Yunon AE
|
Lotincha so‘zlar
|
Ma’nosi
|
kephalo-, cephalo-, -cephalia (kephale)
|
caput, itis, n
|
bosh
|
somato-, -soma (soma, atos)
|
corpus, oris, n
|
tana
|
osteo- (osteon)
|
os, ossis, n
|
suyak
|
acro-, -acria (akron)
|
membrum, i, n
|
qo‘l, oyoq
|
stetho- (stethos)
|
pectus, oris, n
thorax, acis, m /yun./
|
ko‘krak
ko‘krak qafasi
|
spondylo- (spondylos)
|
vertebra, ae, f
|
umurtqa
|
cardio-, -cardium (kardia)
|
cor, cordis, n
ostium cardiacum /PNA/
|
yurak
|
arthro- (arthron)
|
articulatio, onis, f
|
bo‘g‘im
|
stomato- (stoma, stomatos)
|
os, oris, n
|
og‘iz
|
glosso-, -glossia (glossa)
|
lingua, ae, f
|
til
|
rhino- (rhis, rhinos)
|
nasus, i, m
|
burun
|
odonto-, -odontia (odus, odontos)
|
dens, dentis, m
|
tish
|
cheiro-, chiro-, -cheiria,
-chiria (cheir)
|
manus, us, f
|
qo‘l
|
podo-, -podia (pus, podos)
|
pes, pedis, m
|
oyoq
|
gon- (gony)
|
genu, us, n
|
tizza
|
r(h)achi- (rachis)
|
columna vertebralis
|
umurtqa pog‘onasi
|
cheilo-, -cheilia (cheilos)
|
labium, i, n
|
lab
|
urano (uranos)
|
palatum, i, n /durum/
|
tanglay /qattiq/
|
ul-, ulo- (ulon)
|
gingiva, ae, f
|
milk
|
melo- (melon)
|
bucca, ae, f
|
lunj
|
gnatho-, -gnathia (gnathos)
|
maxilla, ae, f
|
yuqori jag‘
|
-genia (genys, genyos)
|
mandibula, ae, f
|
pastki jag‘
|
-genia (geneion)
|
mentum, i, n
|
iyak
|
splanchno- (splanchna, pl.)
|
viscera, pl.
|
ichki a’zolar
|
gastro-, -gastria (gaster, gastros)
|
ventriculus, i, m
|
oshqozon
|
entero- (enteron; entera, pl.)
|
intestinum, i, n
intestina, pl.
|
ichak
|
laparo- (lapare)
|
abdomen, inis, n
venter, ntris, m
|
qorin
|
procto- (proktos)
|
anus, i, m
rectum, i, n
|
orqa chiqaruv teshigi
to‘g‘ri ichak
|
pneumo-, pneumono- (pneumon)
|
pulmo, onis, m
|
o‘pka
|
nephro- (nephros)
|
ren, renis, m
|
buyrak
|
spleno- (splen)
|
lien, enis, m
|
taloq
|
pyelo- (pyelos)
|
pelvis renalis
|
buyrak jomchasi
|
cysto- (kystis)
|
vesica, ae, f
vesica urinaria
|
pufak
siydik pukagi
|
cholecysto- (chole – o‘t)
|
vesica fellae
seu vesica biliaris
|
o‘t pufagi
|
choledocho- (doche – oqim yo‘li)
|
ductus choledochus
|
umumiy o‘t yo‘li
|
metro-, -metra, -metrium (metra)
hystero- (hystera)
|
uterus, i, m
|
bachadon
|
omphalo- (omphalos)
|
umbilicus, i, m
funiculus umbilicalis
|
kindik
|
typhlo- (typhlon)
|
c(a)ecum, i, n
|
ko‘r ichak
|
cholangio- (angeion – tomir)
|
ductus biliferi
|
o‘t yo‘llari
|
dacryocysto- (dakryon – ko‘z yoshi)
|
saccus lacrimalis
|
ko‘z yoshi qopchasi
|
colpo- (kolpos)
|
vagina, ae, f
|
qin
|
oophoro- (oophoron)
|
ovarium, i, n
|
tuxumdon
|
oo- (oon)
|
ovum, i, n
|
tuxum
|
salpingo- (salpinx,salpingos)
|
tuba uterina
tuba auditiva
|
bachadon nayi
eshitish nayi
|
trachelo- (trachelos)
|
cervix, icis, f /uteri/
|
bachadon bo‘yni
|
orchi-, orchidi-, -orchidia,
-orchia (orchis, orchidion)
|
testis, is, m
|
moyak
|
2. Ilmni, diagnostik usullarni, davolashni, kasalliklarni ifodalovchi yunon AE lari.
Yunon AE
|
Ma’nosi
|
-logia (logos)
|
fan, ta’limot
|
-logo- (-logia)
|
nutqqa oid
|
-scopia (skopeo)
|
asbob yordamida tekshirish
|
-metria, -metr- (metreo, metron)
|
o‘lchash
|
-graphia (grapho)
|
grafik tasvirlash
|
-gramma (gramma)
|
yozish
|
-therapia (therapeia)
|
davolash
|
noso- (nosos)
|
dard, kasallik
|
patho-, -pathia (pathos)
|
iztirob, kayfiyat
|
alg-, -algia, -algesia (algos, algesis)
|
og‘riq
|
-odynia (odyne)
|
3. Organlardagi va to‘qimalardagi patologik o‘zgarishlarni, terapevtik va xirurgik usullarini ifodalovchi yunon AE
Yunon AE
|
Ma’nosi
|
-iatria, -iater (iatreia, iatros)
|
davolash, vrach
|
-ectasia, -ectasis (ektasis)
|
kengayish
|
-ptosis (ptosis)
|
pasayish, tushish
|
steno-, -stenosis (stenos, stenosis)
|
tor, torayish
|
sclero-, -sclerosis (scleros, sclerosis)
|
qattiqlash, zichlashish
|
-malacia (malakos, malakia)
|
yumshab ketish
|
-lysis, -lyt (lysis)
|
parchalanish
|
-plastica (plastike, plasso)
|
nafis operatsiyasi, qayta tiklash
|
-tomia (tome)
|
kesib organni ochish
|
tomo- (tomos)
|
qatlam, kesma
|
-ectomia (ektome)
|
olib tashlash
|
-stomia (stoma, stomatos)
|
sun’iy teshik ochish
|
-pexia (pexis)
|
biriktirish, mustahkamlash
|
-r(h)aphia (raphe)
|
chok qo‘yish
|
-schisis
|
parchalanish
|
-rhexis
|
yorilish
|
-desis
|
mustahkamlash
|
-eurysis (eurys)
|
kengaytirish
|
-eurynter (euryno)
|
kengaytiruvchi asbob
|
-clasia (klasis)
|
buzish
|
-centesis (kentesis)
|
igna sanchish
|
-privus
|
organni olib tashlashga oid
|
Mustahkamlash uchun mashqlar:
Quyidagi atamalarni tarkibiy qismlarga ajratib ma’nosini tushuntiring:
I. acidosis (acidum - kislota), coniosis (yun. konia - chang), pneumoconiosis, ascaridosis, mycosis (yun. mykos - zamburug‘), fibrosis (tolali biriktiruvchi to‘qimaning ortishi), osteofibrosis, tuberculosis, lymphologia, lymphocytus, lymphocytosis, lymphocytoma, lymphoma, morphynismus, mercurialismus (simobdan surunkali zaharlanish), prostatismus (sindrom), arthrosis (surunkali kasallik), artritis, nephrosis, nephritis, hepatosis (distrofik o‘zgarish), hepatitis, cholangitis, spondylosis (distrofik o‘zgarish), spondylitis, thrombocytosis, cretinismus (fr. crétin - kretin), amoebiasis, pyelitis, helminthosis, silicosis (silicium - kremniy), myocardium, myocardiosclerosis, myocardiofibrosis, myositis, myoma, myoblastoma, ventriculitis, thrombosis, rhinitis, thrombocytus, thrombocytosis, sarcomatosis (sarcoma, atis, n), papillomatosis, varicosis.
II. omphalitis, typhlitis, oophoritis, dacryocystitis, trachelitis. cervicitis, salpingitis, orchitis, gonarthrosis, diverticulosis, diverticulitis, mastoiditis, thyreotoxicosis, sigmoiditis, thyreocytus, thyreoiditis, gigantismus, ureteritis.
III. cheilosis, cheilitis, gingivitis s. ulitis, parodontitis, pulpitis, meloschisis, meloplastica, uranoplastica, geniohyoideus, genioglossus, odontoma, glossoptosis, papillitis, cheilognathouranoschisis, sinusitis maxillaris s. haighmoritis.
Ibratli so‘zlar
1. Asinus asinorum, in saecula Kuchuk boqsang it, xo‘tik boq-saeculorum. sang eshak bo‘lur.
2. Bene diagnoscitur, bene curatur. To‘g‘ri aniqlangan kasallik to‘g‘ri
davolanadi.
Nazorat savollari
1. logia AE ma’nosini tushuntiring.
2. ectasia va ptosis AE farqlari qanday?
3. Klinik AE qanday hosil qilamiz?
9.4. Klinik terminologiya. Negiz topish
1. A’zo, ajratma, jins va yoshni ifodalovchi yunon-lotin dubletlari.
Yunon AE
|
Lotincha so‘zlar
|
Ma’nosi
|
haemo-, haemato-, -aemia (haima, atos)
|
sanguis, inis, m
|
qon
|
histo-, histio- (histos, histion)
|
textus, us, m
|
to‘qima
|
myo-, -mysium (mys, myos)
|
musculus, i, m
|
mushak
|
cyto-, -cytus (kytos – ko‘za, bo‘shliq)
|
cellula, ae, f
|
hujayra
|
chondro- (chondros – don, tog‘ay)
|
cartilago, inis, f
|
tog‘ay
|
-cele (kele – ishish, churra)
|
hernia, ae, f
|
churra
|
neuro-, neuri- (neuron – pay, asab tolasi)
|
nervus, i, m
|
asab, asab tizimi
|
adeno- (aden – bez)
|
glandula, ae, f
nodus lymphaticus
|
bez,
limfa tuguni,
adenoidlar
|
angio- (angeion)
|
vas, vasis, n
vasculum, i, n
|
tomir (qon tomiri)
|
blasto-, -blastus (blastos)
|
germen, inis, n
|
kurtak
|
phlebo- (phleps, phlebos)
|
vena, ae, f
|
vena
|
teno- (tenon)
|
tendo, inis, m
|
pay
|
dermo-, dermato-, -derma (derma, atos)
|
cutis, is, f
|
teri
|
uro-, -uresis-, -uria (uron)
|
urina, ae, f
urinarius, a, um
|
siydik,
siydikka oid
|
chole-, -cholia (chole)
|
fel, fellis, n
bilis, is, f
|
o‘t, safro
|
chylo-, chylia (chylos – sutli sharbat)
|
lympha, ae, f
|
limfa
|
pyo- (pyon)
|
pus, puris, n
|
yiring
|
hidro- (hidros)
|
sudor, oris, m
|
ter
|
hydro- (hydor, hydatos)
|
aqua, ae, f
|
suv
|
toxo-, toxico-, toxi- (toxon – yoy, toxicon - zahar)
|
venenum, i, n
|
zahar
|
litho-, -lithiasis (lithos)
|
calculus, i, m
|
tosh
|
onco- (onkos – hajm, ishish; onkoma - shish)
|
tumor, oris, m
|
shish, hajm
|
carcino- (karkinos – rak, karkinoma – yemirilayotgan yara)
|
cancer, cri, m
|
rak, rakka oid shish
|
myelo-, -myelia (myelos – suyak iligi)
|
medulla spinalis
medulla ossium
|
orqa miya
suyak iligi
|
masto- (mastos - ko‘krak)
|
mamma, ae, f
|
sut bezi
|
oto-, -otia (us, otos)
|
auris, is, f
|
quloq
|
ophtalmo-, -ophtalmia (ophtalmos)
|
oculus, i, m
|
ko‘z
|
sphygmo-, sphygmia
|
pulsus, i, m
|
tomir urishi
|
gyno-, gynaeco- (gyne, gynaikos)
|
femina, ae, f
femininus, a, um
|
ayol
ayolga oid
|
andro-, -andria (aner, andros)
|
mas, maris, m
masculinus, a, um
|
erkak
erkakka oid
|
paedio-, paedo- (pais, paidos, paedion)
|
vir, i, m
infans, ntis, m,f
|
bola
bolaga oid
|
-paedia (paideia – tarbiya)
|
puer, eri, m
|
davolash usuli
|
geri-, gero-, geronto- (geron, gerontos)
|
senex, senis, m
senilis, e
|
qariya
qariyaga oid
|
topo- (topos)
|
locus, i, m
|
joy
|
pharmaco- (pharmakon)
|
medicamentum, i, n
|
dori
|
tricho-, -trichia (thrix, trichos)
|
capillus, i, m
|
soch
|
onycho-, -onychia (onyx, onychos)
|
unguis, is, m
|
tirnoq
|
dacryo- (dakryon)
|
lacrima, ae, f
|
ko‘z yoshi
|
sialo-, -sialia (sialon)
|
saliva, ae, f
|
so‘lak
|
copro- (kopros)
|
faeces, ium, f (pl)
stercus, oris, n
|
axlat, najas
|
galacto- (gala, galaktos)
|
lac, lactis, n
|
sut
|
lipo- (lipos)
|
adeps, ipis, m
|
yog‘, moy
|
optico-, -op-, -opt-, -opia, -opsia (ops, opos - ko‘z)
|
visus, us, m
visio, onis, f
|
ko‘z
ko‘rish qobiliyati
|
phaco-, -phakia (phakos)
|
lens, lentis, f
|
gavhar
|
blepharo- (blepharon)
|
palpebra, ae, f
|
qovoq
|
kerato- (keras, atos – shox)
|
cornea, ae, f
|
shox parda
|
phono-, -phonia (phone)
|
vox, vocis, f
sonus, i, m
|
tovush
ovoz
|
2. Funksional va patologik holatlarni ifodalovchi yunon AE lari.
Dostları ilə paylaş: |