Thank you for your contribution
Yüklə 10,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2.2 Sır Hazırlama ve Uygulama
- S1 S2 S3 S4
- 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR
- D1 D2 D3 D4 D5 D6
296 olarak Berdel tarafından yapılmıştır (Arcasoy, 1983, ss. 163-164). Parlaklığı yüksek, şeffaf özellik gösteren sırı elde etmek amacıyla değişen oranlarda sır reçeteleri hazırlanmıştır. Denemesi yapılan reçeteler Tablo 1’deki sisteme göre geliştirilmiştir. Tablo 1. Parlaklığı yüksek şeffaf sır sistemi PbO %
SiO 2 % 95 5 S2 90 10 S3 85 15 S4 80 20 S5 75 25 S6 70 30 S7 65 35 2.2 Sır Hazırlama ve Uygulama Yedi farklı reçete için (Tablo 1) oranları belirlenen hammaddeler 100 gram miktarında kuru olarak tartıl- mıştır. Tartımı yapılan her bir reçete jet değirmende 30 dakika öğütülmüştür. Değirmene reçetenin yüklenmesi sırasında % 40 su ve 200 gr alümina bilye ilave edilerek yaş öğütme yapılmıştır. Öğütme sonrası değirmenden boşaltılan sır 63 mikron elekten geçirilerek süzülmüş- tür. Hazırlanan sır ragle yardımı ile bisküvi pişirimi yapılmış deneme plakalarına uygulanmıştır. Etüvde 45 dak. kurutmaya tabi tutulan plakalar elektrikli deneme fırınında 1000 oC’de pişirilmiştir. Pişirim sonrasında Şe- kil 1’de gösterilen sonuçlar elde edilmiştir.
Şekil 1. 1000 oC’deki şeffaf sır denemeleri. Deneme sonuçlarından S5 kodlu reçete şeffaf özelliğe sahip parlak sır olarak seçilmiştir. Seçilen sırda % 2-10 oranlarında Fe2O3, MnO, CoO ve CuO kullanılmıştır. Ragle yardımıyla deneme plakaları yüzeyine uygulan- plicability are important as well as technical and esthet- ical properties. However, for artistic glazes most im- portant factor is the esthetic appearance and strength of the glaze. In this study the effect of Fe2O3, MnO, CoO and CuO are investigated in a high gloss transparent artistic glaze system. Gloss and L* a* b* color values of the glazes are measured with glossmeter and spectro- photometer, respectively. Selected glazes are applied on 3-D forms and fired at 1000 οC 1. Giriş Seramik malzemeleri oluşturan iki temel yapı vardır. Belirli oranlardaki hammaddelerin karıştırılarak şekil- lendirilmesi ve pişirilmesiyle bünye elde edilir. Çeşitli oksit karışımlarının, ısıl işlem ile eriyerek seramik ürünlerin yüzeyini örten, kullanıldığı seramik yüzeyi çevre koşullarından koruyan, farklı renk ve etkileriyle seramik ürünün değerini arttıran camsı tabakaya sır denir (Şölenay, 2011, ss. 7,43); (Peterson ve Peterson, 2009, s. 34). Bir seramik malzeme düzgün, dekoratif ve estetik bir kaplama sağlamak, sır altı dekorlarını ya da ortam koşullarının vereceği zararlara karşı ürünü sıvı- lara ve gazlara karşı geçirmez kılmak, temizlenebilir bir yüzey elde etmek, mukavemeti arttırmak, çizilme gibi mekaniksel hasarlara ve çoğu asitlerin kimyasal etkile- şimine karşı koruma sağlamak, ürüne elektriksel, optik ve kimyasal özellikler kazandırmak amacıyla sırlanabilir (aktaran Pekkan, 2009, s. 1). Şeffaf sırlar, üzerine uygulandıkları seramik bünye- nin ve sır altı dekorunun görülmesini sağlayan camsı yapılardır. Şeffaf bir sır, renksiz bir şekilde seramiğin yüzeyini kaplar. Kuvars ve sülyenin birlikte kullanılması en basit şeffaf sırı oluşturur. Kuvars (SiO2) sırda kulla- nılan en temel hammaddelerden biridir. Kuvars yüksek erime sıcaklığına (1713 oC) sahip olduğundan 1000 oC gibi düşük sıcaklıklarda tek başlarına olgunlaşamaz. Sülyen (Pb3O4) ise 880 oC’de erime gösterir ve sırın olgunlaşma sıcaklığını düşürür. Sıra parlaklık verdiği gibi renk veren oksit ve seramik bünyede kullanılan seramik boyalarına da canlılık kazandırır. Sülyen zehirli olmasından dolayı genellikle artistik sırların yapımında tercih edilir (Genç, 2013, ss. 37,63). Yüksek parlaklığa sahip şeffaf sırlar seramik boyaları veya metal oksitler ile renklendirilebileceği gibi metal oksitlerin ilavesi ile farklı dokularda ve artistik yüzey özellikleri sergileyen sırlar elde edilebilir. 2. DENEYSEL ÇALIŞMALAR 2.1 Şeffaf Sır Reçetesinin Belirlenmesi Yüksek parlaklığa sahip bir şeffaf sır elde etmek için ikili sistemde en basit şekliyle kuvars ve sülyen ham- maddeleri kullanılmıştır. İkili sistemde şeffaf sır yapımı 1/1 oranında SiO2 ve PbO kullanılmak suretiyle ilk 297 Minolta Uni-Gloss-60 model parlaklık ölçüm cihazı ile belirlenmiştir (Çizelge 2). Çizelge 1. Seçilen sırların renk değerleri L* a*
D1 40,69
-0,98 1,66
D3 38,60
1,29 3,33
D5 37,88
-0,68 3,32
D6 40,92
0,01 3,63
Çizelge 2. Seçilen sırların parlaklık testi sonuçları Parlaklık Reçeteler 60 o D1 103,1
D3 99,70
D5 78,60
D6 52,20
3. Sonuçlar Kuvars ve sülyen sisteminden elde edilen şeffaf sıra Fe2O3, MnO, CoO ve CuO ilavesi yapılarak geliştirilen artistik sırlar 3 boyutlu formlar üzerine uygulanarak la- boratuar ortamında 1000 oC’de pişirilmiştir. D1, D3, D5 ve D6 sırları parlak, metalik ve artistik etkilere sahip en başarılı sonuçlardır. D3 ve D6 sırları dik yüzey uygula- masında akışkanlık göstermiştir. Sırın form yüzeyindeki kalınlığı inceldiğinden açık tonlarda kırmızı ve kahve- rengi renkler ortaya çıkmıştır. Parlaklıklarını korumaya devam etmişlerdir. D1 sırı deneme plakasındaki parlak ve koyu metal etkiyi 3 boyutlu formda da göstermiştir. D5 sırının yatay yüzeyde olduğu gibi metalik ve mat görüntüsü dik yüzeyde de görülmüştür. KAYNAKÇA Arcasoy, A. (1983). Seramik Teknolojisi. İstanbul: Marmara Üniver- sitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Seramik Ana Sanat Dalı Yayınları. Genç, S. (2013). Artistik Seramik Sırları. İstanbul: Boyut Matbaacılık. Pekkan, K. (2009). Zirkonsuz Opak Firit Üretimi ve Hızlı Pişirim Duvar Karosu Sırlarının Geliştirilmesi. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Seramik Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi Peterson S. & Peterson J. (2009). Seramik Yapıyoruz. Sevim Çizer (Çev.). İzmir: Karakalem Kitapevi. Şölenay, E. (2011). Seramik Sanat Eğitiminde Sırlama ve Pişirme Yöntemleri El Kitabı. Ankara: Murat Yayınevi. mıştır. Kullanılan oksitler tek başına veya diğer oksitler ile karıştırılarak uygulanması sonucunda metalik etki gösteren, renkli parlak ve saten dokulu sırlar elde edil- miştir. Bu sonuçlar Şekil 2’ de gösterilmiştir.
D4 D5 D6 D7 D8 D9
Şekil 2. 1000 o C’de metal oksitli parlak sırlar. Bu sırlar arasından D1, D3, D5 ve D6 kodlu reçeteler seçilerek büyük ölçekte üretilmiş ve 3 boyutlu formlar üzerine pistole yardımıyla uygulanmıştır ve 1000 oC’de pişirilmiştir. Belirlenen D1, D3, D5 ve D6 kodlu sırlar Tablo 2’de ağırlıkça reçeteleri ile verilmiştir. Sırların formlar üzerindeki sonuçları Şekil 3’de sunulmuştur. T ablo 2. D1, D3, D5, D6 kodlu sırların reçeteleri PbO % SiO 2 % Fe 2 O 3 % CuO % MnO
% CoO
% D1 70-80 25-30 -- 2-7 -- 2-6
D3 70-80
25-30 -- -- 5-10 -- D5 70-80 25-30
3-6 -- -- 4-7 D6 70-80 25-30 7-10
-- -- -- Şekil 3. 3 boyutlu formlarda metal oksitli parlak sırlar. Metal oksitlerin eklenmesi sonucu parlak ve metalik artistik yüzeyler elde edilmiştir. Bu sırların 3 boyutlu formlara uygulanması sonucu çok akışkan oldukları görülmüştür. Başarılı sonuçların L*, a* ve b* renk değerleri Konica Minolta CM-2600d/2500d model renk ölçüm cihazı ölçülmüştür (Çizelge 1). Parlaklık değerleri ise Konica
Yüklə 10,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|