www.cafarcabbarli.org
6
mücadilədə oldum, mümkün olmadı. Budur, Ulduzun Əbdürrəhman ilə haraya getdiyini
bilmirsiniz.
Ehtimal ki, gəlib, sizi axtarmağa getdiklərini söyləyəcəklər. Amma...
R a m i z (sözünü kəsir). Yetər! Ox, bədbəxt Ramiz! Tək onun üçün yaşadığın bir qız da - Ulduz
da sənə xəyanət edir! Sənin müqəddəs məhəbbətini canavarlar kimi çamurlara çırpıb tapdalayır.
Artıq niyə yaşayırsan, öl! Ramiz, öl!..
H a r i s (sükutdan sonra). Ya əmir! Dünyada etibar yox. İnsan bu gün bir cürdür, yarın bir cür. Bu
gün doğru və yarın xain. Bu gün birinin yolunda diriliyini fəda etmək dərəcəsinə gələr, yarın
həmin adamın diriliyini yox etməyə çalışar. Bu gün sevər, yarın usanar. Bu gün söz verir, yarın
unudur və ya qaçır. Bu gün birinə vurulur, yarın o birinə. Dildə bir, ürəkdə başqa. Sözdə bir,
işdə başqa...
R a m i z. Yetər, yetər! Artıq mənimki vəzdən keçmiş. Əbdürrəhman... Ah, Ulduz! Ulduz...
H a r i s (tərəfə). Bitdi. Ölümdən qurtardım. Ox nişana sancıldı!
Ulduz (gələrək və gülərək). Əbdürrəhman, çox razıyam. Get, rahat ol. Ramizin divanını mən
edərəm.
H a r i s. Ya əmir, mən gedim. Gördünüzmü nə dedi? Sizin həyatınız üçün də qorxuram. (Haris
getmək istərkən, Ramiz əli ilə onu dayandırır. Haris gizlənirmiş kimi bir küncə çəkilir. Ulduz onu görməz,
sevinərək Ramizə doğru yönəlir və məsumanə bir səslə.)
U l d u z. Ramiz, niyə belə gec gəldin? Bilmirsən ki, yazıq Ulduz sənsiz əzab çəkir?
R a m i z. Əzabıni çəkirsiniz, yoxsa başqaları ilə sevişirsiniz, müaşiqədəsiniz?
U l d u z. Bu nə sözdür (baxınır, Harisi görür). Anlamadım, ah! Paşa qızı ikən yolunda quldurlar
mağarasına gəlməyə razı olduğum bir adam, bir xainin sözü ilə məndən şübhə edir! Daim bir
əzab, qorxu, məşəqqət içində - bu da son mükafat! Ölüm! Ölüm! Böylə dirilikdən gözəldir!
R a m i z. Söylə, Əbdürrəhmanla haraya getmişdin?
U l d u z. Özün ki, bilirsən, sormaya nə lüzum?
R a m i z. Əbdürrəhmanı sevirmisən?
U l d u z. Sevirəm!
R a m i z. Bəs məni? Məni sevirmidin?
U l d u z. Bir tərəfli, bir rəngli həyat insanı usandırır. Bir zamanlar səni sevirdim. O qədər
sevirdim ki, hətta vəhşilər kimi dağlara, çöllərə düşməyə razı oldum. İndi isə usandım. Ancaq
onu sevirəm!
R a m i z. Yetər! Yarəbbi, Ramizin güllələr parçalamayan ürəyini bir qadının sözləri iləmi
parçalayacaqsan? Of, qadınlar! Əbdürrəhman...
U l d u z. O müqəssir deyil. Mən onu sevirəm! O isə mənim məhəbbətimi rədd edir.
R a m i z. Bəsdir! Get, sevdiyini də al, istədiyiniz yerə gediniz. Get, artıq mənim gözümə
toxunma!
U l d u z. Mən bir mülazımə qulmu yarandım ki, ona itaət edim. Səninlə burada oldumsa,
onunla da burada olmaq istəyirəm.
R a m i z. Ox, alçaq qadın! Söyləməyə, cəsarət də mi edirsən? (Qalxır boğazından tutur, əli boşalır,
buraxır.) Ox, Ulduz, Ulduz! Yarəbbi, mənim ki, bütün diriliyim, bütün yaşayışım ona bağlıdır!
Haris, apar öldür! Ancaq o vücuda yara vurma!
H a r i s. Ya əmir, zəhər ilə (kəndinə). Zəhər əvəzinə bihuşdan. Məst olurkən və onunla birbaş
vətənim Trablisə! İstədiyim də bu! Gedək!
www.cafarcabbarli.org
7
U l d u z. Ha, ha, ha! Ərlər, ərlər! Ürəyinizdə o qədər saflıq yox ki, bu böhtana qiymət qoysun.
Mənim saf məhəbbətimi unudub, küçələrdə gəzinən ərsizlər kimi məhəbbətimi üzümə çırpırlar!
Böylə bir mühitdə yaşamaq ölümdən gözəlmi? Haşa! Ölürəm. Sevdiyim tərəfindən son mükafat!
Gedək, gedək xain! (Gedirlər.)
R a m i z. Ah, Ulduz! Məhəbbət deyə bəslədiyim alovlu, yandırıcı hisslərin sonu bumu? Mənim
ki, bütün diriliyim sənin üçün idi. Zalım, indi sən ölüməmi getdin? Sus, ey mənim ürəyim, niyə
çırpınırsan? Niyə döyünürsən? Niyə inləyirsən? Sənin məhəbbətini təhqir etdilər. Səni
sevmirlər! Ey qara divarlar! Niyə gülməyirsiniz? Bədbəxtliyəmi? Yox, yox, ağlayırsınız,
Ulduzuma yasmı saxlayırsınız? Haris, cəllad, yırtıcı! Necə də qıyıb o zəif vücudu öldürəcək! O
bir zamanlar sevgilə çırpınan ürəkciyi susduracaq! O, isti bədəni soyudacaq! Allah, Allah,
mənim ki, bütün varlığım onun üçün idi. Ah, Ulduz, Ulduz! Bu daşürəkli kobud insanın əlində
ölmək üçünmü məni sevirdin? Ulduz! Yox, qoymaram! Bəlkə yeni sevgi onu xoşbəxt edəcək, bu
mənə bəsdir! Qoymaram! (Getmək istəyir, durur.) Artıq vaxt keçmiş, bitdi. Artıq mənim də
qalmağım yersiz! (İntihar.) Oh, yararsız, rəzil bir quldur özünü öldürmüş! Ulduz!.. (Xalid girir.)
X a 1 i d. Əfəndim, Əhməd Rəhmi gəlmiş. Tofiqi sevdiyilə İstanbuldan yola saldığını söyləyir.
(Sükut.) Əfəndim, Əhməd Rəhmi deyir ki, bu gün İtaliya hökuməti hökumətimizə elani-hərb
edib. Trablisi işğal etmişlər. İki qarauzer bizi xəbərsiz bombardıman etmişlər. Deyir, Trablisdə
əsgərimiz az, göndərməyə yol yox, düşmən qüvvətli. Bu gün şəhərdə camaat bərk həyəcanda
imiş.
R a m i z. Tapdım, Xalid! Yoldaşları oyat, yanıma çağır, sözüm var.
(Xalid gedir.) Gözəl təsadüf,
ölüm arayırdım, iştə ölüm! Üzərimdə olan çirkin quldur adını silmək, igid bir əsgər kimi
düşmənlərlə çarpışıb vətənim üçün ölmək! Pak əsgərə yaxşı bir ölüm arayırdım. Budur
istədiyim ölüm. Könüllü gedəcəyəm!
X a l i d (daxıl olur). Gəldilər, əfəndim! (Yoldaşlar gəlir.)
R a m i z. Qardaşlar! Özünüz bilirsiniz, mən çoxdan bir əsgərə yaraşmayan bu çirkin quldur
adından əzab çəkirdim və çirkin bir ad ilə söylənirdim. Artıq, qardaşlarım, mən bu adı çəkmək
istəmirəm! İtaliya hökumətimizə elani-hərb etmiş. Mən səadətlə ölməyin yolunu buldum! Vətən
yolunda ölmək kimi böyük bir səadəti mən çoxdan gözləyirdim. Vaxt gəlmiş, mən gedirəm.
Qardaşlar, Özünüzə başçı seçin.
X a l i d. Əfəndim, vətən yolunda ölməyə mən də gedirəm!
Ə b d ü r r ə h m a n. Trablis sizdən əvvəl mənim vətənimdir. Mən sizdən də əvvəl gedirəm!
Səslər.
Mən də gedirəm! Mən də! Mən də gedirəm! Mən də!
R a m i z. Əbdürrəhman! Səndəmi buradasan? Haydı, qardaşlar! Madam ki, hamınız vətən
uğrunda ölmək istəyirsiniz, gedək! Əlvida, ey qara divarların arasında, quldur adı altında
didilib Ulduzumun qoynunda olduğum üçün bəxtiyar olduğum mağara! Haydı qardaşlar,
gedək!
Pərdə düşür