The gabala archaeological expedition

50

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

sıra  düzülmüş  çiy  kərpic  qalıqları,  (şək.XIV)  ocaq

yerləri aşkar edildi. Bu vəziyyət başqa kvadratlarda

da izlənildi. Bütün təbəqələr keramika, osteoloji qa-

lıqlarla zəngindir. 7-ci kvadratda bu və ya digər tərzdə

müxtəlif dərinlikdə iki küp qəbri aşkar edildi (şək.V;

2).  Ümumiyyətlə,  arxeoloji  xilasetmə  işlərinə  cəlb

edilmiş ərazidə 23 uşaq küp qəbri aşkar edilmişdir ki,

onlardan  6  küp  qəbri  yalnız  “Sərdabə”  adlandırılan

yerdə aşkar edilmişdir (şək.V; 5, 6, 7, VI; 3, 5, VII;

2, 3, 4, 5, 6). Onların dərinlikləri müxtəlifdir. Qəbirlər

olmayan yerdə də, qəbirlərdən üstdə də onları əhatə

edən  çiy  kərpic  divarlar  qeydə  alındı.  Şərti  olaraq

sərdabə adlandırdığımız yer divarla əhatə edilmişdi,

burada həmçinin şərq tərəfdən giriş də qeydə alındı.

Burada müxtəlif dərinlikdə 6 küp qəbri aşkar edildi.

Qala  yerinin  cənub  və  qərb  tərəfində  daha  iki  küp

qəbri (19 və 20-ci) qeydə alındı.

“Sərdabədə”  küp  qəbirlərindən  ikisi  dərində

və  yan-yana,  biri  üst  hissədə,  digər  ikisi  isə  orta

dərinlikdə qeydə alındı. “Sərdabə” Mesopotamiyada-

kı Uruk, Kiş və s. sərdabələri xatırladır. Güman edirik

ki, bu daha qədim sərdabədir (şək.IV; 3, plan II).

Qala  yeri  ərazisində  25m  uzunluğunda  ümumi

uçmuş  divar  qalıqları  izlənildi.  2m  dərinlikdən  də

uçmuş divar və abstrakt aypara düzümünü xatırladan

daş döşəmə aşkar edildi (şək.IV; 2, VIII; 4). Buradan

həmçinin əhəngdaşı materialından istehsal aləti (iy

başlığına deşik açmaq üçün qəlib), maral sümükləri,

sümükdən düzəldilmiş biz, iynə və s. (şək.XI; 6, IX;

2, XII; 2) tapıldı. Onu da qeyd etmək lazımdır ki,

Leylatəpə mədəniyyətinə aid (e.ə. IV minilliyin I ya-

rısı və I rübünün sonu) olan Qala yerindən (I sektor)

tək-tək olsa da Dəmir dövrünə, Antik dövrə və İlk

Orta yüzilliklərə aid arxeoloji materiallar əldə edil-

mişdir (şək.VII; 3, 9).

Qaş ərazisindəki (II sektor) kəşfiyyat qazıntıları

zamanı e.ə. XII-VI əsrlərə aid arxeoloji materiallar

əldə olundu (tablo I). Torpağı götürülmüş üst qatda

Antik dövr qeydə alındı. I sektorda mədəni qatın qa-

lınlığı bəzi yerlərdə 350-400 sm-ə çatırdısa, II sek-

torda (Qaş) bu qalınlıq 150-160 sm-ə bərabər oldu. II

sektorda (Qaş), I qazıntı sahəsində 4 yerdə müxtəlif

The ash layer is 3 meters thick in some areas. (Fig.XIII;

1, 6, 8). Muslim graves (Fig.I; 7), jar-burial graves, sin-

gle-row air-brick (Fig.XIV), hearth remains were found

in square I. This situation was observed in other squares

as well. All layers are rich in ceramics and osteological

remains. Two jar-burial graves were found at various

depths in square VII (Fig.V; 2). In general, 23 child jar-

burial graves were found in the archaeological rescue

operations area. Six of the jar-burial graves were found

in the area named “Serdabe” (Vault) alone (Fig.V; 5, 6,

7, VI; 3, 5, VII; 2, 3, 4, 5, 6). Their depths are differ-

ent. Air-brick walls, both at non-grave areas and on top

of graves, were registered. The area we provisionally

call Serdabe was in-walled. An entrance from the east-

ern part was also observed there. Six jar-burial graves

were found here at various depths. Two more jar-burial

graves (19 and 20) were registered on the southern and

western side of Gala yeri.

In Serdabe, two of the jar-burial graves were record-

ed at a considerable depth and adjacent to each other

- one on the upper side and the other one was registered

at a middle depth. Serdabe resembles the brick vaults in

Uruk, Kish etc, in Mesopotamia. We believe that is the

more ancient tomb (Fig.IV; 3, plan II).

Destroyed  wall  remains  were  traced  at  Gala  yeri

with a total length of 25 meters. A destroyed wall was

found at a depth of 2 meters and a stone pavement re-

sembling a crescent layout was also found (Fig.IV; 2,

VIII; 4). Production tools made of limestone materials

(spindles, hole-making molds), deer bones, bone-made

awls, needles etc. were also found here (Fig.XI; 6, IX; 2,

XII; 2). It should also be noted that archaeological ma-

terials belonging to Leyla-Tepe culture (Sector I) (Fig.

VII; 3,9) (first half to the end of the first quarter 4000

BC) were found at Gala yeri, along with single exam-

ples belonging to the Iron Age, Ancient Period and the

Early Middle Ages.

Archaeological materials belonging to the 12th-6th

centuries BC were obtained (table I) during exploratory

excavations at Gash (Sector II). The Ancient Period was

recorded in the upper layer, soil of which was removed.

Although  the  thickness  of  the  cultural  layer  in  some

2011-ci ildə Qəbələ Beynəlxalq Hava Limanı ərazisində 

aşkar olunmuş abidədə aparılan xilasedici arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the rescue archaeological surveys at the monument found within the territory

of the Gabala International Airport in 2011

SEBA

---

51

2011-2012

Qəbələ arxeoloji ekspedisiyasının hesabatları  

reports oF the gabala archaeologıcal expedıtıon

ölçüdə  kəşfiyyat  qazıntısı  aparılaraq  Son  Tunc-İlk

Dəmir dövrü və İnkişaf etmiş Dəmir və Erkən Antik

dövrlərə aid keramika, obsidian və osteoloji qalıq-

lar aşkar edilmişdir (tablo I). Qalatap ərazisində (III

sektor) 5 yerdə arxeoloji kəşfiyyat qazıntısı aparıl-

dı və b.e. I minilliyinin ortalarından II minilliyin I

rübünə və XVIII əsrə aid arxeoloji materiallar top-

landı. Qalatapda da mədəni qatın qalınlığı 160-200

sm-ə  bərabər  oldu  (III  sektor).  I  sektorda  qoyulan

(ətrafda) şurflar nəticəsində burada da mədəni qatın

qalınlığının 350-400 m-ə çatdığını və bəzi yerlərdə

daha çox olduğunu aydınlaşdırdıq (ümumi dərinlik

nəzərdə  tutulur).  Yalnız  II  qazıntı  sahəsində,  5d

kvadratında dərinlik 500 sm-ə qədərdir (mədəni qat

birtəbəqəli olsa da, müəyyən tarixi dövrlərdə bu qa-

lınlığa malik olmuşdur).

Arxeoloji qazıntılar daha çox I sektoru əhatə etdi.

I sektor (Qala yeri) I-III qazıntı sahələrinə bölündü və

şurflar qoyuldu. Qalalı yer ərazisindən (Qala yeri) ta-

pılan bütün qəbirlər müxtəlif dərinliklərdən aşkar olu-

nan küp qəbirləridir. Bu qəbirlər müsəlman qəbirləri

ilə eyni səviyyədən başlayaraq 400 sm dərinliyədək

davam edir. Küplərdə körpə və azyaşlı uşaqlar dəfn

olunub. Dəfn adəti maraq doğurur. Küpün ağzı aşa-

ğı,  qərbə,  şərqə,  cənuba  qoyularaq  oturacaqdan,

gövdədən  sındırılıb,  uşaq  cəsədi  və  sümükləri  küpə

qoyularaq  üstü  başqa  bir  keramika  parçası  ilə  örtü-

lüb  və  küpün  parçaları  da  içərisinə  qoyularaq  dəfn

edilib (şək.XVII; 1-4, XII; 4, VIII; 6). Həmçinin iri

küplərdə də dəfn icra edilib (şək.V; 1, XII; 1). Bu üç

iri  küpdən  ancaq  biri  dik  vəziyyətdədir,  digər  ikisi

isə böyrü üstədir. 2-3 kvadratda tapılan küpün ağzı-

nın istiqaməti cənuba, skeletin başı ağzına yaxın və

cənub-qərb  istiqamətində,  arxası  isə  küpün  ağzına

tərəf idi. Digər iri küpün ağzı cənub-qərbə, skeletin

kəlləsi qərbə, üzü isə yuxarı istiqamətdə qoyulmuşdu.

Bu küplərdəki skeletlərdə yanıq, kül, kömür izlərinə

təsadüf edilmədi (Qala yeri, III qazıntı sahəsi). Mun-

cuqlar da məhz bu qəbirdən aşkar edildi (şək.V; 3).

Yalnız  bir  küp  ortadan  üfüqi  vəziyyətdə  bölün-

müşdü və içərisində uşaq dəfn edilmişdi. Küpün ağzı

və skeletin başı şimala tərəf idi. Bu küpdə də heç bir

places reached 350-400 cm in Sector I, this thickness

was equal to 150-160 cm in Sector II (Gash). In Sector

II (Gash), at excavation area I, exploratory excavations

of various dimensions were conducted at four areas, and

ceramics, obsidian and osteological remains belonging

to  the  Late  Bronze Age  and  the  developed  Iron  and

Early Ancient ages were found (table I). Archaeological

exploratory  excavations  at  five  areas  were  conducted

in Galatap (Sector III) and archaeological materials be-

longing to the 18th century and from the middle of the

first millennium AD to the first quarter of the second

millennium AD were gathered. The thickness of the cul-

tural layer at Galatap was also 160-200 cm (Sector III).

As a result of shafts dug at Sector I (in the surround-

ings), we clarified that the thickness of the cultural layer

is 350-400 cm and more in some places (total depth is

meant). Only at excavation area II, at square V D, does

the depth reach 500 cm (although the cultural layer is on

one level, it was this thick at certain historical periods).

The  archaeological  excavations  covered  mainly

Sector I. Sector I (Gala yeri) was divided into I-III ex-

cavation areas and shafts were dug. All graves found at

Galali (Gala yeri) are jar-burial graves located at various

depths. These graves start from the same level as Mus-

lim graves and go up to a depth of 400 cm. Infants and

minors were buried in the jars. Burial customs are of

interest. The jar was placed with the lip down, towards

the east, west or south, and broken from the base; the

corpse and bones of the child were placed in the jar and

covered by a different piece of ceramics and pieces of

jar were also put inside the jar and buried. (Fig.XVII;

1-4, XII; 4, VIII; 6). Large jars were used for burial as

well (Fig.V; 1, XII; 1). One big jar was placed verti-

cally while two others were placed on their side. The

direction of the lip of the jar found in squares II-III was

towards the south; the head of the skeleton was close to

the lip of the jar and towards the south-east, its back was

towards the lip of the jar. The lips of the two other jars

were facing south-east and the heads of the skeletons

were towards the west and facing upwards. No traces of

burning, ash or charcoal were observed in the skeletons

in these burials (Gala yeri, excavation area III). Beads

2011-ci ildə Qəbələ Beynəlxalq Hava Limanı ərazisində 

aşkar olunmuş abidədə aparılan xilasedici arxeoloji tədqiqatların hesabatı

Report on the rescue archaeological surveys at the monument found within the territory

of the Gabala International Airport in 2011

SEBA

---