Tofiq Xəzər
Yüklə 4,78 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
addımlamasını, daha doğrusu, onun içində özünü necə hiss etməsini diqqətdə saxlamalı, bu ədəbiyyatların balansında oxucu meylinin və zövqünün istiqamətlənməsinə kömək etməli, bunları stimullaĢdırmalıdı. Hazırda Azərbaycanda əsasən gənc yazarların qüvvəsi ilə «Dünya ədəbiyyatı» jurnalı çap olunur. Biz uzun zaman həsrətində olmuĢuq ki, kaĢ Azərbaycanın da «Ġnostrannaə literatura» kimi bir jurnalı olaydı. Ġndi var. Bəs münasibət? – Yoxdu. Jurnalda dünya ədəbiyyatının ünlü, yeni sözlü, yeni ideyalı yazarlarının, fikir adamlarının əsərləri çap olunur. Yəqin ki, jurnal getdikcə daha çox orijinaldan tərcüməyə üstünlük verəcək. Bu, olduqca vacibdi!. Xüsusilə, milli ədəbiyyatımızla müqayisələr aparmağa, tənqidi mülahizələr yürütməyə kifayət qədər bol material var. Təəssüf ki, tənqidimiz dar çərçivədə düĢünmək «ənənəsi»ndən əl çəkməyib – o hələ də resenziya orbitindən güclə çıxır. Ən ağrılısı budu ki, mövzu, problem dairəsi geniĢ olan yazılarda da çox zaman «resenziya» ağlı, ülgüsü ilə düĢünülür. Tənqid həm də monumental yaradıcılıq üsulu kimi ədəbiyyat dünyasının orbitində hərəkət edə və onu professional düĢüncə- yanaĢma obyektinə çevirə bilər.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
fəal ünsiyyətə can atan ədəbiyyatçıların redaktorluğu ilə çap olunan «Körpü», «Dünya ədəbiyatı», «Ulduz» jurnalları ardıcıl olaraq dünya ədəbiyyatından seçmələr verir. Bu, qeyd etdiyimiz kimi, milli ədəbi düĢüncənin özünü dünya ədəbiyyatı məkanında hiss etməsi üçün olduqca vacibdi. ÇağdaĢ tənqidimizin belə təbii kontakt situasiyasına münasibətsiz qalması qeyri-normaldı. Halbuki, həm görülən iĢin texnologiyasına münasibət, həm də çap olunan materialların araĢdırılması tənqid üçün yetərincə olmalıdı. Çap olunan kitablarda, əsasən, ədəbiyyat problemlərinə, ayrı-ayrı yazıçı və Ģairlərmizin yaradıcılığına ədəbiyyatĢünaslıq və tənqidin müĢtərək münasibətinin Ģahidi oluruq. Tədqiqatlar daha çox nəzəri, Ģərhi planda aparılır. Ancaq tənqidi analitikanın yetərincə əhatəli münasibətini görmürük. Bu münasibət daha çox fraqmentar xarakter daĢıyır. Tənqid daha çox Azərbaycan mətbuatında çevik görüntüləri, hərəkət dinamikası ilə təzahürünü tapır. Sosial-tənqidi düĢüncə ədəbi-tənqidi diskussiya meydanına çağırır. Dialoq mühitinin gücləndirilməsinə, ədəbi polemosa meyllər oyanır. Diqqətçəkəndi ki, buna səylər tənqidin özü ilə bərabər yazıçı və jurnalistlərdən də gəlir.
www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
yaradıcılığına daha çox fərqli planda baxır, nəzəri-tənqidi ümumiləĢdirmələrlə ədəbi prosesin axar və yönləri əhatə olunmur. Yalnız «Ġlin ədəbi yekunları»nda onu müəyyən sistem parametrlərində çevrələməyə cəhd edilir. Ədəbi prosesi bütün spektrləri ilə konseptual tutarda görükdürmək tənqidin ən mühüm vəzifələrindəndi ki, hələ tənqid buna yetərincə nail olmur. Tənqid bunu onunla izah edir ki, ədəbi proses ortaya o qədər də sanballı əsərlər çıxara bilmir. Belə əsərlər nadir hallarda olsa da, ərsəyə gəlir. Ancaq gəlməsə də, tənqid ədəbiyyatın vakuumlarını görməli, göstərməli, ədəbi prosesin dinamikasını yaradıcı enerjidən, təpərdən düĢməyə qoymamalıdı. Tənqidin öz nəzəri-metodoloji problemlərinə, peĢəkarlıq məsələlərinə, yeni dövrün ədəbi istiqamətlənmələrində özünümüəyyənləĢdirmə xüsusiyyətlərinə də diqqət yönəldilir. Tənqid çalıĢır ki, ədəbi prosesin öz ümumi tempindən aĢağı düĢməsinin qarĢısı alsın, böhran və tənəzzül dövrü baĢa çatsın. Tənqidin yeni nəzəri- metodoloji və estetik prinsiplərlə, özü də hər cür orijinallığa imkan verən prinsiplərlə iĢləməsi zərurətini son illərin yaradıcılıq axtarıĢları bütün aydınlığı və kəskinliyi ilə üzə çıxarır. www.kitabxana.net – Milli Virtual-Elektron Kitabxana 2017
E-antologiya: çağdaĢ filoloji materiallar
təzə çap olunan əsərlərin təhlilində tənqid bir sıra çatıĢmazlıqları, əsasən də, cəmiyyəti saran dürlü problemlərin, qaynar soruların, mənəviyyatda baĢ verən yeni dəbərtilərin, insani münasibətlərdə gərginləĢmələrin, Azərbaycanın qlobal dünya axınlarında özünü toparlaya bilməsinin, yabançı təsirlərə müqavimət duyğusunun qabarıq görüntüləri ilə, süjet, xarakter, obraz yaradılıĢları ilə bədii sənətdə mükəmməlcə əks tapmamasını az və ya çox dərəcədə görür və vurğulayır. Ədəbiyyatda, poetik təcrübədə təqlid-imitasiya hallarını, plagiatlıq, xüsusilə Ģeirdə bir-birini yamsılamaqdan əl çəkməzliyi, vaysınma psixolojisini, süni dərdçəkərliyi görür və tənqid edir. Tənqidi düĢüncəni çərçivələyən ortodoksal ölçülər öz əhəmiyyətini itirdikcə, sökülüb atıldıqca, tənqidi yaradıcılıqda subyektiv baĢlanğıc güclənir. Amiranə tənqid, diqtə tənqidi tükəndikcə ortaya ədəbiyyata doğma münasibətin istiliyi, məhrəmliyi gəlir. Və bu da təbii olaraq tənqiddə janr müxtəlifliyi, üslub əlvanlığı, forma axtarıĢlarını törədir. Tənqiddə həm yazıçıların, həm də oxucuların marağına səbəb olan bu dəruni qatların açılması baĢlanğıc ərəfəsindədir. Özünü eĢitməklə ədəbiyyatı dinləməyin üsulları tükənməzdir. Yüklə 4,78 Mb. Dostları ilə paylaş:
|