Thank you for your contribution

34

dünyada, örneğin bir ressam, bize sadece bakmak için bir 

şey verir, o eserde tam istediğimizi görürüz, nasıl istersek 

öyle görürüz... yada sadece kendimizi görürüz, dünyadan 

anlık uzaklaşmalar ve iradenin hükmetmediği bir beynin 

salt gerçekler gösterisinden almak istediğimiz hazzı alırız, 

gördüğümüz her şey, bizim gördüğümüz şeylerin üstüne 

yansıyan kendi özelliklerimizdir... bizi mutlu eden her şey 

aslında beynimizin sanat eserleridir... (Sanatı Oluşturan 

Öğeler, 2015)

Bu tanımlama yaklaşımında sanatın amacının olmadı-

ğına ilişkin bir düşüncenin altı çizilmiş, sanatın ne olma-

sı gerektiğine ilişkin yazar kanısı bilimsel bir tanımmış 

gibi ifade edilmiştir.  

Bir diğer tanımda ise söz dönüp dolaşıp sanatın, “Güzel 

Sanatlar” olduğuna gelmektedir:

Günümüzde daha çok, klasik veya akademik sanatla 

bağlantılı olan geleneksel görsel sanatlar anlamına gelir. 

Güzel sanatlar teriminin ortaya çıkışındaki motivasyon, 

resim, heykel gibi görsel sanat dallarını; tekstil, seramik 

gibi zanaat ve uygulamalı sanatlardan ayırmaktı. Buradaki 

“güzel”, sanat eserinin niteliğini değil, disiplinin estetikle 

bağlantısını vurgulamak için kullanılmıştır. Günümüz-

de icra edilen ve sadece resim, heykel ve baskıyla kısıtlı 

olmayan modern ve çağdaş sanat eserleri için açıklayıcı 

ve kapsayıcı olmadığından, buna alternatif olarak görsel 

sanatlar tabiri kullanılmaktadır. Güzel sanatlar insanların 

en tutkun yanıdır (Ay, 2013).

Bu tanımlama anlayışı sanatı yapıldığı malzeme, teknik 

ve yaklaşıma indirgeyip bunlar dışında kalanları, soyut-

layıcı, öteleyici bir yaklaşım göstermektedir.

Sanatın ortaya çıkışı ve günümüzdeki haline gelişindeki 

farklı bir diğer tanımlayıcı yaklaşımda ise sanatın bir 

oyun olduğu belirtilmiştir: 

Bazı filozoflara göre, sanatın kaynağı eğlence ve oyundur. 

İnsanlar zorunlu ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra amaçsız 

olarak, hoşa giden bir takım oyun faaliyetlerinde bulunur-

lar. Bu faaliyetler, hem bedeni dinlendirir, hem de hoşa 

gider. Bu tür faaliyetlerin bir sonraki adı, kendini süsleme 

ve yakın çevresini hoşa gidecek, beğenilecek bir şekle 

getirmedir. İşte burada da sanat ortaya çıkar, tabii ki bir 

oyunun sonucu, bir oyun olarak... (Felsefe Açısından Sanat  

Nedir, Felsefe Açısından Sanat Ne demek?, 2015).

Bu tanımlamanın hemen ardından her ne kadar sözü 

edilen olguların tiyatro ve gösteri sanatları için düşünül-

mesi salık verilmiş olsa da, sanatın ortaya çıkışına iliş-

kin belirtilen çıkarımlar, bu bağlamda düşünüldüğünde, 

sanat, farklı bir aşamaya taşınmaktadır.

Bir diğer sanat tanımı ise hayatın gerçekliğinden ve 

olgusal varlıktan soyutlanıp, yüce, yüksek ve inanç kav-

ramları ile ele alınmıştır:

En genel ve en yaygın sanat tanımı, sanatın maddî bir 

faydayı değil, insanlara haz vermeyi amaçlayan özel bir 

faaliyet olduğudur. Haz, insan ruhunu yüceltir ve yükseltir. 

Sanat, bizde en derin varlık bilinciyle en yüce duyguları ve 

en asil düşünceleri uyandıran, makul ve bilinçli bir yaşamın 

Günümüzde, insanların karşı karşıya kaldığı psiko-sosyal 

sorunlara çözüm olabilecek alanlardan biri de sanattır. 

İnsan duyarlığının karmaşık ürünleri olan ve daima insan 

özgürlüğünün hakkını arayan sanat eserleri, bazı kalıpları 

sürekli olarak zorlayıp aşar, onların nitelik olarak daha 

üstün ve yoğun yeni seviyelere ulaşmasın  ı sağlar (Sanat 

Nedir Sorusuna Çeşitli Yaklaşımlar, 2015)

Bu tanımlama ve yaklaşım, sanatı yeni bir boyuta taşı-

maktadır. Sanatın üstün kılıcı ve yoğunlaştırıcı bir yönü 

olduğunun altını çizmektedir. Bu yaklaşım sanatı alım-

layıcı bakımından hem karmaşık ve kutsal hem de sihirli 

ve anlaşılmaz kılacak sonuçlar doğurabilecektir. 

Bir diğer tanımda ise farklı bir tanımlama modeli ge-

liştirmiştir. Buna göre bir soruya yanıt aranmış çeşitli 

düşünürler bu görüşün kaynak kişileri olarak belirtil-

miştir Yaratma, Yaratım Olarak Sanat Nedir sorusunu 

şöyle yanıt verilmiştir:

Bu yaklaşıma göre sanatçı hiçbir zaman doğayı taklit 

etmez, çünkü doğada mükemmellik yoktur. Mükemmelliği 

arayan sanatçı, doğada var olmayan bir şeyi yaratmalıdır. 

Çünkü mükemmellik, gerçekte var olmayan, fakat ideal 

olan bir şeydir. Mükemmelliği ve ideali, sanatçı, hayal 

gücünü ve yaratıcı yanını kullanarak (kendinden bir şeyler 

katarak) oluşturur. Yani bu yaklaşıma göre, gerçek ve iyi bir 

sanat eseri, sanatçının hayal gücünü kullanarak oluşturdu-

ğu eserdir (Yıldırım, 2005)

Bundan önceki tüm tanım yaklaşımları gibi burada 

da başat öğe “yaratıcılık” olmasına karşın özerk bir 

tanımla karşılaşacağımız düşüncesi oluşturulmaktadır. 

Sanatın çağlar boyu ilhamını doğadan aldığı gerçeği 

bu tanımda, kendine yer bulamamıştır. Sanatın, soyut 

ve düşünsel dünyada gerçekleşen ifadesel bir araç 

olduğu ve tek ve yüce kaynağın sanatçının hayal gücü ve 

düşünce dünyası olduğunun altı çizilmektedir. Sanatçı-

nın yaşadığı toplumda olup bitenlerden etkilenmesi bu 

bağlamda yadsınmış görünmektedir.

Farklı bir web sayfasında “Yaratım Olarak Sanat” başlı-

ğında, önceki tanımlamadan tamamen ayrılan bir tanım 

yapılmıştır: “George Santayana ve John Dewey’e göre de 

sanatsal yaratım, kişinin çevresiyle etkileşimi sonucu 

meydana gelir. Sanatçıda bir kişilik, hayal gücü ve bilgi; 

çevrede çeşitli şekiller, olaylar, sesler, malzemeler 

mevcuttur. Dolayısıyla da çevre sanatçıyı besler, sanatçı 

da çevreyi değiştirir.” (Felsefe Açısından Sanat nedir, 

Felsefe Açısından Sanat Ne demek?, 2015). Bu tanım, 

önceki tanımdan önemli ölçüden ayrılmaktadır. Sanatın 

kökeninin ve asıl yaratıcı uyaranın toplum ve çevre oldu-

ğu ve sanatçının hayal gücünün bunların büyük etkisiyle 

biçimlendiği belirtilmiştir.

Yine ilgi çekici bir tanımlama yaklaşımda sanata yükle-

nen bir diğer özellik ise şöyle verilmiştir:

Sanatın insan üzerinde diğer bir etkisi ise insanın kul-

lanabileceği özgür ortam yaratmasıdır, çünkü bir amacı 

yoktur, herhangi bir eseri niçin sevdiğini bilmeyen yada 

bir şeyi neden yaptığını bilmeyen bir sanatçı yoktur bu 

---