108
Bir xəzan, iki xəzan, artıq sayını unutduğum qara illər, qap-qara
payızlar ardı-ardına gəlib yaxamı tuturdu. Olqaya yaxın,
Çiçəkdən uzaq olmaq üçün Təbrizə, bəlkə də, qaçaq Bakıya
getmək fikri bir anlığa məni tərk etmirdi. Çiçəyin yanağımdan
qopardığı sevgini geri almaq üçün nəhəng Olqa əngəli qarşıma
dikilirdi. İki dünya arasında qalmışdım - ruhum yoxsa cismim!
Olqa yoxsa Çiçək! Çox güman ki, heç biri! Bunları düşünmək
üçün çoxlu zamanım olacaq. Hələ ölməyə niyyətim yoxdur.
Yaşamadan ölməyin nə dadı var ki!?
Mən idealist insan deyiləm! Özümü daha çox bir materialist
bilirəm! Ən azından, bunların ikisinin arasındayam! Artıq bundan
sonra bütün boyaların gözəlliyinə varmağa çalışacağam! Gecənin
qarasını, gündüzün ağını görüb də, yağmur altında üzünə gülən
göy qurşağını görməməzlikdən gəlməkdən daha əzablı cahıllik
varmı?
Göy qurşağı kimidir mənim göktanrım! Mənim göktanrımla kütlə
tanrısı arasında böyük uçurum var! Mənim göktanrım ağlarkən
yağmur olub yer üzünə yaşıllıq sərər! Gülərkən isə günəş olub
ürəklərə aydınlıq saçar! Mənim göktanrıma qul olmaq gərək
deyil! Amma başqalarının tanrısı xanlıq, paşalıq, əmirlik,
hökamlıqdır! Mənimlə doğular mənim göktanrım! Mənimlə
109
yaşar, mənimlə ölər, o! Mənim göktanrım mənə təndaş ruhdur!
Sanki Olqa kimi, içimdəki sevgi sançısı kimi! Mənim Göktanrım
babamla təndaşlaşmış yer üzünün ilk tanrısıdır. O, mənə “Sumer
Anu”dan, “Göktürk tenqeri”dən qalan tindir, qutlu ruhdur!
Mənim göktanrım insanı qul etməz, ağ qanadlı barış kimi özgür
edər insanı mənim göktanrım!
Dedim ki, bunları düşünməyə çox zamanım olacaqdır. Çünki
məhbəsdə düşünməkdən daha asan nə var ki?
Öncələr hər gün, sonra isə, üç gündən bir işgəncə nəsnələrilə
süslənmiş soruşdurma otağına alınırdım! Məni rus dövlətinə qarşı
casusluqda suçlayırdılar! Sanki, bu dünyada türklərə ən çox
düşmən biçilən ruslara casusluq edirmişəm!
Onuncu ayı da Qəsr həbsxanasında keçirdim! İnanılmaz olsa da,
ən üst düzey suçlamaya uğramışdım. Yaşayışda quşlarından,
Olqa anısından, Çiçək bataqlığından başqa heç nəyi olmayan
Cəvanşir, dünyanın ən ilginc, dolaşıq və cəsarətli suçu ilə qarşı-
qarşıya qalmışdı! Üzərində dosya açılır, dövlətin ən üst qoruma
orqanlarında işinə baxılırdı. Özü bilmədən gözlərdə böyüyürdü!
Rus casusu! İstəsəm də, istəməsəm də, adım belə hallanırdı.
Özümün xəbərim olmadan Qəsr həbsxanasındakı yüzlərlə solçu,
110
sağçı, milli-etnik siyasi liderin arasında dirəniş simvolu kimi
mübahisə motivi olmuşdum! Nə yazık ki, mənə olan quşquların
yalan olduğunu kimsə bilmirdi! Təbii ki, on ay ağır işgəncələr,
xəyanətlər qarşısında dayanaraq, basqı altında belə ağzını
açmayan insan haqda tükürpədici sonuclar əldə olunacaqdı! Mən
də belə bir durum içindəydim. Ged-gedə bu duruma alışqanlığım
artırdı. Can dərdindən boşuna etiraf etdiyim gecələrin səhərinə
çıxmayacağımdan iğnə ucu qədər şübhəm qalmamışdı! Ya
canımın acılarını çəkərək nəfəsimi qoruyacaqdım, ya nəfəsimi
verib canımın ağrılarına son verəcəkdim! Beləcə acı çəkərək
yaşamağın necə qəhrəmanlıq olduğunu Cabbar əmidən
öyrənirdim. O, gözümün qarşısında bir il gecə-gündüz ağrı
çəkərək, kimsəyə bu acını bildirmədi! O, ağrılarına inad, hər
zaman güldü! Ağrısının inləməsi üzə çıxmasın deyə,
gülümsəməyi qəhqəhəyə çevirdi! Gecə-gündüz yazdı! Yaşamın
necə gözəl olduğunu, bu gözəlliyin çox baha olmasını anladaraq
yazdı! Yazdı ki, mənim kimilərin həyatda önü açılsın. Yazdı ki,
haqq batilə qalib gəlsin! Mən isə, indiki batil qarşısında o insanı
örnək götürmüşdüm! Bu tutum isə, məni dost-düşmən arasında
böyük göstərirdi. Məmurların etirafına görə, mən onlara siyasi
liderlərdən daha da çox əzab verirdim. Onlar, öz məslək
karyerlərini mənim üzərimə bağlamışdılar. Sınarsam, Savak
111
böyük uğur qazanacaqdı. Mən isə, quşlarımı, anılarımı öksüz
buraxıb, suçsuz gözümü yaşama yumacağam! Yox, əgər
sinmasamsa, onlar sınaraq məni ən ağır işgəncə altında
öldürəcəklər! Hətta hər işgəncənin ardından da bir saatlıq öyüd-
nəsihət olmağa da alışmışdım. Öncə biriləri əzib-dağıdır, sonra
isə bir centelmən qılığında birisi mənə öyüd verməyə çalışırdı:
-
Bunu nədən belə duruma salmısınız! Su gətirin, qanlarını silin!
Biraz adam kimi davranın! Bunu da aldadıblar da! Bu ruslardan
nə desən çıxar! Adam deyillər ki! Sən də, bir az ağıllı ol! Adam
ruslar üçün canını fəda etməz! Dəyməz Cəvanşir, vallah dəyməz!
İnad etmə! Etiraf et! Həm özünün, həm də bizim canımızı qurtar!
Yoxsa mən belə, sənin canını qurtara bilməm! Bax Cəvanşir! Sən
ruslara işlədiyini etiraf edən halda, çox şeylər qazanarsan! Töbə
etsən, səni yanımıza da ala bilərik! İstərsən Rus dövləti əlində
olan casusumuzla səni dəyişərik! Onda Olqana da qovuşarsan,
balanı da qucağına alarsan. 10-12 il həsrətə son verərsən! Nə
deyirsən Cəvanşir? Inanıram ki, bu fürsəti qaçırmayacaqsan! Elə
deyilmi?
-
Nə rusu, nə dəyişməsi? Ruslar məni niyə qəbul etsinlər ki? Onlar
məni tanımırlar ki! Mənimlə onlar arasında ancaq nifrət hakimdir!
Ruslar biz türklərin qanını isti-isti içərlər! Tanrım məni onların
Dostları ilə paylaş: |