64-§. Quyidagi tez-tez takrorlanadigan bo‘laklarni
yod oling!
Tez-tez takror-lanadigan bo‘lak
|
Ma‘nosi
|
Misollar
|
-allerg-
|
allergiyaga qarshi
|
Allergol
|
-verm-
-helm-
|
gijjaga qarshi
|
Univerm,
Helmintin
|
-lax-
|
surgi
|
Acetolax
|
-stress-
-tranqu-
-ze (a,i) pam-
|
psixosedativ trankvilizatorlar, antidepressantlar
|
Tranquipanum,
Phenazepamum
|
-chol-
-bil-
|
o‘t haydovchi
|
Cholosasum,
Bilergen
|
-trast-
-gnos-
-graf-
|
diagnostik, rentgenokontrast
|
Choletrast,
Bilignostum,
Cardiografin
|
-ur-
|
siydik haydovchi
|
Diurometan
|
-flog-,-phlog-
|
yallig‘lanishga qarshi
|
Flogodin
|
-vom-
-emet-
|
qusishga qarshi
|
Vomidrine
|
nas-
r(h)in-
|
burun kasalliklarni davolash uchun
|
Nasonex,
Rhinil
|
oc-, ok-, oc(u)-
opht(h)alm-
opht(h)-
oft-
opt(ic)-
|
ko‘z kasalliklarini davolash uchun
|
Octilia, Okacin, Ocupress, Ophthalmaseptonex,
Digophton,
Oftensin, Betoptic
|
-abol
|
anabolik steroidlar (organizmda oqsil sintezini stimullashtiradi)
|
Sterabol
|
-oestr
|
estrogen preparatlar (ayollar jinsiy gormonlarining preparatlari)
|
Aethyloestradiolum
|
Mashqlar
1. Tez – tez takrorlanadigan bo‘laklarni ajrating va ularning ahamiyatini
yozing.
Pentalgin, Algopyrin, Betoxicainum, Quinalgen, Allergan, Bilignostum, Aethyotrastum, Bicolax, Laxin, Cardiotoxin, Apressinum, Cardiovalenum, Diuretinum,Urofinil, Urolesan, Allocholum, Methioninum, Carbenicillinum, Corvalolum, Azaphenum, Laboestrin, Bisalax, Aprophenum, Trimecainum, Diabil, Erythromycinum, Flogistin, Avermex, Biliminum, Urotrast, Salurin, Sulfacylum–natrium,Vipraxinum, Furadoninum, Ferroceronum, Fercovenum, Nozepamum, Vomidrine, Tranquipanum, Dormital, Rinza, Nasivin, Sedamyl, Cholan, Anastress, Allergol, Vermox, Verophen, Tetracor, Cholevid, Sedalginum, Bilignostum.
65-§. Quyidagi dorivor preparatlar nomlarini
yod oling!
Phenobarbitalum, i, n – fenobarbital
Bromisovalum, i, n – bromizoval
Noxyron, i, n – noksiron
Protargolum, i, n – protargol
Collargolum, i, n – kollargol
Ichthyolum, i, n – ixtiol
Hexamidinum, i, n – geksamidin
Resorcinum, i, n – rezorsin
Pepsinum, i, n – pepsin
Amidopyrinum, i, n – amidopirin
Antipyrinum, i, n – antipirin
Thecodinum, i, n – tekodin
Themisalum, i, n – temizal
Anaesthesinum, i, n – anestezin
Mashqlar
2. Retseptlarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Recipe: Cordigiti 0,0008
Da.
Signa: Kuniga 2 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin.
2. Recipe: Unguenti Penicillini 10,0
Da.
Signa: Terining zararlangan joyiga surtish uchun.
3. Recipe: Dragee Diazolini 0,05
Da tales doses numero 20.
Signa: Kuniga 3 marta ovqatdan keyin 1 ta drajedan qabul
qilinsin.
4. Recipe: Methionini 0,6
Dentur tales doses numero 12 in oblatis
Signetur: Kuniga 3 marta ovqatdan 1 soat oldin qabul qilinsin.
5. Recipe: Cyclobarbitali 0,2
Da in tabulettis numero 10.
Signa: Kechasiga yarim tabletkadan qabul qilinsin.
3. Retseptlarni lotin tiliga tarjima qiling.
1. Ol: Anestezin surtmasi 5% li 10,0
Ber.
Belgila: Sirtdan ishlatish uchun.
2. Ol: Furatsilin 0,1
20 (son)ta tabletkalarda ber.
Belgila: Kuniga 4 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin.
3. Ol: Sulfapiridazin 0,5
Shunday dozalarda 10 (son)ta tabletkalarda ber.
Belgila: Birinchi kun 1 marta 2-4 ta tabletkadan va qolgan kunlari
1ta tabletkadan qabul qilinsin.
4. Ol: Tetratsiklin surtmasi 0,2%
Ber.
Belgila: Surtma.
5. Ol: Tifen drajesi 0,03 25 ta
Ber.
Belgila: Kuniga 2-3 marta 1 ta drajedan qabul qilinsin.
15-AMALIY MASHG`ULOT:Murakkab dorivor preparatlarning nomlanishi
66-§. Murakkab dorivor preparatlarning
nomlanishi
Murakkab dorivor preparatlar ikki yoki undan ortiq dorivor moddalardan iborat bo‘ladi va ma’lum dori shaklida (tabletkalar, shamcha, surtma) ishlab chiqariladi.
Murakkab preparatlarning nomi abbreviaturadan iborat bo‘lib, hamma yoki ba’zi ingrediyentlarning nomidan ixtiyoriy ajratib olingan bo‘laklardan tashkil topadi.
Masalan: “Pyrcophenum” abbreviaturasi pyr+co+phen(um) bo‘laklardan tashkil topgan. Bu bo‘laklar Amidopyrinum, Coffeinum, Phenacetinum kabi preparatlar nomidan ajratib olingan.
Odatda bunday shartli nom dori shaklining ma’lum ko‘rinishiga biriktirib qo‘yiladi va qo‘shtirnoq ichiga Nominativus Singularisda yoziladi: tabulettae “Pyrcophenum”, suppositoria “Bethiolum”, dragees “Undevitum”.
Murakkab tarkibli tabletkalar va shamchalardagi «tabletkalar» va «shamchalar» so‘zlari retseptda Accusativus Pluralisda yoziladi:
Masalan: Recipe: Tabulettas “Pyrcophenum” numero 10.
Recipe: Suppositoria “Anusolum” numero 20.
Tabletkalar bitta ta‘sir etuvchi moddadan iborat bo‘lsa, dori shaklidan keyin qaratqich kelishigida yoziladi:
Masalan: Recipe: Tabulettae Cordigiti 0,0008
Shamchalar bitta ta‘sir etuvchi moddadan iborat bo‘lsa uning nomi dori shakliga cum predlogi bilan Ablativusda yoziladi.
Masalan: Recipe: Suppositoria cum Cordigito 0,0012.
67- §. Quyidagi tez-tez takrorlanadigan bo‘laklarni
yod oling!
Tez-tez takror-lanadigan bo‘lak
|
Ma‘nosi
|
Misollar
|
-test-
-andr-
-vir-
|
androgen steroidlar (erkaklar jinsiy gormonlarining preparatlari)
|
Testobolin,
Androtin,
Testoviron
|
-thyr-
|
qalqonsimon bezni va qalqonsimon bez yonidagi bezlarni davolash yoki tekshirish uchun preparatlar
|
Thyrotropinum
|
-cort-
-cortic-
|
kortikosteroidlar (buyrak usti bezi po‘stlog‘i ishlab chiqaradigan
gormonlarning preparatlari)
|
Cortigen
|
-t(h) romb-
|
1.antitrombotiklar (trombga qarshi) 2.antikoagulyantlar (qon ivishiga qarshi)
|
Antithrombinum
|
spasm-
|
mushaklar qisqarishini davolash uchun
|
Spasmex
|
fem-
gyn-
|
ginekologik kasalliklarni davolash uchun
|
Femodon,
Gynipral
|
-orex-
|
ishtaha kamaytiradigan
|
Anorex
|
Mashqlar
1. O‘zbek tiliga tarjima qiling.
1) Tabulettae Bromcamphorae 5) Suppositoria “Anusolum”
2) Tabulettae “Camphotalum” 6) Tabulettae “Pyraphenum”
3) Suppositoria “Cefeconum” 7) Guttae “Denta”
4) Unguentum Heliomycini 8) Unguentum “Antipsoriaticum”
2. Lotin tiliga tarjima qiling.
1.«Dekamevit» tabletkalari 6. «Apilak» shamchalari
2.«Ankofen» tabletkalari 7. «Anuzol» shamchalari
3.«Sefekon» shamchalari 8. «Betiol» shamchalari
4.«Psoriazin» surtmasi 9. «Askofen» tabletkalari
5 «Sitramon» tabletkalari 10.«Denta» tomchilari
3. Tez-tez takrorlanadigan bo‘laklarni ajrating va ularning ahamiyatini
ko‘rsating.
Neodicumarinum, Anabolin, Trombolysan, Gynaegin, Syncumar, Cholan, Cardiovalenum, Flucort, Catapresan, Trombophen, Cardiotoxin, Hexavitum, Ribonucleasum, Danabol, Locacorten, Oestronum, Testosteronum, Agovirin, Corticotropinum, Sterandryl, Androral, Methylandrostendiolum, Primotest, Thyrotropinum, Methyltestosteronum, Testoral, Diiodthyrosinum, Thyrotan, Octoestrolum, Bionabol, Decorton, Ronidasum, Oestradiolum, Thyranon, Cortisonum, Desoxyribonucleasum, Trombostop, Tetravitum, Phthorocort, dragees “Decamevitum”, Cloforex, Normopressan, Intencordin, Femara.
68- §. Quyidagi dorivor preparatlar nomlarini
yod oling!
Nitroglycerinum, i, n – nitroglitserin
Chloraminum, i, n – xloramin
Prednisolonum, i, n – prednizolon
Dermatolum, i, n – dermatol
Streptocidum, i, n – streptotsid
Urodanum, i, n – urodan
Riboflavinum, i, n – riboflavin
Tannalbinum, i, n – tanalbin
Platyphyllinum, i, n – platifillin
Euphyllinum, i, n – eufillin
Plantaglucidum, i, n – plantaglyutsid
Vikasolum, i, n – vikasol
Allocholum, i, n – alloxol
Mashqlar
4. Retseptlarni o‘zbek tiliga tarjima qiling.
1. Recipe: Ronidasi 5,0
Da.
Signa: Yara uchun sepki.
2. Recipe: Tabulettas “Decamevitum” 1 numero 40.
Da.
Signa: Kuniga 2 marta ovqatdan keyin 1 ta tabletkadan
qabul qilinsin.
3. Recipe: Aristocorti 0,002
Da numero 20 in tabulettis.
Signa: Kuniga 3-4 marta 1-2 ta tabletkadan qabul qilinsin.
4. Recipe: Tabulettas Oxaphenamidi 0,25 numero 50.
Da.
Signa: Kuniga 3 marta ovqatdan oldin 1 ta tabletkadan
qabul qilinsin.
5. Recipe: Tabulettas Methylandrostendioli 0,025 numero 30.
Da.
Signa: Kuniga 2 marta til ostiga 1 ta tabletka qo‘yilsin.
4. Retseptlarni lotin tiliga tarjima qiling.
1. Ol: Tifen drajesi 0,03 25 (son)ta
Ber.
Belgila: Kuniga 3 marta 1 ta drajedan qabul qilinsin.
2. Ol: Fenolftalein tabletkalari 0,1 24 (son)ta
Ber.
Belgila: Kuniga 2 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin.
3. Ol: Etinilestradiol tabletkalari 0,0001 10 (son)ta
Ber.
Belgila: Kuniga 1-2 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin.
4. Ol: Tireoidin tabletkalari 0,1 50 (son) ta
Ber.
Belgila: Kuniga 2-3 marta 1 ta tabletkadan qabul qilinsin.
5. Ol: Diazolin drajesi 0,05 50 (son) ta
Ber.
Belgila: Kuniga 2 marta ovqatdan keyin 1 ta drajedan qabul qilinsin.
6. Ol: A vitamini drajesi 0,05 20 (son) ta
Ber.
Belgila: Kuniga 3-4 marta 1 ta drajedan qabul qilinsin.
7. Ol: Gidrocortizon surtmasi 0,5% 5,0
Ber.
Belgila: Ko‘z uchun surtma.
16- AMALIY MASHG`ULOT: Sifat. I -II turlanishdagi sifatlar. Moslashgan aniqlovchi. I -II turlanishdagi sifatlarning I, II turlanishdagi otlar bilan moslashuvi
69 -§. Sifat
Predmetning belgisini bildirib, qanday? qanaqa? savollariga javob bo‘lgan so‘z turkimiga sifat deyiladi.Lotin tilida sifatlar ikki guruhga bo‘linadi:
I guruh – I - II turlanishdagi sifatlar
II guruh – III turlanishdagi sifatlar.
70 -§. I -II turlanishdagi sifatlar
I-II turlanishdagi sifatlarga mujskoy rodda -us yoki -er, jenskiy rodda -a va sredniy rodda -um qo‘shimchasiga ega bo‘lgan sifatlar kiradi.
Masalan: albus, alba, album- oq
Lug‘atda sifatlar mujskoy rod shaklida yoziladi va so‘zning yonida jenskiy hamda sredniy rodlar qo‘shimchasi ko‘rsatiladi.
Masalan: albus, a, um-oq
niger, gra, grum- qora.
-er qo‘shimchasi bilan tamomlanadigan ba’zi sifatlar jenskiy va sredniy rodlarni hosil qilishda - e harfini yo‘qotadi, ba’zilari esa saqlab qoladi.
Masalan: niger, nigra, nigrum – qora
somnifer, somnifera, somniferum – uxlatadigan.
71-§. Sifatlarning kelishiklar bo‘yicha
turlanishi
Mujskoy roddagi sifatlar II turlanish mujskoy roddagi otlar singari, jenskiy roddagi sifatlar I turlanishdagi otlar singari, sredniy roddagi sifatlar II turlanish sredniy roddagi otlar singari turlanadi.
Turlanish namunasi
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
аlbus
|
аlba
|
аlbum
|
аlbi
|
аlbae
|
аlba
|
Gen.
|
аlbi
|
аlbae
|
аlbi
|
аlborum
|
аlbarum
|
аlborum
|
Dat.
|
аlbo
|
аlbae
|
аlbo
|
аlbis
|
аlbis
|
аlbis
|
Acc.
|
аlbum
|
аlbam
|
аlbum
|
аlbos
|
аlbas
|
аlba
|
Abl.
|
аlbo
|
аlba
|
аlbo
|
аlbis
|
аlbis
|
аlbis
|
Casus
|
Singularis
|
Pluralis
|
m
|
f
|
n
|
m
|
f
|
n
|
Nom.
|
niger
|
nigra
|
nigrum
|
nigri
|
nigrae
|
nigra
|
Gen.
|
nigri
|
nigrae
|
nigri
|
nigrorum
|
nigrarum
|
nigrorum
|
Dat.
|
nigro
|
nigrae
|
nigro
|
nigris
|
nigris
|
nigris
|
Acc.
|
nigrum
|
nigram
|
nigrum
|
nigros
|
nigras
|
nigra
|
Abl.
|
nigro
|
nigra
|
nigro
|
nigris
|
nigris
|
nigris
|
72-§ . Moslashgan aniqlovchi
Lotin tilida sifat otdan keyin turadi va u bilan rod, son va kelishikda moslashadi. Moslashgan aniqlovchili atamani lotin tiliga tarjima qilishda avval uning shartli tasvirini tuzamiz.
qanaqa?
аchchiq nastoyka
S O
O S (Nom.)
Atamani quyidagicha tarjima qilamiz.
1. Otni topib, uning rodini aniqlaymiz:
tinctura , ae , f – jenskiy rod
2. Sifatning lug‘at shaklini aytamiz va otga mos rodini tanlaymiz:
amarus, a, um; amara – jenskiy rod
Atamaning tarjimasini Nom. va Gen. da yozamiz:
Nom. tinctura amara
Gen. tincturae amarae.
73 -§. I -II turlanishdagi sifatlarning I, II turlanishdagi otlar
bilan moslashuvi
Esda tuting! Ot+sifat= kelishik, rod, son6.
gutta pura – toza tomchi
Casus
|
Sing.
|
Plur.
|
Nom.
|
gutta pura
|
gutt-ae pur-ae
|
Gen.
|
gutt-ae pur-ae
|
gutt-arum pur-arum
|
Dat.
|
gutt-ae pur-ae
|
gutt-is pur-is
|
Acc.
|
gutt-am pur-am
|
gutt-as pur-as
|
Abl.
|
gutt-a pur-a
|
gutt-is pur-is
|
Dostları ilə paylaş: |