Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Nima sotiladi?
– Test natijalari;
Nima uchun?	– Imkon qidirib pul ishlash, o’z imkoniyatlarni tekshirish, shaxsiy ish ochish;
Kim ?	– Firma yoki konkret kishilar;
Nima ?	– Xilma-xil testlar batareyasi;
Kimga ?	– Turli kasb egalariga, talabalarga, xodimlarga;
Qayerda? Qachon?	– Zarurat bo’lgan har qanday joyda;
Qanday qilib?	– Minimal vaqt sarflab, tez va soz;
Qancha?	– Test o’tkazuvchilarning soni va imkoniyatiga qarab;
Kim bilan?	– Shu firma xodimlari bilan.

Ikkinchi soha – kadrlar va ular bilan bevosita ishlash sohasi. Bu kadrlarni ishga jalb etishda bilish zarur bo’lgan qobiliyatlar va shaxsiy fazilatlardan tortib, ularni to’g’ri yo’naltirish, o’z joyiga qo’yish, tashkilot doirasida guruhlarni shakllantirish, xodimlarga ma’lumotlarni o’z vaqtida yetkazish bilan bog’liq kadrlar siyosatini olib borishga aloqador xizmatdir. Psixolog bu o’rinda asosan maslahatchi – konsultant va ekspert sifatida rol o’ynaydi.

Siyosat sohasidagi psixologiya

Har bir davr o’z kishilari ongida beixtiyor siyosiy ongni shakllantiradi va odamlar uning tamoyillariga bo’ysunadilar. Siyosat borasidagi psixologik masalalarga psixolog aralashuvining zarurati har doim bo’lmasa-da, ayrim paytlarda – yirik islohotlar boshlanishi arafasida, saylov oldi kompaniyalarda, yangi siyosiy liderlarning xalq tomonidan qabul qilinishi jarayonlari, ko’pchilik auditoriyaga zarur ma’lumotlarni yetkazish, ijtimoiy ustanovkalarni o’zgartirish, siyosiy arboblar imidjini omma ongiga singdirish paytlarida psixologik ta’sir vositalaridan o’rinli foydalanish, maslahatlar berish va ayrim guruhlar e’tiqodiga ta’sir etish kerak bo’lganda kerak bo’ladi.

Siyosiy sohasida ishlayotgan psixolog ishining o’ziga xos jihatlari bo’lib, unga quyidagilar kiradi:

• 
  siyosatda psixolog aralashuvi ko’pchilik ommaga bevosita aloqador bo’lmaydi;
  
• 
  zarurat tug’ilganda, psixolog shunday tez va ishonchli o’lchaydigan metodikalarni ishlatadiki, ularning natijalari sir saqlanib, o’sha buyurtmachi-siyosatchining talabiga ko’ra izlanishlar olib boriladi;
  
• 
  psixolog har bir siyosatchi uchun shunday ishonchli shaxs bo’lishi lozimki, undan odamlarning kayfiyatlari, reaksiyalari, his-kechinmalari xususida aniq ma’lumotlar so’raladi;
  
• 
  o’ziga xos qiyinchilik shundan iboratki, jamoatchilik psixolog qiyofasida ko’pincha liderning bevosita “odamini” ko’rishga moyil bo’lib, liderning o’zi ham ba’zan o’ta professional psixologdan xadiksirab qolishi mumkin.
  

Shuning uchun yuqorida ta’kidlaganimizdek, zarur paytlarda siyosiy arboblar psixolog xizmatiga murojaat qilishlari va undan, asosan, biror jiddiy ijtimoiy loyihalarni qabul qilish jarayonida yordam berishini so’rashi mumkin. Buning uchun psixologdan jamoatchilik fikrini psixologik tahlil qilib berish, va shu asosda fuqarolarning ustanovkalari va kayfiyatlariga ijobiy ta’sir ko’rsatuvchi omillarni birgalikda ajratish vazifasini hal qilishlari mumkin. Saylov oldi kompaniyalarda esa, psixologning asosiy vazifasi odamlarning kayfiyatini o’rgangan holda da’vogar imidjini shakllantirishga, odamlarga yoqtirishga sabab bo’ladigan shaxsiy fazilatlar algoritmini tuzish, omma oldiga chiqishga psixologik tayyorlash, raqiblarning bahslashish madaniyati va etikasi borasida psixologik yo’l-yo’riq va usullar borasida ma’lumotlar almashinish kerak bo’ladi.
O’zbekiston sharoitida siyosiy psixologiyaning o’zi juda zaif rivojlangan tarmoq bo’lgani sababli ham uni rivojlangan davlatlar tajribasiga tayangan holda rivojlantirish davr talablaridan biridir.