Thank you for your contribution

24

---

25

SANAT EĞİTİMİNDE YARATICIĞI VE 

ÖZGÜNLÜĞÜ ETKİLEYEN FAALİYETLERİN 

SORGULANMASI

QUESTIONING OF THE ACTIVITIES INFLUENCING 

CREATIVITY AND AUTHENTICITY IN ART 

EDUCATION

Eğitim toplumların kalkınıp gelişmesinde en önem-

li kurumlardan biridir. Bireyin sanatsal gelişimini; 

okulda aldığı eğitimle birlikte; katıldığı ders dışı 

etkinlikler, kültürel ve sanatsal faaliyetler, yaratıcılı-

ğını ortaya koyabileceği özgür ve uygun ortam önemli 

ölçüde etkilemektedir.

Uzmanlar eğitimdeki en büyük sıkıntının kalıplara 

dayanmasından kaynaklandığını belirtmektedirler. 

Genç kuşakları ön yargısız, araştıran, deneyen, yara-

tıcı, özgür ve eleştirel düşünceye sahip, farkındalık-

ları gelişmiş, kendine ve çevresine karşı sorumluluk 

duyan, sanatı izleyen bireyler olarak yetiştirilebilmek; 

geleneksel yöntemlerle kapalı ortamlarda ve kalıplara 

dayalı eğitimle gerçekleştirilemeyeceği çok açıktır.

Bu araştırmada; üniversitede verilen sanat eğitiminin 

sorgulanması, sanat eğitiminin öneminin vurgulanma-

sı, sanat eğitimcisinin sorumluluklarının tartışılması 

ve sanat eğitiminde özgür ve esnek düşünülebilecek, 

hayal kurulabilecek, yaratıcı olunabilecek eğitim 

ortamının oluşturulabilmesi için tartışmaya açılması 

amaçlanmıştır. Bu çalışma  “nitel araştırma yöntemi” 

ile gerçekleştirilmiş ve toplanan veriler “betimsel 

analiz” yöntemiyle çözümlenmiş ve sonuca gidilmiştir.

Education is one of the most important institutions in 

the progress and development of societies. An individu-

al’s artistic development is influenced by the education 

at school, extracurricular activities, cultural and artistic 

activities and a free and appropriate environment con-

ducive to expressing her creativity. 

Anahtar Sözcükler:  Sanat Eğitimi, Özgünlük, Özgürlük, Sanatta 

Yaratıcılık // Keywords: Art education, Authenticity, Liberty, 

Creativity in Art 

Trakya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi,  Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü // 

 

Trakya University Faculty Education, Department of Fine Art Education

[e-mail] ; [e-mail]     

ÖZET ABSTRACT

Yrd.Doç.Dr. Ayfer UZ

08-11 Nisan April 2015

---

26

Özgür Bir Ortamda Sanatsal Deney ve  

Araştırmanın Bireyin Sanat Eğitimine Katkısı 

“Hızlı toplumsal ve kültürel değişimlerle baş edebil-

mek, ancak bireylerin bağımsız öğrenme becerilerini, 

kendi kendilerine öğrenme yeteneklerini geliştirmekle 

mümkün olacaktır. Bilimde olduğu gibi sanatsal alanda 

da yeni buluşlar, alternatif yaklaşımlar, yeni değerlen-

dirmeler yapılabilmeli, demokratik bir tartışma ortamı 

yaratılabilmelidir” (Zeren, 2006,s.642).  Sanat eğitimin-

de temel sanat bilgileri, teknik bilgiler, sanat kültürü 

kazandırmaya yönelik derslerin yanı sıra; deneysel 

çalışmalara olanak veren, denemekten korkmayan, 

araştıran, soran, sorgulayan, okuyan ve en önemli-

si meraklı öğrenciler yetiştirebilme amacı ve kaygısı 

taşınmalıdır. Merak etmek araştırmayı ve denemeyi de 

beraberinde getireceği için önemle üzerinde durulması 

gereken kavramlardan birisidir.

Sanat eğitiminde; yeni arayışlara, denemeye, farklı 

malzemelerle kendini ifade etmeye önem verilmelidir. 

Kişi kendi içinde bulunduğu ortamı anlamalı, sorgula-

malı yeni düşünceler üretebilmelidir. Sitil, tarz önemli 

olmakla birlikte yeni denemelere, değişime açık olmak 

hem eğitimcinin, hem de öğrencinin yaratıcılığını besle-

yecektir.

2013 “Yılın Genç Ressamı” yarışmasında değerlendirme 

jürisinde olan Devrim Erbil; resimlerin genellikle figüratif 

olduğunu bunun da eğitimin figüratif ağırlıklı olmasından 

gelen doğal bir sonuç olduğunu belirtir. Bununla birlik-

te genç bakışın çok daha yeni boyutlarda dolaşmasını 

isterdim demektedir. Ayrıca yarışma önerisini ve arzusunu 

tuvalin dışına taşan yeni eğilimleri yeni düşünceleri görme 

olanağı taşıyan bir noktada bu sergileri görmek olduğunu 

belirtir. Daha yaratıcı daha özgün işler çıkmasını bekleyen 

sanatçı ve eğitimci Devrim Erebil şu sözlerle sorunları dile 

getirir: “Gençler kendi düşüncelerini özgürce söyleyemi-

yorlar. Ben bu sergiden anladığım.  Cinsellik var erotizm 

var bir bakıyorsunuz susturulmuş. Figür orada kısılıyor.  

Bir şey söyleyecek orada bastırılıyor.  Gençlik düşünce-

sini söylerken kendi içinde bir baskıyla karşı karşıya… 

Gençlik ne düşünüyor o zaman? Kendi içini anlatmıyor, 

kendi hayalini anlatmıyor; kendi sorunlarını anlatmıyor. Bu 

yarışmanın verdiği izlenim gençler doğru düzgün bir şey 

düşünmüyor. Bunun üzerinde düşünelim…. Eğitimci olarak 

sanatçı olarak bugüne kadar verdiğimiz emekler bu nokta-

da bir gençliği oluşturmuşsa sorumluluk bize ait” (İhtiyar 

2013, s.33-34). Bireyin eğitimindeki sorunlara önemli ölçü-

de dikkat çekilmektedir. Eğitimde özgürlükçü bir ortamın 

oluşturulması; genel eğitimden sonra; öğrenciye her türlü 

araç, teknik malzeme, yöntem, eğilim ve konunun serbest 

olabilmesine, yine öğrencinin çok yönlü düşünmesine 

olanak verilmesi yaratıcılığa giden pek çok engeli ortadan 

kaldıracaktır. Eğitim ortamına Cebrail Ötkün şöyle açık-

lama getirir: “Tabii ki eğitim öğrencinin hata yapmasının, 

denemesinin özgürce yapılabildiği bir ortamdır. Sonuçla-

rının sanat olması gibi beklentilerin olmadığı bir yerdir” 

(Ötgün,  2009, s.289).

Experts argue that the most important problem in 

education is for it to be categorical. Young generations 

cannot be educated as unbiased, inquisitive, experimen-

tal, free with a critical mind, perceptive, responsible for 

herself and for her environment and following arts with  

closed traditional methods  and a biased education.  

In this study the main objective is to question art educa-

tion at the university level, emphasize the significance 

of art education, discuss the art educators’ responsibil-

ities, and to open to discussion the creation of a creative 

educational environment which is able to foster free, 

flexible and imaginative individuals.

 This study is conducted as a qualitative resarch method 

and the data have been subjected to a descriptive analy-

sis resulting in the conclusions of this research.

Giriş

Çağdaşlığın bir gereksinmesi olarak her geçen gün artan 

bilgi ve teknolojiyle birlikte değişen yaşam koşulları sanat 

eğitimini de etkilemiş, beklentileri artırmıştır. Devinim 

ve değişimin bu derece hızlı yaşandığı günümüzde sanat 

eğitiminde hangi noktadayız?  Eğitimde esneklik ve yaratıcı 

düşünceden ne kadar söz edilebilir?  Bu durumda sanat 

eğitimcisi nasıl bir yol izlemelidir? Sanat eğitiminde en 

önemli davranışlardan olan bireye merak ve ilgi uyandır-

ma nasıl sağlanabilir? Sanat eğitimini analiz edebilmemiz 

için soruları çoğaltmamız mümkün. Önemli olan sorulara 

verebileceğimiz yanıtların bulunması, eleştirilerin yapıla-

rak çözüm önerileri için gerçekçi bir durum değerlendir-

mesine gidilebilmesidir hiç kuşkusuz.

“Hegel’e göre, sanata başlanabilmesi için teknik bilgi ve 

zekanın yanı sıra en gerekli unsur eğitimdir” (Gökaydın, 

2002, s.11). Sanat için eğitimin ne denli gerekli olduğunu 

Hegel’in sözünden anlaşılmaktadır. Ayrıca, tüm eğitim 

bütünlüğü içinde geçmişten bugüne, toplumların her 

açıdan gelişmesi, ilerlemesi için sanat eğitimin önemi 

anlaşılmış ve beklentiler de gün geçtikçe artmıştır.  Ge-

niş anlamıyla “görsel sanatlar eğitimi” estetiğin, sanat 

tarihinin eğitim ve öğretimle ilgili bütün sorunlarıyla 

ilgilenir. Bireyin sanatsal ve estetik gelişimi, sanatta 

öğrenme ve yaratıcılık eğitimi bu kapsam içindedir 

(Kırışoğlu, 2002, s.3). 

Bu araştırmada; üniversitelerin sanat bölümlerinde 

verilen sanat eğitiminde yaratıcılığı ve özgünlüğü etki-

leyen etmenlerin neler olduğu sorgulanmıştır. Özellikle; 

hayal kurulabilen, özgür ve esnek düşünebilecek sanat 

eğitimi ortamının oluşturulabilmesinin önemi, kültürel, 

sanatsal faaliyetlerin eğitime katkıları, yaratıcılık ve 

sanat eğitimcisinin rolü üzerinde durulmuştur. “Nitel 

araştırma yöntemi” ile gerçekleştirilen bu çalışmada 

toplanan veriler “betimsel analiz” yöntemiyle çözümlen-

miş ve sonuca gidilmiştir.

---