Thank you for your contribution

28

de sürekli gelişmesi söz konusu değildir. Oysa sanat 

eğitimi sürecinde, eğitimci deneyimini teknik ve estetik 

açıdan gençlere aktarmakla yükümlüdür. Genç bireyi 

tanımak, sanatsal sorununu bilmek ve ona kendi dün-

yasında işin özüne karışmadan, yol göstermek zorun-

dadır” (Balamir, 1999, s.15). Bağımlı ve ezbere dayalı 

eğitimle yaratıcı sanatçılar bireyler yetiştirilemez. Kendi 

çözümlerini bulabilen, kendi dilini oluşturmaya gayretli, 

deneyen, öğrenmeye açık bireyler yetiştirmek eğitimci-

nin de hedefi olmalıdır.

“Düşünen, kurgulayan, sürekli yeniyi ve farklıyı arama 

çabasında olan 21. yüzyılın eğitimcisi, duyarlığı ve 

sezgisiyle olayları önceden kavrayan, yorumlayan, 

öneriler getirebilen ve toplumu uyarabilen bir yapıla-

nışta olmalıdır. Günümüzde sanat eğitimcisi dendiğinde 

artık, çağının siyasal, toplumsal, ekonomik ve teknolojik 

olgularını özümseyen, dünyayı ve insanları tümel olarak 

algılayabilen, güncel ve uluslararası sanatsal aktivite-

leri takip ve tahlil edebilen bireyler akla gelmektedir” 

(Zeren,2006,s.645).

İnci San yaratıcılık ve eğitim konusuna öz olarak şu 

sözlerle değinir. “Geleneksel eğitim dizgeleri(sistem-

ler) genellikle yakınsak düşünmeyi geliştirmeye özen 

göstermekte, bunun sonucunda da ıraksal düşünme ve 

yaratıcı yeti körelmektedir….

Bugün sürekli değişen dünyamızda belli kategori ve 

sınıflamalar içinde düşünerek çağa yetişilemeyeceği 

ortadadır… Bağımsız düşünebilen, doğru sorular soran, 

disiplinlerarası yanıtlara ve ıraksal düşünmeye yönelen 

öğrenciler yetiştirilmelidir.

Bilgi depolaması aslında geçmişe bir hazırlık gibi-

dir, oysa gerekli olan geleceğin sorunları ile yaratıcı 

biçimde uğraşacak, geleneksel olmayan kavramlarla 

düşünecek elamanların kazanılmasıdır.

Okul, bir kurum olarak, ister istemez uygu’ya yönelir; 

uylaşımcı olması da bir bakıma kaçınılmaz bir olgudur. 

Kurumsallaşmanın yaratıcılığı öldürdüğü de bilinmek-

tedir. Ancak öğrencilerde tek tek kendilerine özgü olanın 

bulunması ve yönlendirilmesi pekala mümkündür.

Şu halde, açıkça ortaya çıkmaktadır ki, yaratıcı bir eği-

tim için, bu anlayışta öğretmenler yetiştirmesi de aynı 

derecede önemli bir sorundur” (San, 1985, s.16). Yuka-

rıdaki ifadeden de çıkardığımız gibi; yaratıcı, sorunlara 

çözüm üretebilen, farklılığını ortaya koyabilen bireyler 

yetiştirebilmenin yolu aynı amaçlarla yola çıkılmış bir 

eğitim sistemine ve eğitimcilerine bağlıdır.  

Zafer Gençaydın’ın ifadesiyle, “İyi bir sanat eğitimcisi, 

eğitimci kişiliğini ancak yaratıcı- (yani sanatçı) yaratıcı 

kişiliğiyle var edebilir ve güçlendirebilir. Yaratıcı olma-

yan, öğrencilerinde ne yaratma heyecanı uyandırabilir 

ne de bu heyecanı sürekli ve diri tutabilir. ‘İnsan, yaptığı 

kadar bilir, bildiği kadar anlar, anladığı kadar da anlata-

bilir ya da öğretebilir” (Gencaydın, 2002, s.28).

ye, özgünlüğe, meraka, buluşa, araştırmaya yöneliktir. 

Önüne konulanın ezberi değil, sorgulanması ve katılım 

önemlidir.” (Çellek, 2002, ).

Sanat eğitimi şablonlara dayalı olmamalı, belirli kalıplar 

verilip öğrencinin içini doldurması isteniyorsa yaratı-

cılıktan söz edilemez. Sanat etkinliği ezbere ve örneğe 

bağımlı veya dayalı değildir. Sanat eğitiminde görmeyi, 

düşünmeyi, yorumlamayı, öğretirken teknik becerilerde 

geliştirilir, bu süreçte öğrenciye özgür düşünme olanağı 

ve hevesi verilmelidir. Araştırma ve deneme olanağı bu-

lan, özgürce kendi düşüncesini ortaya koyabilen, kendi 

sanat dilini oluşturabilme olanağı bulan öğrenci yaratıcı 

ürünler de ortaya çıkarabilecektir. Bireyi kısıtlayacak, 

sınırlayacak, kalıba sokacak tehlikelerden, sınırla-

malardan uzak durmak yaratıcılık ve özgünlük için ne 

derece önemli olduğu bilinmektedir. Özgür düşünce, 

sınırsız araştırma ve deneme isteği merakı kazandırılan 

birey kendini ve çevresini tanıyacak, çağı yakalayacak, 

sanatta kendini anlatmanın en iyi biçim dilini de bularak 

yaratıcı sürece girebilecektir.

Yaratıcı birey özelliklerinin en önemlilerinden biri merak 

duygusudur. O nedenledir ki sanat eğitiminin bireye 

kazandıracağı merak duygusu çok önemlidir.  Merak-

sız bir sanatçı ve bilim insanı düşünülemez. Merak, 

şüphe ve başkaldırı vb. gibi özelliklerle birey olma ve 

yaratıcılığı ön plana almaktır.  “yaratıcı kişilerin sınırsız 

ve anlamsız ölçüde meraklı olma eğilimi vardır ve bu 

eğilim engellenemez gibidir. Belirsizliğin, tehlikenin ve 

riskin bulunduğu konular yaratıcı kişiler için sınırsız 

bir çekim kaynağıdır. Bu eğilim yaratıcı kişilere doğal 

gelir ve başkalarının niçin kendileri ile paylaşmadığı-

nı merak ederler. Aşırı merak ve risk alma eğilimleri 

yaratıcı kişileri tehlike ve sorunlarla sık sık karşılaştırır 

ve istenmeyen durumlara düşmelerine neden olur. Buna 

karşılık başkalarının kaçındığı konularda meraklarını 

doyurabilmeleri halinde çevrelerinden farklı ve üstün 

bir konuma gelirler. Meraklı olmak farklı düşünebilme-

nin bir ön koşulu, gerek ve yeter şartıdır” (Sümbül (b). 

2005. s.146).

Sanat Eğitimcisinin Yaratıcı ve Özgün  

Eğitimdeki Rolü

Bünyamin Balamir, sanatçı olma yolundaki gençlerin 

kendi biçimlerini oluşturma sürecine “Sanat Eğitimi” 

olarak tanımlar ve öğrencinin bu süreci sanat eğitimci-

siyle yaşadığına dikkat çeker. Sanatçı ve eğitimci Bala-

mir iki farklı sanat eğitimcisine şöyle dikkat çekmekte-

dir: “Sanat eğitimcisi, her şeyi bilen değil, öğrenendir,  

karar veren değil oluşturandır. O öğrencilerine değer 

verir, düşünce ister, bilgi ister, öneri ister. Böyle bir or-

tamda öğrenciler de sürekli olarak gelişirler. Otokratik 

sanat eğitimcisi ise, her şeyi bildiğini sanır. Benmer-

kezcidir (egosantrizm). Öğrencinin kendisine bağımlı 

olmasını ister. Onları dinleyen ve yapan robotlar haline 

getirir. Kimliklerini yok eder. Bu ortamda öğrencinin 

---