Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
da, onlar ətrafındakı müzakirələr də söz olaraq qalır. Hamletin məĢhur kəlamı yada düĢür: sözlər, sözlər, sözlər… Rahid müəllimin məruzəsi bütövlükdə götürəndə maraqlı idi. Bilik və məlumat səviyyəsi ilə seçilirdi. Amma bütün bunların nəticəsi nə olacaq görəsən? Bax, məni bu maraqlandırır. Bu tədbirin bizim ədəbi tənqidimizin inkiĢafına xeyri nə olacaq? ġəxsən mən arzu edərdim ki, olsun, amma təkcə mənim arzumla iĢ bitmir. Mənə elə gəlir ki, biz tədbirimizin həm də praktik mənasının olmasına çalıĢmalıyıq. Rafael müəllim kimi tanınmıĢ, görkəmli bir ziyalı var, bizim ağsaqqallarımız var, bilavasitə səlahiyyət sahibləridirlər. Məncə, onlar bu iĢdə bizə kömək edə bilərlər. REPLĠKA: Yazıçılar Birliyindən də kömək lazımdır. ƏSƏD CAHANGĠR: Nəzərə alın ki, Yazıçılar Birliyi ictimai təĢkilatdı, dövlət təĢkilatı deyil. REPLĠKA: Ayırmaq lazım deyil. ƏSƏD CAHANGĠR: Mən konkret olaraq məruzənin üzərinə gəlmək istəyirəm. Rahid müəllimin «Körpü» dərgisinin son sayında tənqidlə bağlı bir məqaləsi dərc olunubdu. Bu, mənim Rahid müəllimin yaradıcılığına olan münasibətimin ifadəsidi. Bundan əvvəl də onun
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
yazısı dərc olunmuĢdu və ona görə də məruzəçi kimi Rahid müəllimin adını elanda görəndə bunu qanunauyğun hesab elədim. Həmçinin indiki çıxıĢına qulaq asanda da. Rahid müəllim bir sıra tənqidçi imzalarını seçdi, ayırdı, çox özünəməxsus bir Ģəkildə qeyd elədi. Amma mənə elə gəlir ki, Rahid müəllimin çıxıĢında da, burada edilən bir çox çıxıĢlarda da bütün imzaları sanki eyni sıraya düzmək meyli var - fərqinə varmadan, onların yazılarındakı təfəkkür səviyyəsini, gördüyü iĢlərin dərəcəsini, əhəmiyyətini, cəmiyyətdə doğurduğu rezonansı və sair amilləri ikinci plana keçirərək... Heç kim baĢqasının xətrinə dəymək istəmir, bu da tənqidmizin xətrinə dəyir. Bəzən siyahılarda elə adamların adları bir yerdə çəkilir ki, adam məəttəl qalır. Yəni ölçülər bu qədər itib? Rahid müəllim seçimində, məncə, ehtiyatlı idi. Amma müəyyən qədər də olsa, onun məruzəsində də sözügedən meyl hiss olunurdu. Məncə, bu, olmasaydı, daha yaxĢı olardı. REPLĠKA: O demir, Siz deyin. ƏSƏD CAHANGĠR: Onda belə çıxır ki, məruzəni mən etməliydim. Mən son illərdə ədəbi-bədii tərcümə sahəsindəki arzuolunmaz vəziyyət barədə tənqidi bir yazı yazılması təklifi ilə bir çox tərcüməçilərə müraciət etdim. Amma heç kəs bu iĢi boynuna götürmək istəmədi. «Dünya
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
ədəbiyyatı» tənqid dərgisi deyil. Düzdü, orada müəyyən esselər-filanlar dərc olunur, amma o, bədii tərcümə dərgisidi. Gözlədim ki, Rahid müəllim «Dünya ədəbiyyatı»ndan danıĢırsa, dərginin ədəbi-tənqidi qiymətini də verəcək. Amma məruzəçi də bu məsələnin üstündən sükutla keçdi. Məncə, bədii ədəbiyyata bələd adam üçün hər hansı bir dərginin bir neçə səhifəsini vərəqləmək onun qiymətini vermək üçün kafidi. AYB-nin son qurultayından sonra iĢıq üzü görən dərgilər təĢkilatın cüzi maddi imkanları hesabına dərc olunur və zəif dərgi çıxarmaq bu vəsaiti Araza tökmək deməkdi. Təsəvvür etmirəm ki, hər hansı Azərbaycan oxucusu «Dünya ədəbiyyatı»nı oxumaqla dünya ədəbiyyatını oxuya bilsin. Bu dərginin xətti ilə ona yaxın tərcümə kitabı da iĢıq üzü görüb. Mən bilmirəm bu kitablar hansı vəsaitlə dərc olunur və məsələnin bu tərəfinə toxunmaq istəmirəm. Bu kitabları Ģəxsi cəhdləri hesabına dərc edən Səlim Babullaoğlunun təĢəbbüsləri bəlkə də təqdirəlayiq olardı. Bir Ģərtlə ki, bu cəhdlər nəticə etibarilə doğrudan da ədəbiyyata fayda verəydi. Ġndiki halda isə bir məsələ dəqiqdi – bu kitabların da ədəbi-bədii tərcümə səviyyəsi sözügedən dərgidən seçilmir. Ona görə bu tərcümələrdən biri barədə «Azərbaycan» dərgisində «Zərif Ģairənin
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
təsəvvür edə bilməzsiniz ki, o məqaləyə görə nə qədər baĢağrısı gördüm! Bu dərgi və onun gördüyü iĢ Azərbaycan ədəbiyyatı hələ bir yana, hətta Azərbaycan cəmiyyətində, doğrudanmı, bu qədər əhəmiyyətli bir Ģeydi? ġəxsən, mən praktik olaraq bunu görmürəm. Azərbaycan tənqidçisinin durumunu müzakirə etmək istəyirsinizsə, budur onun durumu. Və əgər hətta küçə səviyyəsində bir adam məni yumruqla hədələyirsə, bundan sonra mən özümü nə hesab etməliyəm? VAQĠF YUSĠFLĠ: Sən dözməlisən. Məni hətta döyüblər.
ƏSƏD CAHANGĠR: Belə çıxır ki, hər tənqidçi yanında cangüdən gəzdirməlidi. Mən təsəvvür eləmirəm ki, sovet dövründə tənqidçilər bu qədər çətin vəziyyət görüblər. Rahid müəllim məruzəsində dedi ki, təkcə ideoloji, estetik kriteriyalar pozulmayıb, həm də mənəvi kriteriyalar pozulub, həm də belə deyək, sırf hüquqi baxımdan qanunsuzluqdu. Kim kimin haqqında nə istəyir yazır, heç bir mənəvi haqqı olmayan adamlar çıxıb böyük-böyük intervyülər verirlər. Kiməsə cavab verirlər, kimisə tənqid edirlər, istənilən sözü istənilən adam deyə bilirlər, adını da Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|