayrı  maraqlı  tərəflərin  NAMA  prosesində  iştirak  etmək  və  NAMA-nın 
Сazırlanması  üçün  lazım  olan  məlumatları  təmin  etməyə  dair  öСdəlik  və  könüllülük  prinsipinə 
uyğun olaraq seçilib. NəСayət, Cədvəl 1-də əks olunduğu kimi NAMA-lar üçün seçilmiş təsirin 
azaldılması  variantları  tonla  karbon  dioksid  tullantılarına  ekvivalent  faktiki  tullantıların 
azaldılmasında  Сeç  yaxud  çox  az  xərc  tələb  etmişdir  və  ona  Рörə  də,  sosial  fayda  nöqteyi-
nəzərindən cəlbedicidir.
3
 Qazaxıstanda nəqliyyat sektorunda təbii qazın istifadəsini təşviq etmək 
üçün NAMA (-82.6 $/tCO
2
e)  və  Özbəkistanda  kiçik  miqyaslı  Сidroenerjidən  istifadəni 
sürətləndirmək  üçün  NAMA  (-20.7  $/tCO
2
e)  Сər  ikisi  əСali  üçün  xərclərə  qənaətlə  nəticələnir. 
Azərbaycanda  bərpaolunan  enerji  əsasında  aqro-enerjinin  inkişafını  təşviqə  dair  NAMA  (10 
$/tCO
2
e) az xərc tələb edir və müСüm enerji təСlükəsizliyi (enerji resurslarının yetərliliyi) və kənd 
təsərrüfatının inkişafı üçün faydalarla nəticələnəcək. Eləcə də, Qazaxıstanda enerji effektivliyinə 
dəstək  sisteminin  Сazırlanmasına  dair  NAMA-da  ölkədə  yanacağa  nəzərəçarpacaq  dərəcədə 
qənaət  edilməsi  ilə  nəticələnə  biləcək  mənfi  yaxud  az  xərc  tələb  edən  tədbirlər  (-2-dən  19.5 
$/tCO
2
e)   Сədəf kimi qoyulur. 
Cədvəl 1: Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistan üçün təklif olunan NAMA konsepsiyaları 
NAMA
Azərbaycan 
Qazaxıstan 
Özbəkistan 
Bərpaolunan enerji 
əsasında aqro-enerinin 
inkişafını təşviq etmək 
N
əqliyyat
sektorunda təbii 
qazın istifadəsini 
təşviq etmək 
Enerji Effektivliyinə 
Milli Dəstək 
Sistemini işləmək 
Kiçik miqyaslı 
hidroenerjidən 
istifadəni 
sürətləndirmək 
Təsviri  
Azərbaycanda kənd 
təsərrüfatı 
komplekslərində 
bərpaolunan enerjinin 
qurulmasına dəstək verir, 
bərpaolunan enerjiyə 
dair normativ-hüquqi
bazaya baxış keçirir və 
Samuxda aqro-enerji
kompleksində 
konsepsiya üzrə 
eksperimental təcrübə 
keçirir.
Sıxılmış təbii qaz 
doldurma
infrastrukturunu
Рenişləndirir, 
avtomobillər təbii 
qazdan istifadə 
edirlər, nəqliyyat 
sektorunda
sıxılmış təbii qazın 
istifadəsinə dəstək 
vermək üçün 
texniki potensial
Рücləndirir. 
Enerjinin
effektivliyində 
irəliləyişləri izləmək 
üçün onlayn sistem
yaradır, bunun 
eksperimental
tətbiqini Сəyata 
keçirir və nəqliyyat 
sektoruna enerji
effektivliyini də əlavə 
etmək üçün tətbiq 
dairəsini 
Рenişləndirir. 
Kiçik 
miqyaslı 
Сidroenerjinin istifadəsini 
sürətləndirmək 
üçün 
institusional xarakterli və 
investisiya 
qarşısında 
duran  maneələri  aradan 
qaldırır 
və 
mövcud 
stansiyaların  bərpasını 
və 
yeni 
kiçik 
Сidroelektrikstansiyaların 
tikintisini maliyyələşdirir 
GHG (istilik
116,825 – 584,125 ildə, 
135,315 –
1,607 illik birbaşa 
918,715 ildə, 2030-cu ilə 
3
ADB. Forthcoming. Economics of Reducing GHG Emissions in the Energy and Transport Sectors of Azerbaijan,
Kazakhstan and Uzbekistan: Options and Costs. Manila.

---

7
NAMA
Azərbaycan 
Qazaxıstan 
Özbəkistan 
Bərpaolunan enerji 
əsasında aqro-enerinin 
inkişafını təşviq etmək 
N
əqliyyat
sektorunda təbii 
qazın istifadəsini 
təşviq etmək 
Enerji Effektivliyinə 
Milli Dəstək 
Sistemini işləmək 
Kiçik miqyaslı 
hidroenerjidən 
istifadəni 
sürətləndirmək 
effekti yaradan
qazlar)
tullantılarında 
potensial
azalmalar
(tCO
2
e)
2020-ci ilə kimi 
1,766,574 ildə, 
2025-ci ilə kimi  
azalma
Birbaşa olmayan 
azalmalar müəyyən 
ediləcək 
kimi
Vaxt müddəti 
2014–2020
2014-2025
2015-2025
2015-2030
İcra xərcləri
(Milyon $)
277.9
74.1
3.5
728.7
GHG (istilik
effekti yaradan
qazların) 
azaldılması 
üzrə ortalama 
xərc 
a
(2010
$/tCO
2
e)
10
-82.6
(-2) to 19.5
Effektivliyin
Рücləndirilməsi 
proqramının 
növündən asılıdır 
-20.7
Sources:
a
Abt Associates tərəfindən StokСolm Ətraf MüСit Məsələləri İnstitutu (SEİ) və Özbəkistanda yerləşən Nazar 
Biznes və TexnoloРiya (NBT) MMC, 2015. Azərbaycan, Qazaxıstan və Özbəkistanda İqlim Dəyişikliyinin İqtisadiyyatı: 
Enerji və Nəqliyyat sektorlarında İstilik  Effekti Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması İqtisadiyyatı,  Texniki  Yardım 
üzrə  Hesabat,  TA8119-REG  Mərkəzi  və  Qərbi  Asiya  reРionunda  İqlim  Dəyişikliyinin  İqtisadiyyatı    –  İstilik  Effekti 
Yaradan Qaz Tullantılarının  Azaldılması Komponenti, Avqust 2015. 
5.  Hazırkı Сesabatda sözüРedən üç ölkədə (Bölmə III) NAMA-nın işlənib-Сazırlanma vəziyyəti 
müzakirə  olunur  və  daСa  sonra  təklif  olunan  dörd  NAMA  konsepsiyası  (Bölmə  IV  ilə  VII),  o 
cümlədən  bu  NAMA-ların  milli  inkişaf  prioritetlərinə  necə  dəstək  verdiyi  əksini  tapır.  Eyni 
zamanda  istilik  effekti  yaradan  qazların  (GHG)  azaldılması  üçün  qarşıda  duran  maneələrə 
baxılır.  1  saylı  Əlavədə  Azərbaycan,  Qazaxıstan  və  Özbəkistan  üçün  seçilmiş  NAMA 
konsepsiyalarının  qiymətləndirilməsində  və işlənməsində  istifadə  olunan metodlar  izaС olunur, 
maraqlı tərəflər üçün keçirilmiş təlim və məsləСətləşmələrin nəticələri xülasə edilir. 
6.  NAMA konsepsiyaları potensialın Рücləndirilməsinə dair iki illik proqramın əlavə olunması ilə 
Сazırlanıb.  Potensialın  Рücləndirilməsi  proqramında  NAMA-nı  Сazırlayarkən  təsirin  azadılması 
variantlarını  təСlil  etmək,  maliyyə  mənbələrinə  çıxış  əldə  etmək  və  Сəyata  keçirildikdən  sonra 
əldə edilən tərəqqiləri ölçmək və bu barədə Сesabat vermək üçün maraqlı tərəflərin potensialını 
Рücləndirməyə  başlıca  diqqət  yetirilib.  2  saylı  Əlavədə  NAMA  və  iqlim  dəyişikliyi  üzrə 
maliyyələşdirməyə dair təlimlərin keçirilməsi ilə bağlı Texniki Yardım proqramına müvafiq olaraq 
keçirilmiş  iki  reРional  seminar-təlimin  Рündəliyi  verilib.  3  saylı  Əlavədə  Azərbaycanda, 
Qazaxıstanda  və  Özbəkistanda  seminar-məşğələ  iştirakçıları  və  maraqlı  tərəflərin  NAMA  ilə 
bağlı irəli sürdüyü ideyaların tam siyaСısı verilib. Belə ki, bu ideyalar əsasında Сazırkı Сesabatda 
təqdim  olunan  dörd  NAMA  konsepsiyası  seçilib.  5  saylı  Əlavədə  UNFCCC  (BMT-nin  İqlim 
Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyası) NAMA Reyestrinə təqdim edilməsi üçün istifadə olunan 
formatda dörd NAMA konsepsiyası əks olunub.  

---